زمینههای تاریخی پیدایش مدعیان دروغین مهدویت
در دوران امامت امام محمد تقی (علیهالسلام)، جامعه اسلامی با چالشهای متعددی مواجه بود که یکی از مهمترین آنها، ظهور مدعیان دروغین مهدویت بود. امام جواد (ع) با بصیرت و حکمت الهی خود، به مقابله با این جریانهای انحرافی پرداختند و با روشنگریهای عمیق، جامعه شیعه را از انحرافات حفظ کردند.
زمینههای تاریخی پیدایش مدعیان دروغین مهدویت
۱. شورشهای سیاسی و بسترسازی برای ادعای مهدویت
در دوران پایانی بنیامیه و آغاز عباسیان، فضای اجتماعی به شدت مستعد قیامها و شورشهای مردمی بود. ظلم، تبعیض، و فساد حاکمان اموی، مردم را در عطش عدالت و نجات قرار داده بود. در این فضا، عدهای از رهبران قیامها برای جلب حمایت عمومی، خود را «مهدی موعود» معرفی میکردند.
نمونههای بارز این جریان عبارتاند از:
قیام زید بن علی (رحمهالله)
قیام نفس زکیه
قیام خراسانیان
استفاده تبلیغاتی عباسیان از لقب «مهدی»
۲. جعل روایات از سوی عباسیان
یکی از برنامههای اصلی عباسیان برای مشروعیتبخشی به خلافتشان، جعل احادیث درباره انتساب مهدی(عج) به خاندان عباس بود. آنان تلاش کردند چهرهای سیاسی و عباسی از منجی بسازند. از جمله مشهورترین این احادیث جعلی، روایت خزاعی است که ادعا میکند:
«المَهدیُّ مِن وُلدِ العَباس»
این اقدامات باعث سردرگمی مردم و انحراف از مسیر حقیقی مهدویت شد.
مواضع روشنگرانه امام جواد علیهالسلام در برابر مدعیان دروغین مهدویت
۱. تبیین ویژگیهای امام مهدی (عج)
امام جواد (ع) در روایات متعددی به تبیین ویژگیهای امام مهدی (عج) پرداختند تا مردم بتوانند منجی واقعی را از مدعیان دروغین تشخیص دهند. ایشان فرمودند:
«قائم ما همان مهدی است که باید در غیبتش او را انتظار کشند و در ظهورش او را فرمان برند.»
این بیان، تأکیدی بر غیبت و ظهور امام مهدی (عج) و لزوم انتظار و اطاعت از ایشان است.
۲. هشدار درباره فتنههای عصر غیبت
امام جواد (ع) با آگاهی از فتنههای دوران غیبت، به شیعیان هشدار دادند که در این دوران، افراد شکاک و منکر، دچار انحراف خواهند شد. ایشان فرمودند:
«هر گاه فرزندم علی وفات یابد، چراغ دیگری پس از او نمایان شود؛ سپس چراغ بعد از او پنهان میگردد، پس وای بر کسی که شک کند و خوشا به حال غریبی که با دین خود بگریزد!»
این روایت به دوران غیبت امام مهدی (عج) اشاره دارد و بر لزوم پایداری در ایمان تأکید میکند.
۳. مقابله با فرقههای انحرافی مانند واقفیه
واقفیه از جمله فرقههایی بودند که پس از شهادت امام موسی کاظم (ع)، امامت امام رضا (ع) را انکار کردند و مدعی شدند که امام کاظم (ع) همان مهدی موعود است. امام جواد (ع) با این فرقه به شدت مقابله کردند و فرمودند:(Nahad)
«آنان درازگوشان شیعیانند.»
این تعبیر، نشاندهنده انحراف شدید این فرقه و لزوم پرهیز از آنهاست.
امام جواد (ع) با روشنگریهای خود، جامعه شیعه را از انحرافات مدعیان دروغین مهدویت حفظ کردند. ایشان با تبیین ویژگیهای امام مهدی (عج)، هشدار درباره فتنههای عصر غیبت، و مقابله با فرقههای انحرافی، نقش بسزایی در حفظ اصالت مهدویت ایفا کردند.
در دوران کنونی نیز، با توجه به ظهور مدعیان دروغین، پیروی از سیره امام جواد (ع) و تمسک به قرآن و اهلبیت (ع) بهترین راه برای حفظ ایمان و انتظار واقعی است.