خضوع و خشوع در برابر خداوند تبارک و تعالی
بند 6: این بند را برای خضوع و خشوع در مقابل خدای تبارک و تعالی بخوانید.
يا مَنْ تَواضَعَ کلُّشَىْءٍ لِعَظَمَتِهِ، يا مَنِ اسْتَسْلَمَ کلُّ شَىْءٍ لِقُدْرَتِهِ، يا مَنْ ذَلَّ کلُّشَىْءٍ لِعِزَّتِهِ، يا مَنْ خَضَعَ کلُّ شَىْءٍ لِهَيبَتِهِ، يا مَنِ انْقادَ کلُّ شَىْءٍ مِنْ خَشْيتِهِ، يا مَنْ تَشَقَّقَتِ الْجِبالُ مِنْ مَخافَتِهِ، يا مَنْ قامَتِ السَّمواتُ بِاَمْرِهِ يا مَنِ اسْتَقَرَّتِ الْأَرَضُونَ بِاِذْنِهِ، يا مَنْ يسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ، يا مَنْ لا يعْتَدى عَلى اَهْلِ مَمْلَکتِهِ
شرح و تفسیر بند خضوع و خشوع در برابر خداوند تبارک و تعالی
خضوع و خشوع در برابر خداوند تبارک و تعالی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک انسان مومن است. این ویژگی‌ها نه تنها در عبادات، بلکه در تمام جنبه‌های زندگی انسان باید نمود پیدا کند. در این مقاله، به شرح و تفسیر یکی از بندهای زیبای دعاها پرداخته می‌شود که به اهمیت این موضوع در قرآن و سنت اشاره دارد. این بند به طور خاص از عظمت، قدرت، جلال و هیبت خداوند سخن می‌گوید و تأکید می‌کند که تمامی موجودات و حتی پدیده‌های طبیعی در برابر خداوند به خضوع و تسلیم درمی‌آیند. در ادامه، هر عبارت از این بند را به تفصیل توضیح خواهیم داد تا درک بهتری از جایگاه خداوند در کائنات و چگونگی ارتباط انسان با او داشته باشیم.
1. “یا مَنْ تَواضَعَ کلُّ شَىْءٍ لِعَظَمَتِهِ”
این عبارت به تواضع و فروتنی همه موجودات در برابر عظمت خداوند اشاره دارد. خداوند به قدری بزرگ و عظیم است که همه چیز در این جهان در برابر او خاضع و تسلیم است. تواضع به معنای پذیرش بزرگی و برتری است. حتی اگر انسان‌ها و موجودات زنده احساس کنند که از دیگران برتر هستند، در برابر عظمت خداوند باید فروتن شوند. به عبارت دیگر، درک حقیقت عظمت خداوند باید انسان را به این نتیجه برساند که هیچ‌چیز در برابر او مهم نیست و همه چیز در کائنات به خواست و فرمان او به حرکت درمی‌آید.
2. “یا مَنِ اسْتَسْلَمَ کلُّ شَىْءٍ لِقُدْرَتِهِ”
قدرت خداوند بی‌پایان و شگرف است. در این عبارت، اشاره می‌شود که تمامی موجودات در برابر قدرت خداوند تسلیم هستند. از ذرات ریز کائنات تا کهکشان‌های عظیم، همه در تسلط قدرت خداوند قرار دارند. این تسلیم شدن به معنای پذیرش حاکمیت خداوند بر جهان است. انسان‌ها با دیدن این تسلیم و انقیاد طبیعت باید به این فکر کنند که خود نیز در برابر اراده خداوند تسلیم باشند و در زندگی خود به او اعتماد کنند.
3. “یا مَنْ ذَلَّ کلُّ شَىْءٍ لِعِزَّتِهِ”
عزت خداوند به حدی است که تمامی موجودات در برابر آن ذلیل هستند. عزت به معنای شکوه، جلال و بزرگ‌منشی است. خداوند عزتی دارد که هیچ‌چیز نمی‌تواند آن را به چالش بکشد. در این عبارت به ذلت تمامی موجودات اشاره می‌شود که هیچ‌چیز نمی‌تواند در برابر عزت و عظمت خداوند مقاومت کند. این ذلت نه از نوع شکست، بلکه از نوع احترام و فروتنی است که همه موجودات در برابر قدرت بی‌پایان خداوند احساس می‌کنند.
4. “یا مَنْ خَضَعَ کلُّ شَىْءٍ لِهَیبَتِهِ”
خضوع در برابر خداوند یکی از ویژگی‌های مؤمنان است. در این عبارت به خضوع تمام موجودات در برابر هیبت خداوند اشاره شده است. هیبت خداوند، ترسی از عظمت و قدرت او است که تمامی موجودات در برابر آن احساس فروتنی می‌کنند. این خضوع از درک عظمت خداوند و ترس از دستورات او نشأت می‌گیرد. وقتی انسان در برابر عظمت و جلال الهی قرار می‌گیرد، هیچ‌چیز جز فروتنی و تسلیم باقی نمی‌ماند.
5. “یا مَنِ انْقادَ کلُّ شَىْءٍ مِنْ خَشْیتِهِ”
خشیت به معنای ترس از خداوند است که انسان را وادار می‌کند تا در برابر او تسلیم شود. این عبارت به این اشاره دارد که تمامی موجودات به دلیل ترس از خداوند از او فرمانبرداری می‌کنند. این ترس به معنای خوف و وحشت از خداوند نیست، بلکه به معنای احترام و تسلیم در برابر اراده اوست. خداوند از همه چیز آگاه است و هیچ موجودی نمی‌تواند از او پنهان بماند. این خشیت در انسان‌ها باید موجب اصلاح رفتار و نیت‌ها شود.
6. “یا مَنْ تَشَقَّقَتِ الْجِبالُ مِنْ مَخَافَتِهِ”
این بخش به قدرت و هیبت خداوند اشاره دارد. به‌قدری عظمت و جلال خداوند زیاد است که حتی کوه‌ها از شدت ترس و خوف از او می‌لرزند. کوه‌ها که به‌عنوان نماد استقامت و ثبات در طبیعت شناخته می‌شوند، در برابر عظمت خداوند از شدت ترس به لرزه درمی‌آیند. این بیان تصویری از قدرت بی‌پایان خداوند است که تمام موجودات حتی در برابر آن‌هایی که ظاهراً مقاوم‌ترین هستند، به ضعف و تسلیم می‌رسند.
7. “یا مَنْ قامَتِ السَّمواتُ بِاَمْرِهِ”
آسمان‌ها با فرمان خداوند ایستاده‌اند. این جمله به ترتیب و انضباط الهی در کائنات اشاره دارد. همه پدیده‌های طبیعی و کیهانی بر اساس اراده خداوند به حرکت درآمده و برقرار هستند. آسمان‌ها به‌طور خاص نمادی از نظم و قانونمندی خلقت خداوند هستند. همه چیز در این کائنات تنها به‌واسطه اراده الهی پابرجا است. این جمله تأکید می‌کند که همه موجودات از جمله آسمان‌ها از خداوند تبعیت می‌کنند و همه‌چیز به‌واسطه قدرت او به حرکت درمی‌آید.
8. “یا مَنِ اسْتَقَرَّتِ الْأَرَضُونَ بِاِذْنِهِ”
زمین‌ها به فرمان خداوند استوار و ثابت هستند. در این عبارت به هماهنگی و نظم جهانی اشاره شده است که خداوند آن را به‌وجود آورده است. این استواری از خواست خداوند است و هیچ‌چیز نمی‌تواند آن را تغییر دهد. هنگامی که انسان به زمین نگاه می‌کند، باید درک کند که این ثبات و سکون در زمین، تنها از اراده خداوند سرچشمه می‌گیرد و بر اساس حکمت الهی ادامه می‌یابد.
9. “یا مَنْ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ”
رعد در این عبارت به عنوان موجودی است که خداوند را تسبیح می‌کند. این نشان‌دهنده این است که همه پدیده‌های طبیعی، از جمله رعد، در واقع در حال عبادت و ستایش خداوند هستند. همه موجودات از جمله رعد، در حقیقت به طریقی خداوند را ستایش می‌کنند، حتی اگر این ستایش به شکل‌های مختلفی از جمله حرکت در طبیعت باشد.
10. “یا مَنْ لَا یُعْتَدی عَلی أَهْلِ مَمْلَکَتِهِ”
خداوند هیچ‌گاه اجازه نمی‌دهد که بر اهل ملکوت او ظلمی روا شود. او حافظ و نگهدارنده‌ی کسانی است که در ملکوت او هستند و هیچ‌کس نمی‌تواند بر آنها تعدی کند. این بخش به‌ویژه نشان‌دهنده رحمت بی‌پایان و عدالت خداوند است که در زندگی انسان‌ها و موجودات دیگر به‌طور آشکار نمود پیدا می‌کند.
در نهایت، بند ذکر شده یک نمایش بی‌نظیر از عظمت و جلال خداوند است که تمامی موجودات از جمله انسان‌ها را به تسلیم و خضوع در برابر اراده الهی فرا می‌خواند. فهم این مفاهیم می‌تواند انسان را به سوی تواضع بیشتر، خشوع در عبادات و تسلیم در برابر اراده خداوند هدایت کند. شناخت قدرت و جلال خداوند و درک جایگاه خود در این جهان می‌تواند به آرامش درونی، تقویت ایمان و بهبود روابط اجتماعی فردی و جمعی منجر شود.