نشانه‌های کم‌عقلی در کلام امام علی (ع)

کلام امام علی (ع): راهنمایی برای زندگی عقلانی 

کم عقلیِ آدم،
در سه موقعیت، مشخص میشود:

• در مورد مسئله ای که
به او ربط ندارد، نظر میدهد.
• چیزی را که از او نمی‌پرسند،
جواب میدهد.
• بدون‌ فکر، وارد انجام کار میشود!

_اول‌روانشناس‌عالم‌،علی‌علیه‌السلام

بحارالانوار،ج۷۳،ص۶۰

یکی از آموزه‌های ناب امام علی (ع)، بیان نشانه‌های کم‌عقلی است که در کتاب بحارالانوار، جلد ۷۳، صفحه ۶۰ آمده است. امام (ع) در این حدیث، سه موقعیت کلیدی را معرفی می‌کنند که در آن‌ها رفتارهای غیرعقلانی آشکار می‌شود. در ادامه، هر یک از این نشانه‌ها را بررسی می‌کنیم و پیام‌های ارزشمند آن را توضیح می‌دهیم.

۱. اظهار نظر در مسائل بی‌ربط 

امام علی (ع) می‌فرمایند: «در مورد مسئله‌ای که به او ربط ندارد، نظر می‌دهد.»

یکی از بارزترین نشانه‌های کم‌عقلی، دخالت در امور دیگران است. انسان عاقل ابتدا بررسی می‌کند که آیا موضوعی به او ارتباط دارد یا خیر. اگر بی‌جهت وارد بحث‌هایی شویم که به ما مربوط نیست، نه‌تنها وقت خود را تلف می‌کنیم، بلکه ممکن است موجب رنجش دیگران شویم.

۲. پاسخ به سؤال‌های نپرسیده 

«چیزی را که از او نمی‌پرسند، جواب می‌دهد.»

این رفتار نه‌تنها نشان‌دهنده عدم تفکر است، بلکه ممکن است باعث سوءتفاهم شود. انسان دانا تنها زمانی سخن می‌گوید که از او خواسته شود و سخنش به بهبود شرایط کمک کند.

۳. عجله در تصمیم‌گیری و عمل 

«بدون فکر، وارد انجام کار می‌شود.»

عجله در انجام کارها بدون اندیشیدن به پیامدها، همواره باعث پشیمانی است. امام علی (ع) بر اهمیت تفکر پیش از اقدام تأکید دارند. هر کار باید با برنامه‌ریزی دقیق و آینده‌نگری انجام شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.

این سخنان گهربار امام علی (ع) نشان می‌دهد که عقلانیت، زیربنای زندگی موفق و تعامل سالم با دیگران است. پیروی از این سه اصل می‌تواند ما را از بسیاری از مشکلات نجات دهد و مسیر رشد و تعالی را هموار کند. بیایید با تأمل در رفتارهایمان، از این آموزه‌های ارزشمند برای بهبود زندگی خود بهره‌مند شویم.