اگر مسیر تربیت و انسان سازی با معارف اهل بیت علیهم السلام همسو و هم گام باشد ،می تواند زمینه رشد و تعالی بشر را تضمین کند،منتها برای رسیدن به این سعادت لازم است که  با کلام گرانقدر پرودگار متعال در قرآن کریم و کلام حضرات معصومین علیهم السلام آشنا باشیم،و در این عرصه مطالعه و تحقیق لازم را انجام بدهیم.

در این مختصر  به بیان مباحثی از توصیه های تربیتی از کلام امام صادق علیهم السلام می پردازیم:

۱. آشنایی کودکان با معارف اهل بیت علیهم السلام

امام صادق علیه‏ السلام به جمیل‏ ابن ‏درّاج فرمودند:

«بَادِرُوا اَحدَاثَکُم بِالحَدِیثِ قَبلَ اَن تَسبِقَکُم اِلَیهِم المُرجِئَهُ»[۱]

«فرزندانتان را با کلام (ما) آشنا کنید پیش از آن که مرجئه (و دیگر فرقه‏ های منحرف عقیدتی) بر شما سبقت بگیرند ( و آنان را منحرف سازند)»

از آنجایی که کلام اهل بیت علیهم السلام از سرچشمه وحی و حقیقت نشات گرفته،از این رو می تواند رمز سعات و کمال انسانیت باشد، و فرد را ازآفت و گزند شبهات مصون نگه دارد،و چون فرزندان در معرض آسیب های فکری و شبهاتی هستند،نیاز است که خانواده ها برای افزایش معرفت فرزندان،و هدایت به مسیر حق ،نهایت دقت را دراین زمینه(یادگیری علوم و معارف اهل بیت علیهم السلام) انجام دهند.

۲. رشد و تربیت عبادی فرزندان

«امام صادق علیه‏ السلام می‏ فرمایند:

هنگامی که کودک به سه سالگی رسید لا اله الا اللّه را به او بیاموزید و او را رها کنید (همین مقدار کافی است).

وقتی هفت ماه دیگر گذشت محمد رسول اللّه (صلی ‏الله ‏علیه ‏و آله) را به او آموزش دهید و سپس او را رها کنید تا چهار ساله شود. آن‏گاه صلوات فرستادن را به او بیاموزید.

در پنج سالگی به او سمت راست و چپ را آموزش دهید و قبله را نشان او داده و بگویید سجده کند.

آن‏گاه او را تا شش سالگی واگذارید. فقط پیش روی او نماز بخوانید و رکوع و سجود را یادش دهید تا هفت سالش هم تمام شود.

وقتی هفت سالگی را پشت سر گذاشت، وضو ساختن را به او تعلیم دهید و به او بگویید نماز بخواند، تا هنگامی که نه ساله شد وضو و نماز را به نیکی آموخته باشد.و هنگامی که آن‏ دو را به خوبی یاد گرفت خدا پدر و مادر او را به خاطر این آموزش ‏شان خواهد آمرزید.»[۲]

اگر در صورتی که فرزندان طبق بیان و کلام امام صادق علیهم السلام در مسیر شناخت توحید و مبانی اعتقادی و باورهای دینی رشد و تربیت یابند،در این صورت پذیرفتن کلام حق و تسلیم در مقابل پروردگار متعال برای آنان سهل و از نعمت بزرگ الهی بهره مند خواهد شد.

۳. اهمیت عشق ورزی به کودکان

امام صادق علیه ‏السلام فرموده‏ اند:

«اِنَّ اللّه لَیَرحَمُ العَبدُ لِشِدَّهِ حُبِّهِ لِوَلَدِه”»[۳]

«همانا پروردگار بنده‏اش را به دلیل زیادی مهرورزی نسبت به کودک خود می‏بخشاید.»

فرزندان،امانت الهی هستند،و هر پدر و مادری خصوصا نسبت به تربیت آنان، مسئولیت سنگینی را بر عهده دارند که باید پاسخ گو باشند،یکی از مهمترین شاخص های تربیتی مساله مهر ورزی و محبت کردن به فرزندان هست،که در رشد و تربیت آنان نقش بسزایی دارد.و خانواده ها باید نسبت به رعایت و اجرای این رفتار صحیح توجه و رغبت بیشتری داشته باشند.

۴. عدم تبعیض بین جنسیت فرزندان

امام صادق علیه ‏السلام فرموده اند:

«البَنَاتُ حَسَنَاتٌ وَ البَنُونُ نِعمَهٌ وَ اِنَّما یُثَابُ عَلَی الحَسَنَاتِ و یُسالُ عَنِ النِعمَهِ»[۴]

«دختران نیکی و پسران نعمت‏اند و همانا بر نیکی‏ها پاداش داده و از نعمت‏ها سوال می‏ شود.»

یکی از افکار اشتباه و منطق غلط این است که خانواده ها بین جنسیت فرزندان تبعیض قائل بشوند،آنچه مسلم است،هر دو نعمت الهی است و طبق حکمت الهی این نعمت ها روزی انسان می شود،و در صورت کوتاهی در تربیت آنها در پیشگاه خدواند پاسخ گو خواهند بود.

پی نوشت:

[۱].فروع کافی، ج۲، ص۹۴

[۲].وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۱۹۳

[۳].وسائل ‏الشیعه، ج۲۱، ص۴۸۳

تهیه و تائید توسط عماد کلامی مقدم آموزگار دبستان امام حسین (ع)-شماره 5