راهبردهای پدافند غیرعامل در صحیفه سجادیه
مجله افق حوزه 29 آذر ماه 1391 شماره 353
امام سجاد علیه‌السلام در دعای 17 صحیفه سجادیه که یک متن گران‌سنگ دشمن‌شناسی است، بحث‌های فعال راهبردی را مطرح می‌کنند که کاربرد بسیاری در حوزه جنگ نرم و پدافند غیرعامل دارد و رمز موفقیت در این حوزه است.
حجت الاسلام والمسلمین فرامرز سهرابی در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه، با بیان این مطلب که دعا، نقطه کانونی عبادت در فرهنگ الهی است، اظهار کرد: دعا، نرم‌افزار عبودیت است که باید توسط آن عبودیت خود را به تجلی برسانیم؛ در صحیفه سجادیه حضرت می‌فرماید: کسی‌که دعا را ترک کند در مقام استکبار قرار می‌گیرد. این پژوهشگر حوزوی با ذکر این مطلب که ترک دعا، به هبوط انسان می‌انجامد، ابراز داشت: خداوند در آیه «أمن یجیب‌المضطر إذا دعاه و یکشف‌السوء و یجعلکم خلفاء‌الارض»، فرایند پنج‌گانه رشد انسان را حتی از منظر فلسفه تاریخ برای رسیدن به مقام خلیفت اللهی بیان کرده است؛ که این مقام در سایه خلیفت الله اتم و حجت خدا شکل می‌گیرد. نخستین گام در این مرحله آن است که انسان به مقام ادراک اضطرار برسد و درک کند که نسبت به خالق هستی و حجت خدا موجود مضطر است و در مرحله بعد به فقر در مقابل این جایگاه برسد؛ پس از درک اضطرار، زبان اضطرار باز می‌شود که همان دعاست؛ و در واقع دعا زبان بیان اضطرار است. قائم‌مقام پژوهشکده مهدویت با ذکر این مطلب که انسان در مرحله اول باید فقر خود را حس کرده و با زبان دعا، این فقر را متجلی کند، افزود: پس از این‌که زبان دعا گشوده شد، اجابت در دو حوزه کشف سوء و رسیدن به مقام خلیفت اللهی شکل می‌گیرد که رسیدن به مقام خلیفت اللهی آخرین مرحله از این فرایند است، و امام‌زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف خلیفت الله اتَم و اکمل است و در سایه این مقام، انسان‌ها یر اساس مراتب وجودی خودشان به مقام خلیفت اللهی می‌رسند؛ و در واقع دعا، ترجمان اضطرار است.
حجت الاسلام والمسلمین سهرابی با اشاره به شرایط خفقان سیاسی در زمان امامت امام سجاد علیه‌السلام، تصریح کرد: امام زین‌العابدین علیه‌السلام در آن مقطع تاریخی، بهترین راهبرد تربیت امت را دعا دانستند. بر این اساس در صحیفه مبارکه سجادیه راهبردهای اسلام برای حرکت جهانی علیه شیاطین انسی و جنی را به بهترین شکل ممکن بیان می‌دارند و راهبردهای مهم ولایت را در این ادعیه به خوبی بیان می‌کنند؛ ایشان در دعای هفدهم صحیفه سجادیه که یک متن گران‌سنگ دشمن‌شناسی است، بحث‌های فعال راهبردی را مطرح می‌کنند که کاربرد بسیاری در حوزه جنگ نرم و پدافند غیر عامل دارد و به طور کلی رمز موفقیت در این حوزه است. در بخشی از این دعا، امام سجاد علیه‌السلام بیان می‌دارند که «اللّهمّ و ما سوّل لنا من باطلٍ فعرّفناه و…»؛ یعنی، خداوندا! شیطان سعی می‌کند که در باطل تصرف کند و او را به چهره حق ظاهر کند و این حیله شیطان را به ما معرفی کن، ما را از این حیله‌ها حفظ کن و بصیرتی بده که ما برای شیطان کید و دام پهن کنیم.
وی افزود: امام زین‌العابدین علیه‌السلام در فراز 25 دعا، جایگاه لجستیکی شیطان را در سینه و مجاری دماء مردم ذکر کرده است و با درک این پوشش انسانی که حتی در خواب و رویای انسان نیز تصرفات دارد، از خداوند می‌خواهند که خدایا بصیرتی به ما عطا فرما که بتوانیم شیطان را در دام گرفتار کنیم؛ در این‌جا امام، امکان وقوعی این امر را بیان می‌فرماید.
حجت الاسلام والمسلمین سهرابی در ادامه گفت: حضرت سجاد علیه‌السلام در صحیفه مبارکه شاخصه‌های شیطان و دام‌گذاری برای شیطان را بیان کرده، ولی سؤال اصلی این است که این بصیرت از چه جنسی است؟ حضرت در یکی از فرازها می‌فرمایند: اللّهمّ اجعلنا فی نظم أعدائه، و اعزلنا عن عداد أولیائه، لا نطیع له إذا استهوانا، و لا نستجیب له إذا دعانا، نأمر بمناواته، من أطاع أمرنا، و نعظ عن متابعته من اتّبع زجرنا؛ یعنی خداوندا ما را در نظم و آرایشی قرار بده که در مقابل شیطان قرار بگیریم؛ لذا در این‌جا حضرت، یکی از راهکارهای بصیرت را در مقابل شیطان، آرایش منظم گروهی و نظام‌مند و سیستماتیک عنوان می‌کنند؛ مرحله بعدی که حضرت بیان می‌دارند، حمله همه‌جانبه به شیطان در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و… است.
یکی از مسلمات مبارزه با شیطان آن است که مردم از ولایت شیطان خارج شده و به ولایت خداوند، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم و ائمه‌اطهار علیهم‌السلام که پرچمدار مبارزه با شیطان هستند، وارد شوند؛ خداوند نیز در قرآن مردم را به گریز از ولایت شیطان فرا می‌خواند و از مردم می‌خواهد که شیطان را دشمن فرض کرده و علیه او حمله‌ور شوند؛ یعنی باید این باور را در خود تقویت کنیم و خدا و پیامبر و ائمه علیهم‌السلام ما را به حمله و حضور در فاز تهاجمی علیه شیطان تشویق می‌کند و از ماندن در فاز دفاعی در مقابل شیطان بر حذر می‌دارد.
حجت الاسلام والمسلمین سهرابی ابراز داشت: آرایش منظم و دستور به حمله و بسیج همه مخاطبان برای حمله به شیطان در کلام حضرات معصومین علیهم‌السلام به‌ویژه امام سجاد علیه‌السلام به‌عنوان رمز توفیق جهانی در مقابل شیطان بیان شده است؛ در واقع حضرت به دنبال ایجاد نهضت جهانی علیه ابلیس است؛ از آیات قرآن نیز همین را استفاده می‌کنیم که می‌فرماید: یا ایها‌الذین آمنوا لا تتبعوا الخطوات‌الشیطان و من یتبع الخطوات الشیطان فانه یامر بالفحشاء و المنکر؛ خطوات شیطان در عرصه‌های مختلف، مزاحم رشد انسانی است؛ دستور حمله از جانب خداوند داده شده است. این پژوهشگر حوزوی در ادامه با اذعان به این‌که در ادبیات معیوب سیاسی و فرهنگی موجود، مهندسی معکوس شده و ما را به اتخاذ ولایت شیطان سوق می‌دهند، گفت: آیات و روایات و ادعیه، راهبردهای اتخاذ عداوت شیطان را به ما نشان داده‌اند که راهبرد اصلی، بصیرت، آرایش و نظم و هم‌چنین دستور حمله همه‌جانبه به خطوات شیطان است.
قائم‌مقام پژوهشکده مهدویت در پایان یادآور شد: نهضت جهانی علیه ابلیس دارای دو وجه ایجابی و سلبی است؛ یعنی ایجاد نهضت جهانی سلامت اجتماعی و نهضت جهانی علیه خطوات ابلیس و پیروی‌نکردن از خطوات شیطان است که این دو محور در آیه «یا أیهاالذین آمنوا ادخلوا فی‌السّلم کافّت و لاتتبعوا خطوات‌الشیطان»، ذکر شده است.
