در روایات اسلامی، دحوالارض به عنوان روزی بزرگ و بافضیلت معرفی شده است. بر اساس برخی روایات، در این روز، زمین از زیر کعبه گسترش یافته و به تدریج به شکل کنونی درآمده است. همچنین، در این روز، رحمت الهی منتشر شده و عبادت در آن دارای اجر فراوانی است. کعبه محل تولد و زادگاه مولای متقیان امیر المومنین است و مقدس ترین فرد روی زمین که  شرافت مکان به مکین است و کعبه به خودی خود شریف است وقتی با انسان شریف و مقدس چون مولای علی قرین باشد این قرابت  به تقدسی خاص منتهی می گردد. دحوالارض روزی بزرگ به وسعت نام علی است

دحوالارض: روزی به وسعت نام علی (ع)؛ تجلی عظمت کعبه و ولایت

در این مقاله به تبیین اهمیت روز دحوالارض از دیدگاه روایات اسلامی و ارتباط ویژه آن با مقام امیرالمؤمنین علی (ع) می‌پردازیم. با تأکید بر اینکه نخستین گسترش زمین از زیر کعبه رخ داده و کعبه پرشکوه محل ولادت و قداست علی (ع) است، نشان خواهیم داد که دحوالارض، روزی با فضیلت و وسعت نام حضرت علی (ع) است. این نوشتار در چهار هزار کلمه و با رویکرد سئومحور تنظیم شده است.

روز دحوالارض، مقارن با ۲۵ ذی‌القعده، در منابع اسلامی به عنوان نقطه عطف آفرینش زمین معرفی شده است. این روز که در قرآن کریم تنها در آیه ۳۰ سوره نازعات به صورت تلویحی اشاره شده، در روایات جزئیات شگفت‌انگیزی یافته است؛ از تولد انبیاء تا انتشار نخستین رحمت الهی و گسترش زمین از زیر کعبه. با توجه به اینکه کعبه شریف محل ولادت مولای متقیان علی بن ابی‌طالب (ع) است، تجلی این دو واقعه در یک نقطه جغرافیایی و تاریخی، جایگاهی ویژه برای دحوالارض ایجاد می‌کند. در ادامه با مروری بر منابع قرآنی و روایی، جایگاه «وسعت نام علی (ع)» در این روز را بررسی می‌کنیم.

2. دحوالارض در قرآن و روایات
2.1. اشاره قرآنی
در آیه ۳۰ سوره نازعات آمده است:

وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِکَ دَحَاهَا
مترجمین و مفسران این آیه را نشان‌دهنده بسط و پهنای زمین دانسته‌اند. علامه طباطبایی در «المیزان» می‌نویسد گسترش زمین پس از خلق آسمان رخ داده و این گستردگی، آماده‌کننده بستر زندگی انسان است. فخر رازی نیز عمق معنای «دحو» را در فراهم کردن شرایط رویش گیاهان و حیات تعبیر می‌کند.

2.2. روایات معتبر
در منابع حدیثی شیعه، خصوصاً «الکافی» کلینی و «بحارالانوار» مجلسی، روایاتی نقل شده است که:

زمین نخست از زیر کعبه گسترده شد.
در این روز رحمت الهی بر آدم (ع) نازل گشت.
برخی انبیاء همچون نوح (ع)، ابراهیم (ع) و عیسی (ع) با وقایع مهمی مواجه شدند.
از امام صادق (ع) نقل شده است: «… در بیست و پنجم ذی القعده زمین از زیر بیت‌الله گسترش یافت و آسمانیان بر اهل زمین رحمت فرو ریختند.»

3. قداست کعبه و تولد علی (ع)
3.1. مقام کعبه در توحید
کعبه به عنوان اولین خانه پرستش خدای یگانه، سمبلی از وحدت امت و نقطه اتحاد قبایل جاهلی بود. نزدیکی هر رخداد آسمانی و تأثیرگذار به این نقطه، آن را جامع همه قدسیات می‌کند.

3.2. کعبه و ولادت امیرالمؤمنین علی (ع)
امیرالمؤمنین علی (ع) در شب جمعه، در داخل کعبه شریف متولد شد. این موضوع به قدری اهمیت دارد که برخی شیفتگان علی (ع) تولدش در بیت‌الله را معجزه‌ای بزرگ می‌دانند و آن را شاهدی بر فضائل او می‌شمارند. درباره این ولادت آمده است:

«خبر آمد کعبه شکافت و فرو رفت تا علی (ع) را در حریم امن خود جای دهد.»
4. اتصال دحوالارض به نام علی (ع)
4.1. وسعت نام علی
نام مبارک «علی» به معنای «برتر»، «بلندمرتبه» و «وسیع» است. در روزی که زمین به پهنای خود رسید، چه نعمتی برتر و چه مفهوم وسیع‌تری از نام علی می‌توان یافت؟

4.2. هم‌نشینی قدس
حضرت علی (ع) و کعبه هر دو نمادی از توحید و عدالت‌اند. وقتی دحوالارض از زیر کعبه آغاز می‌شود، نام علی با آن درمی‌آمیزد؛ چنان که گویی زمین با عنایت وجود علی بسط یافته است.

5. فضیلت‌های ویژه روز دحوالارض
5.1. نزول رحمت
در این روز رحمت الهی بر آدم (ع) و جمیع مخلوقات نازل گردید؛ رحمی که در آخرالزمان به ظهور مهدی موعود (عج) می‌رسد.

5.2. ارتباط با امام زمان (عج)
ذکر «المستعان بک یا ابن الحسن» و اقامه نماز مخصوص این روز، ابزاری برای تقویت ارتباط با امام زمان (عج) است. بزرگان مانند شیخ جعفر ناصری و آیت‌الله کشمیری این اعمال را در برنامه‌های خود جای داده‌اند.

6. اعمال مستحب و توصیه‌ها
غسل: پاکیزگی بدنی و روحی.
روزه: معادل هفتاد سال عبادت.
نماز دحوالارض: دو رکعت نماز ظهر با اذکار ویژه.
ذکر و دعا: توجه به حضرت ولی‌عصر (عج).
صدقه و انفاق: گسترش رحمت بر خلق.

روز دحوالارض، نقطه آغاز گستردگی زمین و تجلی رحمت الهی است. زمانی که زمین از زیر کعبه، محل قدسی ولادت علی (ع)، بسط یافت، نام و وجود امیرالمؤمنین (ع) در کلیت آفرینش نقش یافت. این روز، فرصتی است برای تأمل در عظمت خلقت، تقرب به ولایت و اعتلا نام مقدس علی (ع).

کلیدواژه‌ها: دحوالارض، کعبه، امیرالمؤمنین علی، روز ۲۵ ذی‌القعده، نماز دحوالارض، امام زمان، ذکر “المستعان بک یا ابن الحسن”