السلام علیک یا قرّةعین آلالرسول
راز یک جمله از رهبر انقلاب در حرم حضرت معصومه (س): «السلام علیک یا قرّةعین آلالرسول»
در تاریخ ۳ مهر ۱۳۷۲ هجری شمسی، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیتالله العظمی سید علی خامنهای، به مناسبت میلاد سراسر نور حضرت فاطمه معصومه سلاماللهعلیها و آغاز دهه کرامت، در حرم مطهر ایشان حضور یافتند و در دفتر یادبود حرم جملهای ژرف، عاطفی و معرفتی نوشتند: «السلام علیک یا قرّةعین آلالرسول». این جمله، بیش از یک سلام است؛ دریچهای است به شناخت جایگاه رفیع حضرت معصومه (س) و ارتباط معرفتی ایشان با پیامبر گرامی اسلام و اهلبیت علیهمالسلام. در این نوشتار بلند و تحلیلمحور، به ابعاد گوناگون این عبارت پرداخته و جایگاه ویژه حضرت معصومه (س) در منظومه فکری رهبر انقلاب بررسی میشود.
بخش اول: تحلیل واژهشناختی «السلام علیک یا قرّةعین آلالرسول» سلام، در لغت به معنای درود، سلامت، امنیت و آرامش است. در فرهنگ قرآنی و روایی، سلام به اولیاء خدا نشانهای از ادب، اظهار محبت، و طلب رحمت الهی برای آنان است. اما واژه کلیدی این جمله، «قرةعین» است. “قرّة” به معنای خنکی و آرامش، و “عین” به معنای چشم است. ترکیب این واژه، در فرهنگ عربی به کسی اطلاق میشود که مایه آرامش، افتخار و روشنی چشم یک شخص باشد. وقتی رهبر انقلاب حضرت معصومه (س) را “قرّةعین آلالرسول” مینامد، یعنی ایشان نهفقط افتخار خاندان پیامبر بلکه روشنی چشم و تسکین دل آنان هستند.
بخش دوم: چرا حضرت معصومه (س) قرّةعین آلالرسول خطاب شدهاند؟ حضرت فاطمه معصومه سلاماللهعلیها، بانویی هستند که در دامان امام موسی بن جعفر (ع) پرورش یافته و خواهر امام رضا علیهالسلام میباشند. ایشان نمونهای از زنان بزرگ خاندان رسالت است که در علم، تقوا، شفاعت، عبادت و ولایتمداری زبانزد است. زیارتنامه مخصوص ایشان که از امام رضا علیهالسلام نقل شده، نیز بیانگر شأن والای ایشان است. عبارت رهبر انقلاب بازتابی است از این نگاه ولایی و عمیق به حضرت.
بخش سوم: زمینه تاریخی و فرهنگی جمله رهبر انقلاب این جمله در مقطعی نوشته شد که گفتمان زن مسلمان انقلابی در حال بازتعریف و توسعه در بستر فرهنگ اسلامی بود. رهبر انقلاب با چنین بیانی در حرم حضرت معصومه (س)، الگویی زنده و تاریخی از زن موفق، مؤمن، عالم، عفیف و ولایتمدار ارائه کردند که میتواند الهامبخش دختران امروز باشد.
بخش چهارم: ارتباط جمله با دهه کرامت دهه کرامت از میلاد حضرت معصومه (س) آغاز و با میلاد حضرت امام رضا (ع) به اوج میرسد. این دهه، بازتابی از پیوند عمیق معرفتی، عاطفی و سیاسی میان این دو امامزاده عظیمالشأن است. رهبر انقلاب با نگارش این جمله، گفتمان دهه کرامت را با محتوای معرفتی و عاشقانه پیوند زدند.
بخش پنجم: قرّةعین در قرآن و روایات در قرآن کریم، عبارت “قرّة عین” در مورد فرزند حضرت موسی (ع) و نیز همسران بهشتی به کار رفته است. این واژه مفهومی ناب از آرامش، رضایت، و افتخار است. استفاده رهبری از این واژه، برداشت عمیقی از فرهنگ قرآنی در وصف حضرت معصومه (س) را نشان میدهد.
بخش ششم: مقایسه با زیارتنامه مخصوص حضرت معصومه (س) در زیارتنامه معروف ایشان آمده است: «السلام علیکِ یا بنت ولیالله، السلام علیکِ یا أخت ولیالله، السلام علیکِ یا عمة ولیالله». رهبر انقلاب نیز با الهام از همین ادبیات، عبارتی ناب و کمنظیر نوشتند که همراستا با روح زیارت است.
بخش هفتم: بازتاب رسانهای و فرهنگی این جمله این عبارت بعدها در قالب طرحهای فرهنگی، بنرها، مراسم دهه کرامت و آثار هنری بهکار گرفته شد و رنگ و بوی تازهای به زیارت حضرت معصومه (س) بخشید. حوزههای علمیه، مراکز فرهنگی و بانوان طلبه نیز از این جمله بهرههای معنوی و هویتی بردند.
بخش هشتم: الگوسازی دختران مسلمان از حضرت معصومه (س) در دنیایی که الگوهای ناسالم فرهنگی در حال نفوذ در ذهن دختران هستند، معرفی حضرت معصومه (س) بهعنوان “قرّةعین آلالرسول” الگویی نوین، معنوی و عمیق از دخترانگی، حیا، دیانت، علم و عرفان را عرضه میکند. این جمله بهخودی خود، بیانیهای تربیتی و تمدنساز است.
با تأمل در جمله «السلام علیک یا قرّةعین آلالرسول» درمییابیم که رهبر انقلاب تنها در حال امضا یا ثبت یادبود نبودند، بلکه در حال ترسیم یک نگاه راهبردی و معرفتی به شخصیت حضرت معصومه (س) و بازتعریف نقش زن در تمدن اسلامی بودند. این جمله، باید محور تأمل، تحقیق و تولید محتوای فرهنگی قرار گیرد؛ چرا که تنها با شناخت چنین گوهرهایی است که میتوان آیندهای روشن برای نسل دختران امروز ترسیم کرد.