نورفشان

امام سجاد(ع) و شناساندن اهل بیت(ع) به پیرمرد شامی

مجله موعود مهرماه سال 1391 شماره 131

 
 
مشروح مناظره امام سجاد(ع) با پیرمرد شامی

اول صفر، سالروز ورود کاروان اسرا به دمشق
اسرای کاروان کربلا در حالی وارد دمشق شدند که سر مبارک حضرت حسین(ع) میانشان بر بالای نیزه بود و اهل ذمّه در بازار دمشق برای تماشای آنان، صف کشیده بودند و تا اهل کاروان را تحقیر کنند.

خبرگزاری فارس: مشروح مناظره امام سجاد(ع) با پیرمرد شامی

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه فارس، در اول صفر سال 61 هجری قمری، با رسیدن خبر نزدیک شدن اسرای اهل بیت(ع) به دمشق، یزید ملعون دستور دارد که تاجی جواهر نشان و تختی مرصع به سنگ های قیمتی آماده کنند و بزرگان هر صنف با کمک یکدیگر شهر را آذین ببندند تا پس از آمادگی کامل با طبل و شیپور به استقبال اسرا بروند.

شامیان که در آراستن شهر کم نگذاشته بودند، بر فراز بام ها بیرق های رنگارنگ برافراشتند و در هر گذری بساط شراب را پهن کردند، نغمه آوازخوانان بلند بود و مردم دسته دسته به سوی دروازه کوفه در دمشق می رفتند، این در حالی بود که اهل بیت(ع) مصیبت زده و داغدار پیامبر(ص) را همراه با نیزه داران تازیانه به دست و بی رحم وارد دروازه ساعات کردند.

آنچه در ادامه می آید گزارشی از نحوه ورود کاروان آل الله به دمشق است که از «دانشنامه امام حسین» نقل می شود:

اسرای کاروان کربلا را در حالی وارد دمشق کردند که سر حسین(ع)، در میانشان بر بالای نیزه بود، هرگاه یکی از آنان با دیدن سر می گریست، نگهبانان، او را با تازیانه می زدند، اهل ذمّه در بازار دمشق برای تماشای آنان، صف کشیده بودند و به صورتشان، آب دهان می انداختند.

* شمر چگونه درخواست اُمّ کلثوم را برآورده کرد
اُمّ کلثوم به شمر ـ که از افراد آن گروه بود ـ نزدیک شد و گفت: درخواستی از تو دارم، گفت: درخواستت چیست؟

گفت: هنگامی که ما را به شهر می بری، ما را از دروازه ای ببر که تماشاگر کمتری دارد و به آن ها بگو که این سرها را از میان ما بیرون ببرند و دور کنند که از کثرت نگاه هایشان به ما، در این حال، خوار شده ایم، شمر، از سرِ سرکشی و ناسپاسی، در پاسخ درخواست او فرمان داد که سرها را بر سر نیزه و در وسط کاروان، حرکت دهند و به همان حال، آن ها را از میان تماشاگران عبور دادند تا آن ها را به دروازه دمشق رساند و بر راه پلّه مسجد جامع، آن جا که اسیران را نگاه می دارند، ایستادند.

*ماجرای مناظره امام سجاد(ع) با مرد شامی
حرم پیامبر خدا(ص) را از دروازه ای که «تَوما» نامیده می شد، وارد شهر دمشق کردند، پیرمردی جلو آمد و به آنان نزدیک شد و گفت: ستایش ویژه خدایی است که شما را کُشت و هلاکتان ساخت و مردان را از آزار شما آسوده کرد و شما را در اختیار امیرمؤمنان نهاد!

امام زین العابدین(ع) به او فرمود: «ای پیرمرد! آیا قرآن خوانده ای؟»، گفت: آری، آن را خوانده ام، فرمود: «پس این آیه را می دانی (قُلْ لاَ أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ اَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی)»(1)«بگو: بر آن (رسالت)، اجری از شما نمی طلبم، جز مهروَرزی با نزدیکانم»، پیرمرد گفت: آن را خوانده ام.

امام سجاد(ع) فرمود: «فَنَحْنُ الْقُرْبی یا شَیخُ»؛ ای پیرمرد! (قربی (= اهل بیت) ما هستیم).« ، آیا در سوره بنی اسرائیل خوانده ای: «و حقّ نزدیکان را به آن ها بده»؟»، پیرمرد گفت: آن را خوانده ام.

حضرت زین العابدین(ع) فرمود: «آیا آیه (وَ اعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَیء فَأَنَّ للهِِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی)(2) «ای پیرمرد! آن نزدیکان، ما هستیم، آیا این آیه را خوانده ای «و بدانید که یکْ پنجمِ آنچه به دست می آورید، برای خداوند و پیامبر و نزدیکان است»؟».

پیرمرد گفت: آن را خوانده ام، امام(ع) فرمود: ای پیرمرد! آن نزدیکان، ما هستیم، آیا این آیه را خوانده ای: (إِنَّمَا یریدُ اللهَ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکمْ تَطْهیراً)».(3)

«خداوند، اراده آن دارد که آلودگی را تنها از شما اهل بیت بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند»؟، پیرمرد گفت: آن را خوانده ام.

فرمود: «ما آن اهل بیتیم و خداوند، آیه طهارت را مخصوص ما کرده است»، پیرمرد، لحظه ای خاموش و از گفته خویش پشیمان شد، سپس سرش را به سوی آسمان، بالا برد و گفت: خدایا! من از آنچه گفتم و از دشمنی با این اهل بیت، توبه می کنم، خدایا! من از دشمن محمّد و خاندان محمّد ـ جن باشد یا انسان ـ به درگاه تو بیزاری می جویم.

سپس گفت: آیا می توانم توبه کنم؟ حضرت زین العابدین(ع) به او فرمود: «آری، اگر به سوی خدا باز گردی، خدا هم به سوی تو باز می گردد و تو با ما خواهی بود»، پیرمرد گفت: من توبه کارم!

ماجرای پیرمرد به گوش یزید بن معاویه رسید و او فرمان داد پیرمرد را بکُشند.(4)

مردم شام از ابتدا که اسلام را پذیرفتند، سلطه خاندان اموی را بر خود دیدند. نخست والی شام، یزید بن ابوسفیان و سپس معاویة بن ابوسفیان بود (5)، معاویه در مدت چهل سال سلطه خود، مردم را از اسلام واقعی دور نگه داشت و آنچه که خود از اسلام می پسندید به آنها عرضه می کرد. او خود را به عنوان «خال المؤمنین» و «کاتب وحی» جا زده بود و یزید نیز وارث چنین حکومتی بود؛ و لذا عجیب نیست که پیرمرد فریب خورده شامی، چنین برخوردی نماید؛ ولی پس از روشن گری امام سجّاد(علیه السلام) به راه راست برگشت و در راه عقیده اش به شهادت رسید. (6)

- See more at: http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910924000418#sthash.4VOSizv2.dpuf

(1). شوری، آیه 23.

(2). انفال، آیه 41. (بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا و برای پیامبر و برای نزدیکان [اهل بیت] است).

(3). احزاب، آیه 33 (خداوند می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد).

(4). بحارالانوار، ج 45، ص 129. این ماجرا در ملهوف (لهوف)، ص 211-212 و احتجاج، ج 2، ص 120-122، با مقداری تفاوت آمده است.

(5). رجوع کنید به: تاریخ طبری، ج 2، ص 591 به بعد (حوادث سال سیزدهم).

(6). گردآوری از کتاب: عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها، زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، ص 591.

در جستجوی خورشید

مجله فرهنگ كوثر بهار 1382، شماره 57

 
 
 
در آن شب مهتابی، به ستاره ها خیره می شود . از چشمک زدن آنها لذت می برد . طوفانی از افکار پراکنده به سراغش می آیند و او را با خود می برند . در امتداد همان افکار و اندیشه هاست که نقشه سفری سخت و طاقت فرسا در مغزش نقش می بندد . آهنگ سفر مدینه است; سفری که اراده محکم و دل شیر می طلبد . از کابل تا مدینه راه طولانی و پر زحمتی است . از صحراها و صخره ها گذشتن می باید و کوهها و تپه ها را فتح کردن می خواهد .

توشه سفر را تهیه می کند و در آن سحرگاه آفتابی، راه می افتد . نسیم ملایم کوهستان، قامت کشیده و صورت استخوانی اش را نوازش می دهد . پرشور و مصمم، از آخرین خانه های گلی شهر می گذرد . لحظه به لحظه نمای شهر زیبایش کم رنگ و کم رنگ تر می شود . او می ماند و کوهها و بیابانها . همچنان هیجان زده و خستگی ناپذیر گام می زند .

در انتهای آن بیابان خشک و سوزان، نخلی بعد از نخلی دیگر، در قاب نگاهش جای می گیرد . به شهر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم، راهی نمانده است . یاس و خستگی اش فروکش می کند . طولی نمی کشد که وارد شهر می شود . غبار راه را از تنش می زداید . از همان روزهای اول به دنبال گمشده اش می گردد . «محمد حنفیه » را نشانش می دهند . چشمش که به وی می افتد، احساس آرامش می کند . به نظرش می رسد که دیگر به آرزویش رسیده است . با خوشحالی مدتها با او رفت و آمد می کند . سرانجام گذر زمان، چشم دلش را می گشاید . بار دیگر، یاس و نا امیدی، روی دلش سایه می افکند . غمگین و متاثر به فکر فرو می رود . در یکی از همان روزها، چشمش به جوانی می افتد . سیمایش جذاب و گیراست . کم حرف و با ابهت به نظر می رسد . می شنود که محمد حنفیه خطاب به وی می گوید:

- ای سرور من … !

به خودش فرو می رود . از خویش می پرسد:

- این جوان کیست که محمد حنفیه او را چنین صدا زد؟

هنوز پاسخ سؤالش را نیابیده است که خودش را به محمد حنفیه می رساند . ضربان قلبش را می شنود . زبانش را روی لبهای خشکیده اش می کشد و می پرسد:

- آن جوان کی بود که آنقدر احترامش کردی؟

- فرزند برادرم، علی بن الحسین!

- او را چنان خطاب کردی که دیگران را شایسته مقام و منزلتش نمی دانی؟!

- وی مرا در مورد ولایت و امامت به «حجرالاسود» حواله داد . با گوش خود شنیدم که آن سنگ سیاه به سخن آمد و گفت:

- «کار امامت و خلافت را به فرزند برادرت واگذار! او در این کار، از تو سزاوارتر است » .

هزاران فکر و خیال ذهنش را به بازی می گیرند . از خودش می پرسد:

- آیا اشتباه انتخاب کرده بودم؟

در حالی که به اندیشه فرو رفته است ادامه می دهد:

- اعتراف وی مرا در آستانه انتخاب دیگر قرار داده است .

طولی نمی کشد که شکوفه لبخند بر لبهای خشکیده اش نقش می بندد . برق شادی از دیدگان مضطربش می جهد . تصمیمش را می گیرد و راه می افتد . با شور و هیجان در را می کوبد . صدایی از آن سوی در، به گوشش می نشیند:

- ای وردان!

تنش می لرزد . خاطرات دوران کودکی اش زنده می شوند . لحظه ای مات و مبهوت، به خود فرو می رود . آنگاه در حالی که نفس عمیق از سینه سوزانش بیرون می دهد، می گوید:

- نامم وردان نیست!

- مگر مادرت را راستگو نمی دانی؟ او یک روز پس از تولدت، تو را «وردان » نامید; پدرت که آمد، نامت را «کنکر» نهاد .

در هاله ای از شگفتی فرو می رود . از خودش می پرسد:

- او این حرفها را از کجا می داند؟ چه کسی حقایق پنهان زندگی مرا به او گفته است؟

صدای دلنشینی، بین او و افکارش جدایی می اندازد .

- خوش آمدی ای کنکر! چه شد که به دیدار ما آمدی؟

تکان می خورد . گویا تاب مقاومت ندارد . فکر می کند که دیگر نیاز به دلیل و برهان نیست . صدایش که با هیجان و شادمانی همراه است; در فضا می پیچد:

- شهادت می دهم که خدایی جز خدای تبارک و تعالی نیست و محمد صلی الله علیه و آله وسلم بنده اوست و تو جانشین او هستی; چنین است که فرمودی، ماجرا را مادرم برایم تعریف کرده بود و جز او کسی از نامم خبر نداشت .

آنگاه سر به آستان پروردگارش می نهد و بعد از سجده شکر، صدایش به طنین می آید:

- سپاس خداوند را که به من فرصت داد تا پیشوای حقیقی خویش را بشناسم .

در یکی از همان روزها، خاطره مادر، در ذهنش زنده می شود . هوای زیارت وی، بر روانش پنجه می اندازد . خودش را به امام سجاد علیه السلام می رساند . در حالی که شراره های عشق مادر، خاطرش را می آزارد، می گوید:

- اماما! مدتهاست که از دیدار مادر محروم مانده ام; استدعا دارم که به من اجازه دهید تا به وطن رفته و بعد از زیارت مادر، بازگردم .

امام با دیدن آه و حسرت وی، لب به سخن می گشاید:

- «می دانم چه می گویی! سفر را توشه و مرکب راهوار لازم است . منتظر بمان، فردا مرد ثروتمندی از شام می آید . با او دختر بیماری است که از جنیان آسیب دیده است . وقتی وارد شهر شد، به نزدش برو و از درمان دخترش سخن بگو; به فضل خدا اسباب شفای وی فراهم خواهد شد . ولی قبل از درمان، با او پیمان ببند در مقابل شفای دخترش، ده هزار درهم بپردازد .

خودش را به دروازه شهر می رساند . موجی از شادی، کران تا کران دلش را فراگرفته است . طولی نمی کشد که کاروانی خسته و غبار اندود، از راه می رسد . مرد شامی، هنوز خستگی از تنش بیرون نرفته که سراغ طبیب حاذق شهر را می گیرد . وی که منتظر چنین فرصتی است، شده خطاب به وی می گوید:

- من دخترت را درمان می کنم .

آنگاه شرایط لازم را که قبلا در ذهنش آماده کرده است، با او در میان می گذارد . مرد شامی که شگفت زده به نظر می رسد، می گوید:

- اگر دخترم خوب شود، می پردازم .

- در این صورت، هرگز دخترت گرفتار جنون نخواهد شد .

خودش را به امام می رساند . راه علاج را می پرسد . امام بعد از بیان آن، خطاب به وی می فرماید:

- آگاه باش که مرد شامی به پیمانش وفا نمی کند!

ابوخالد کابلی در حالی که رمز درمان بیمار را در ذهن دارد، خونسرد و خوشحال خودش را به بیمار می رساند . مرد شامی با دیدن دستهای خالی او، بی صبرانه می پرسد:

- پس اسباب و لوازم طبابتت کجاست؟

- اندکی صبر کن; اینک نشانت می دهم .

آنگاه خودش را به مریض نزدیک کرده طبق سفارش امام به گوش چپ او زمزمه می کند:

- «ای پلید! علی بن الحسین می گوید، از اندام این دختر بیرون برو و دیگر به سوی وی باز نگرد .»

دخترک که سلامتی اش را باز یافته است، لبخند می زند . مرد شامی که در نشاط و سرور فرو رفته; باورش نمی شود . در حالی که از شفای دخترش شادمان است، پرداخت ده هزار درهم، برایش دشوار می آید . ابوخالد غمگین و شتابان خدمت امام برمی گردد . حضرت با تماشای چهره اندوهناک وی می فرماید:

- بیماری دخترش بازخواهد گشت; ناگزیر به نزدت خواهد آمد; این بار پیمان ببند تا اول مبلغ را بپردازد .

طولی نمی کشد که بار دیگر شراره های جانسوز جنون، جسم و جان دخترک را فرامی گیرد . مرد شامی در حالی که سرافکنده است، خودش را به ابوخالد رسانده، به درمان دخترش پای می فشارد . او نیز براساس سفارش امام با خونسردی می گوید:

- اول مبلغ را بپرداز تا به درمان دخترت بپردازم و خاطرت را برای همیشه آسوده سازم .

مرد شامی ناگزیر، می پذیرد . وی بار دیگر آن جمله امام را به گوش چپ دخترک می خواند; همان لحظه، دخترک شفا می یابد .

… و ابوخالد با فراهم شدن توشه سفر، راه کابل را در پیش می گیرد . ×

× رجال کشی، ص 120 - 122 .

قافله ای که به حج می رفت
 
 
 
 
 
منبع : مجموعه آثار جلد 18 , مطهری،مرتضی
قافله ای از مسلمانان که آهنگ مکه داشت، همینکه به مدینه رسید چند روزی توقف و استراحت کرد و بعد، از مدینه به مقصد مکه به راه افتاد.

در بین راه مکه و مدینه، در یکی از منازل، اهل قافله با مردی مصادف شدند که با آنها آشنا بود. آن مرد در ضمن صحبت با آنها متوجه شخصی در میان آنها شد که سیمای صالحین داشت و با چابکی و نشاط مشغول خدمت و رسیدگی به کارها و حوائج اهل قافله بود. در لحظه اول او را شناخت. با کمال تعجب از اهل قافله پرسید: این شخصی را که مشغول خدمت و انجام کارهای شماست می شناسید؟

- نه، او را نمی شناسیم. این مرد در مدینه به قافله ما ملحق شد. مردی صالح و متقی و پرهیزگار است. ما از او تقاضا نکردیم که برای ما کاری انجام دهد، ولی او خودش مایل است که در کارهای دیگران شرکت کند و به آنها کمک بدهد.

- معلوم است که نمی شناسید، اگر می شناختید این طور گستاخ نبودید، هرگز حاضر نمی شدید مانند یک خادم به کارهای شما رسیدگی کند.

- مگر این شخص کیست؟

- این، علی بن الحسین زین العابدین است.

جمعیت، آشفته بپاخاستند و خواستند برای معذرت دست و پای امام را ببوسند. آنگاه به عنوان گله گفتند: «این چه کاری بود که شما با ما کردید؟! ممکن بود خدای ناخواسته ما جسارتی نسبت به شما بکنیم و مرتکب گناهی بزرگ بشویم.»

امام: «من عمدا شما را که مرا نمی شناختید برای همسفری انتخاب کردم، زیرا گاهی با کسانی که مرا می شناسند مسافرت می کنم، آنها به خاطر رسول خدا زیاد به من عطوفت و مهربانی می کنند، نمی گذارند که من عهده دار کار و خدمتی بشوم، از این رو مایلم همسفرانی انتخاب کنم که مرا نمی شناسند و از معرفی خودم هم خودداری می کنم تا بتوانم به سعادت خدمت رفقا نائل شوم.» (1)

پی نوشت:

1) بحار، جلد 1 چاپ کمپانی، صفحه 21، و در صفحه 27 بحار جمله هایی هست که امام می فرماید: «اکره ان آخذ برسول الله ما لا اعطی مثله ». و در روایتی هست که فرمود: «ما اکلت بقرابتی من رسول الله قط.»

https://hawzah.net/fa/Article/View/4080

شام و اسیر آزاده
 
 
 
 
 
منبع : مجموعه آثار ج 17 , مطهری، مرتضی
در روز جمعه ای در شام نماز جمعه است.ناچار خود یزید باید شرکت کند،و شاید امامت نماز را هم خود او به عهده داشت،این را الآن یقین ندارم.(در نماز جمعه خطیب باید اول دو خطابه که بسیار مفید و ارزنده است بخواند،بعد نماز شروع می شود.اصلا این دو خطابه به جای دو رکعتی است که از نماز ظهر در روز جمعه اسقاط و نماز جمعه تبدیل به دو رکعت می شود.)اول آن خطیبی که به اصطلاح دستوری بود،رفت و هر چه قبلا به او گفته بودند گفت،تجلیل فراوان از یزید و معاویه کرد،هر صفت خوبی در دنیا بود برای اینها ذکر کرد و بعد شروع کرد به سب کردن و دشنام دادن علی علیه السلام و امام حسین به عنوان اینکه اینها-العیاذ بالله-از دین خدا خارج شدند،چنین کردند،چنان کردند.زین العابدین از پای منبر نهیب زد:«ایها الخطیب!اشتریت مرضاة المخلوق بسخط الخالق »تو برای رضای یک مخلوق،سخط پروردگار را برای خودت خریدی.بعد خطاب کرد به یزید که آیا به من اجازه می دهی از این چوبها بالا بروم؟(نفرمود منبر. خیلی عجیب است!به قدری اهل بیت پیغمبر مراقب و مواظب این چیزها بودند!مثلا در مجلس یزید،نمی گوید:یا امیر المؤمنین!یا ایها الخلیفة!یا حتی به کنیه هم نمی گوید: یا ابا خالد!می گوید:یا یزید!هم زین العابدین و هم زینب.در اینجا هم نفرمود که اجازه می دهی من بروم روی این منبر؟یعنی این که منبر نیست،این چوبهای سه پله ای که در اینجا هست که چنین خطیبی می رود بالای آن و چنین سخنانی می گوید،ما این را منبر نمی دانیم.این چهار تا چوب است.)اجازه می دهی من بروم بالای این چوبها دو کلمه حرف بزنم؟یزید اجازه نداد.آنهایی که اطراف بودند،از باب اینکه علی بن حسین،حجازی است،اهل حجاز است و سخن مردم حجاز شیرین و لطیف است،برای اینکه به اصطلاح سخنرانی اش را ببینند،گفتند:اجازه بدهید،مانعی ندارد.ولی یزید امتناع کرد.پسرش آمد و به او گفت:پدر جان!اجازه بدهید،ما می خواهیم ببینیم این جوان حجازی چگونه سخنرانی می کند.گفت:من از اینها می ترسم.اینقدر فشار آوردند تا مجبور شد،یعنی دید دیگر بیش از این،اظهار عجز و ترس است،اجازه داد.

ببینید این زین العابدین که در آن وقت از یک طرف بیمار بود(منتها بعدها دیگر بیماری نداشت،با ائمه دیگر فرق نمی کرد)و از طرف دیگر اسیر،و به قول معروف اهل منبر چهل منزل با آن غل و زنجیر تا شام آمده بود،وقتی بالای منبر رفت چه کرد!چه ولوله ای ایجاد کرد!یزید دست و پایش را گم کرد.گفت الآن مردم می ریزند و مرا می کشند.دست به حیله ای زد.ظهر بود،یکدفعه به مؤذن گفت:اذان!وقت نماز دیر می شود.صدای مؤذن بلند شد.زین العابدین خاموش شد.مؤذن گفت:«الله اکبر،الله اکبر»،امام حکایت کرد:«الله اکبر،الله اکبر».مؤذن گفت:«اشهد ان لا اله الا الله،اشهد ان لا اله الا الله »،باز امام حکایت کرد،تا رسید به شهادت به رسالت پیغمبر اکرم.تا به اینجا رسید،زین العابدین فریاد زد:مؤذن!سکوت کن.رو کرد به یزید و فرمود:یزید! این که اینجا اسمش برده می شود و گواهی به رسالت او می دهید کیست؟ایها الناس! ما را که به اسارت آورده اید کیستیم؟پدر مرا شهید کردید که بود؟و این کیست که شما به رسالت او شهادت می دهید؟تا آن وقت اصلا مردم درست آگاه نبودند که چه کرده اند.

آنوقت شما می شنوید که یزید بعدها اهل بیت پیغمبر را از آن خرابه بیرون آورد و بعد دستور داد که آنها را با احترام ببرند.نعمان بن بشیر را که آدم نرمتر و ملایمتری بود،ملازم قرار داد و گفت:حداکثر مهربانی را با اینها از شام تا مدینه بکن.این برای چه بود؟آیا یزید نجیب شده بود؟روحیه یزید فرق کرد؟ابدا.دنیا و محیط یزید عوض شد.شما می شنوید که یزید،بعد دیگر پسر زیاد را لعنت می کرد و می گفت: تمام،گناه او بود.اصلا منکر شد و گفت من چنین دستوری ندادم،ابن زیاد از پیش خود چنین کاری کرد.چرا؟چون زین العابدین و زینب اوضاع و احوال را برگرداندند.

و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم.

https://hawzah.net/fa/Article/View/4206

دو تکه نان

مجله بشارت فروردین و اردیبهشت 1386، شماره 58

 
 
 
 

زهری از راویان اهل سنّت چنین حکایت کرد:

نزد علی بن الحسین(ع) بودم که مردی از اصحاب خاصّ نزد ایشان آمد.امام از احوال او پرسید.

او گفت:ای فرزند رسول خدا(ص) حال من چنین است که چهارصد دینار بدهکار هستم و نمی توانم آن را بپردازم و هزینه اهل و عیال هم سنگین است و نمی توانم با دست پر نزد ایشان بروم.

امام سجّاد با شنیدن این سخن به شدت گریستند.

آن مرد پرسید ای فرزند رسول خدا(ص) چه چیزی شما را به گریه وا داشت؟

امام سجاد(ع) فرمود:مگر نه این است که به مصیبت ها و محنت های بزرگ،گریه باید کرد.

پاسخ دادند:آری چنین است.

امام سجاد(ع) فرمودند:برای یک مؤمن آزاده،چه محنت و مصیبتی بزرگتر از این است که برادر مؤمن خود را در تنگنا و فقر و فاقت گرفتار ببیند و نتواند کاری کند و مشکل او را برطرف سازد.

مجلس تمام شد و مردم بیرون رفتند و پراکنده گشتند.گویا برخی مخالفان در پشت سر امام(ع) به عنوان ایراد و خرده گیری گفتند:ما درباره اینان (امامان) در شگفتیم.گاهی ادّعا می کنند:آسمان و زمین و همه چیز در اطاعت ایشانند و خدا هیچ درخواستی را از ایشان دریغ ندارد و پاسخ منفی نمی دهد،و گاهی دیگر،اعتراف می کنند،که از بر آوردن حاجت یاران نزدیک خود،عاجز و ناتوانند!

آن شیعه گرفتار،این کلام را شنید و نزد امام سجّاد(ع) بازگشت و گفت:ای فرزند رسول خدا(ص)فلان کس درباره شما سخنی گفت که شنیدن آن،از فقر و بدهکاری ام برای من سنگین تر بود.

امام سجّاد(ع) فرمود بیا که خدا در کار تو گشایش ایجاد فرمود:آن گاه به خدمتکار خانه گفت برو آن دو تکه نان سحری و افطار من را بیاور،او رفت و آورد.امام(ع)فرمود:این دو تکّه نان را بگیر که نزد ما جز این نیست و خدا بدین وسیله گرفتاری تو را برطرف می فرماید و مال فراوانی نصیب تو می گرداند.

آن مرد دو تکّه نان برگرفت و به سوی بازار راه افتاد در حالی که نمی دانست چه کند.از یک سو بدهی کلان و نبودن خرجی اهل و عیال او را دلمشغول کرده بود و از دیگر سو،شیطان وسوسه اش می کرد که این دو تکّه نان،کجا و مشکل من کجا؟!

او بر یک مرد ماهی فروش گذر کرد که به اصطلاح ماهی اش روی دستش مانده بود و باد کرده و مشتری نداشت و بو می داد.او خطاب به ماهی فروش گفت ماهی تو روی دستت مانده و این تکه نان من هم روی دست من،حاضر هستی آنها را مبادله کنیم،من نان را بدهم و ماهی را از تو بگیرم؟آن مرد ماهی فروش گفت آری و نان را گرفت و ماهی را داد.

آن مرد،سپس بر نمک فروشی گذشت که اندک نمک نامرغوبی داشت به وی گفت:ای مرد!این نمک تو مشتری ندارد آیا می توانی آن را با این نان ناچیز من عوض کنی؟آن مرد گفت:آری عوض می کنم.و او نان داد و نمک گرفت و با آن ماهی و نمک رو به خانه نهاد و اندیشید که با این نمک این ماهی را اصلاح و طعام آماده می کنم.

تا کارد بر شکم ماهی زد و آن را شکافت دو عدد مروارید درخشان از درون ماهی به دست آورد،او خدا راسپاس گفت.ناگهان در خانه اش زده شد بیرون آمد ببیند کیست.قضا را همان دو مرد صاحب ماهی و نمک بودند.گفتند:ما و اعضای خانواده مان هر چه کوشیدیم این پاره نان را بخوریم نتوانستیم و دندان های ما در آن کارگر نشد.تصور می کنیم حال تو در نهایت شدّت است و تو بر سختی عادت کرده ای این نان تو را به تو پس می دهیم و آن ماهی و نمک هم مال شما باشد و آن را با رضایت خاطر به تو دادیم و پس نمی گیریم.

او دو تکّه نان را گرفت و به داخل خانه برگشت دوباره درخانه به صدا درآمد این بار فرستاده امام سجّاد(ع) بود که گفت:امام فرمودند:خدا به تو گشایش داد،نان های ما را پس بده که جز ما کسی آنها را نخورد.

آن مرد تهی دست آن دو مروارید را به بهای خوبی بفروخت و بدین وسیله بدهی اش را بداد و وضع مالی اش نکو گشت.

برخی مخالفان،باز ساکت ننشتند و گفتند:چقدر فرق است بین آن که امام(ع) اوّل نتوانست نیاز آن مرد را برطرف سازد امّا پس از آن،آنچنان او را غنی و بی نیاز کرد.این چگونه است؟!

این سخن به گوش امام سجّاد(ع) رسید،فرمود:قریش مشرک هم می گفتند:پیامبر(ص) چگونه یک شبه از مکّه به بیت المقدّس رفت و آثار پیامبران را دید در حالی که او در هجرت به مدینه دوازده روز راه رفت تا به یثرب رسید.

امام سجاد(ع) فرمود:به خدا سوگند اینان امر خدا و ارتباط اولیای او را با وی نفهمیده اند.بدون شکّ درجات بالا جز از رهگذر تسلیم و رضا به درگاه الهی (جلّ ثنائه) و پیشنهاد ندادن به او،فراهم نمی شود.مردان خدا به آنچه خدا تقریر و تدبیر فرماید خشنود هستند،بر محنت ها و ناخوشی ها صبر می کنند آن چنان صبری که احدی نتواند با آنان برابری کند خداوند (عزوجل) هم به آنان پاداشی در خور می دهد و تمام خواسته های آنان را برآورده سازد امّا با این وجود،آنان از خدا چیزی نمی خواهند مگر آنچه را که او برای ایشان اراده فرموده است.1

امام سجّاد(ع) گویا در مرحله دوّم دعایی در حق آن مرد کرد و کار او بدین وسیله سامان یافت و مخالفان هم در بوته امتحان قرار گرفتند و آنچه شایسته نبود بر زبان آوردند.

بگفت احوال ما برق جهانست دمی پیدا و دیگر دم نهان است2

1.مجلسی،بحار،ج 46،ص 20.

2.کلیات سعدی،گلستان، ص 75، امیرکبیر.

آیا قرآن خوانده ای؟
 

یکی از مسلمانان می گوید:در شهر شام بودیم که «اسیران آل محمد(ع)» را به درب مسجدی در بازار شام آوردند ـ همانجا که معمولاً سایر اسیران را نگه می داشتند ـ در این هنگام پیرمردی از شامیان جلو رفت و گفت:«سپاس خدایی را که شما را هلاک و فتنه را خاموش کرد…»

چون سخن آن پیرمردپایان یافت،امام زین العابدین(ع) به او فرمود:

ای پیرمرد ،گفتارت را شنیدم،آنچه از دشمنی و کینه در دل داشتی،آشکار ساختی،اکنون تو نیز همچنان که من به گفتارت گوش دادم،سخنم را بشنو،بعد امام(ع) فرمود:آیا قرآن خوانده ای؟

پیرمرد گفت:آری خوانده ام.

آیا این آیه را خوانده ای:«قل لا اسئلکم علیه اجراً الاّ المودة فی القُربی؛بگو ای پیامبر(ص) من از شما پاداشی جز دوستی اهل بیت و خویشان و بستگانم نمی خواهم».(سوره شوری،آیه 23)

پیرمرد گفت:آری خوانده ام.امام(ع)فرمود:بدان که اهل بیت و خویشاوندان پیامبر(ص) ماییم.

سپس فرمود:آیا این آیه را خوانده ای:«و آت ذا القربی حقّه؛و حق ذوی القربی را بده».(سوره اسراء،آیه 26)

گفت آری خوانده ام.امام(ع) فرمود:مائیم ذوی القربی که خدا به پیامبرش فرمود:«حق آنان را بده»

پیرمرد گفت:آیا واقعاً آنان شما هستید!

فرمود:آری

سپس امام فرمود:آیا این آیه(آیه خمس) را خوانده ای:«و اعلموا انّما غنمتم من شئ فانّ للّه خمسه و للرسول و لذی القربی؛بدانید آنچه بدست می آورید،پنج یک آن از آن خدا و پیامبر(ص) و ذوی القربی است».(سوره انفال،آیه 41)

پیرمرد گفت:آری خوانده ام.امام(ع) فرمود:ما ذوی القربی هستیم.

سپس فرمود:آیا این آیه (آیه تطهیر) را خوانده ای؟«انّما یرید الله لیذهب عنکم الرّجس اهل البیت و یطهّرکم تطهیراً؛همانا خداوند اراده فرموده که هر گونه آلودگی را از شما اهل بیت دور دارد و پاکتان سازد پاک ساختنی».(سوره احزاب،آیه 23)

پیرمرد بعد از شنیدن سخنان امام سجاد(ع)،دست های خویش را به سوی آسمان بلند کرد و گفت:پروردگارا توبه کردم،خدایا من از دشمنان آل محمد(ص) و کشندگان آنان به تو بیزاری می جویم،من همیشه قرآن می خواندم و تا امروز این نکته را دریافت نکرده بودم.1

1.اللهوف فی قتل الطعوف، ص 157.