نورفشان

فردوسی; امام حسین (ع)

مجله دیدار آشنا بهمن 1381، شماره 32-31

 
 
 
در طول تاریخ لطف، محبت و کرامت پیامبر گرامی و ائمه اطهار شامل حال بسیاری از حاجت مندان و نیازمندان شده است . بسیاری بودند که گرفتاری داشتند، نیاز و احتیاجی داشتند و یا آزادی و به دست آوردن چیزی را در سیر می پروراندند . مهم احتیاج آنان نبود، بلکه مهم توجهی بود که مردان خدایی به آنان داشته اند . بارها سرنوشت کسانی را دیده ایم که دست به دامان امامان بزرگوار شده اند و دست خالی برگشته اند . یا سرنوشت شاعرانی مثل محتشم و شهریار را شنیده اند که پرتو لطف امام حسین (ع) و امام علی (ع) آنان را در برگرفته و توانسته اند به پاس آن همه لطف، شاهکار ادبی را هدیه دستگیر خود کنند . حال که صحبت از شعر و شاعری شد، به سراغ شاعری می رویم که در ابتدای زندگی نمی دانست شعر چیست و با یک انسان عامی هیچ تفاوتی نداشت . اما توجه امام حسین (ع) به او، زندگی وی را دگرگون کرد .

میرزا احمد کرمانشاهی مثل همه انسان های معمولی به سال 1264 در تویسرکان به دنیا آمد . امام پس از سال ها به کرمانشاه رفت . وی از فنون شاعری، درک مفاهیم و لغات و عبارات و مسائل شعر عاجر بود، حتی نمی دانست عروض و قافیه چیست و بلاغت و فصاحت زبانی در شعر یعنی چه . هفت ساله بود که در کرمانشاه به مدرسه رفت و شش ماه بعد در خواندن و نوشتن توانا شد ; اما پس از آن، پدر به دلیل فقر مالی وی را از ادامه تحصیل باز داشت . از این رو وی،

به کمک پدرش رفت . در بیست سالگی پدرش را از دست داد و همین امر موجب شد که سرپرست مادر پیر و خواهر شود . پس از مدتی مادرش را هم از دست داد و او ماند و بچه های کوچکی که باید نان آورشان می بود . به ناچار ازدواج کرد . سال ها بعد او بود و کودکان ریز و درشتش که میرزا احمد را مجبور به کار و کسب آب و نان کنند . اما وی به حدی فقر و ندار شده بود که چاره ای جز قرض و وام از اطرافیان و خویشان نداشت . در سن سی سالگی به دلیل رنج و محنت به بیماری سختی دچار شد و نتوانست برای تامین زندگی خود، دست به کاری بزند . تنها راهی که برای او مانده بود این بود که بعضی از وسایل زندگی خود را بفروشد ; آن هم به ارزان ترین قیمت .

به هر حال، برای یک پدر سخت است که رنج و گرسنگی زن و فرزندش را ببیند و خود بیمار بنشیند و کاری از دستش برنیاید . طلب کاران هم به بیماری اش کار نداشتند . آنان که دل رحم نبودند، نمک به زخم عمیق او می پاشسیدند و رنج او را بیش از آن چه بود می کگردند . آن شب در دل گرفته و غمگین میرزای درمانده به سقف ترک خورده خانه اش چشم دوخته بود . این همه درماندگی و بیچارگی، اشک را بر گونه اش جاری می کرد و مانده بود که چه کند . اما انگار چیزی در دلش درخشید و چشمش را روشن کرد . نام کسی را بر زبان آورد که دلش را شعله ور کند . او پناه برد به سید شهداء امام سحین (ع) دست به دامان مولا شد و گفت: ای امام شهید . من از تو شفاعت می خواهم و تمنا می کنم که کارم را در پیشگاه خداوند اصلاح کنی . می بینی که به چه روزی افتاده ام .

این گونه با گریه و زاری دست به دامان امام حسین (ع) گشت و تا نیمه های شب با سوز و گداز آن قدر گریست که دیگر از فرط گریه به خواب رفت . در عالم خواب خود را در بیابانی دید که سرگردان و حیران راه می رود . ناگهان جلو چشمش باغی پدیدار می شود که رودی از کنار آن جاری است . در دو طرف باغ مردانی مؤدب نشسته بودند و بر بالای مجلس، سرور آزادگان جهان، حضرت سید الشهداء (ع) بر تختی نشسته بود . میرزا با احترام در پایین مجلس می نشیند و امام حسین (ع) حاجت اول می پرسد . میرزا آزار طلبکاران و درمانگی اش را بر زبان می آورد و آرزوی خود را این چنین بیان می کند: «دوست دارم در مصیبت ائمه اطهار شعر بگویم و آن را ذخیره آخرت خود کنم و . . .»

از آن پس، میرزا به لطف امام حسین (ع) و با واسطه مردی خدایی صاحب دارایی می شود و به آرزوی خود می رسد . مردی از راه می رسد و مبالغی را به صورت نقد به او می دهد که وام و قرض هایش را ادا کند . بعدها پی می برد که آن مرد از سوی امام بزرگوار مامور کمک به میرزا شده بود . مرد گمنام از میرزا تقاضای شعر می کند . اما میرزا می گوید: من تا به حال شعر نگفته ام . و او همچنان از میرزا شعر می خواهد که میرزا با عنایت امام حسین این گونه آغاز می کند .

به نام خداوند بینش طراز

جهان داور آفرینش طراز

مرد با شنیدن این شعر بی اختیار دهان شاعر را بوسید و لقب فردوسی حسین را به او می دهد .

میرزا احمد کرمانشاهی پس از آن، شعر را شروع می کند و آشنا شدن با استاد حسین قلی خان سلطانی کلهر، متخلص به الهامی می شود . او ماجرای خواب خود را به شعر در آورده است و بسیار زیبا این ماجرا را بیان می کند .

چو بگذشت بر سر ما سال سی

فراز آمد رنج و اندوه بسی

شدم از سم رخش غم پایمال

گرفتار و پا بست مشتی عیال

به دهر از درم بود دستم تهی

بدان سان که از میوه، سرو تهی

شبی چاره جستم از آن چاره ساز

زدم بر به دامانش دست نیاز

که ای روح پاک تن ممکنات

از این تنگ دست مرا ده نجات

همی گفتم و ریختم آب چشم

بسی بودم از بخت وارون به خشم

یکی بزم دیدم چه بزم بهشت

تو گفتی که بودنش زمینو سرشت

بدان بر نشسته یک شهریار

که روی خدا از رخش آشکار

یکی تشنه بودم شدم سیر آب

یک ذره بودم شدم آفتاب

دو صد شکر کافروخت زان محفلم

به نور حسینی چراغ دلم

تعالی الله از بخت بیدار من

که آن شب در آن خواب شد یار من

این شاعر اهل بیت در شعرهایش وزن شعر حماسی را برگزید . البته، شعرهایش را برای استادش حسین قلی خوان می خواند . او پس از آن تصمیم گرفت که حماسه کربلا را به نظم در آورد و آن شکوه و عظمت و شجاعت مردان جان نثار کربلا را با زبان شعر به تصویر بکشاند . زبان او به قدرت و قوت فردوسی شاعر معروف شاهنامه است و به همین دلیل، این شاعر را فردوسی حسین می خوانند .

از او کتابی به جا مانده است به نام باغ فردوس . این کتاب در چند بخش سروده شده است . مضامین و موضوع های این سروده برگرفته از روایات صحیح و کتاب های مقاتل معتبر است . این دیوان علاوه بر حوادث کربلا، غزلیات و قصاید و دو مثنوی حسن منظم و بستان ماتم را هم شامل می شود .

همان طور که اشاره شد، شعرها بر وزن و سبک شاهنامه فردوسی است . شعرهای این شاعر آن قدر جذاب و تاثیر گذار است که رد پای الهامات غیبی را می توان در آن دید و این گونه است که شاعر، تلخیص الهامی را در شعرهایش دارد .

شروع کتاب شعر او مانند شاعران قرون گذشته، در توحید خداوند متعال است که این گونه آغاز می شود:

به نام خداوند بینش طراز

جهان داور آفرینش طراز

که نامش بود زیور نامه ها

سخن را او گرم هنگامه ها

خداوند روزی ده مهربان

که کودک به نامش گشاید زبان

و شعرهای بعدی به ترتیب در نعت پیامبر (ص) و منقبت امام علی (ع) و ستایش حضرت زهرا (س) و . . .

احمد الهامی ماجرای کربلا را از بی یار ماندن مسلم بن عقیل در کوفه شروع می کند و چه زیبا تنهایی او را در این شهر به تصویر می کشد . تنهایی که نشانی از ذلت و خواری ندارد بلکه سراسر شجاعت و همت و عشق به امام حسین (ع) است .

جهان یک آسمان وفا

پسر عم فرخنده مصطفی

زمانی به هر سو همی بنگریست

به تنهایی خویش لختی گریست

همی گفت با خود که گشت ای دریغ

نهان آفتاب امیدم به میغ

سپهر بندم بیفکند پست

زدامان شاهم جدا کرد دست

دریغا که دور از دریا آمدم

درین مرز بی غم گسار آمدم

و در جایی حمله مسلم بر سپاه کوفه و نیز تصویر حماسی روشنی از شهامت و اقتدار مسلم را به زیبایی به تصویر می کشد . در این تنهایی و با مدد گرفتن از یاد و خاطره امام علی (ع) و پیامر (ص) روحی مضاعف می گیرد و شاعر چه زیبا سروده است:

بر آهیخت برنده تیغ از نیام

چو تندر خروشید و بر گرفت نام:

که مسلم منم مرگ هر بدگهر

علی ولی را برادر پسر

نبی دوده و هاشمی گوهرم

خدا را یکی تیغ پر جوهرم

منم ناوک شست پروردگار

رها گشته از دست پروردگار

چو من مرد نبود درین روزگار

مرا شیر حق بوده آموزگار

بگفت این و زد بر سپاه گران

به جنگ اندر اویخت با کافران

پس از شرح درگیری های مسلح و اسارت، به شهادت او می رسیم که شاعران این گونه می سراید:

بد اختر سر از پیکرش کرد دور

بدو زار بگریست کیوان و هور

جدا چون سرپاک سالار کرد

تن از بام کاخش نگونسار کرد

تنی از بر باره شد سرنگون

که چشم نبی در غمش ریخت خون

چون آن پاک تن بر زمین اوفتاد

تزلزل در عرش برین اوفتاد

همه آفرینش بدو خون گریست

از آن جمله پیغمبر افزون گریست

بخش بعدی آغاز مبارزه قاسم بن حسن و شهادت اوست و پس از آن، به داستان شهادت حضرت ابوالفضل (ع) می رسیم .

کنون از نی دل برآرم نوا

سخن داغ از ساق نینوا

در جایی هم روایتی از ابوحمزه ثمالی در فضیلت حضرت عباس (ع) به نظم در آمده است . و بعد از آن به ماجرای آب آوردن آن حضرت بر می خوریم .

سپس آن مشک خوشیده را پر نمود

بزد اسب آمد به هامون ز رود

و ما بین که پور شه کاینات

لب تشنه بر گشت ز آب فرات

به دوش اندرش مشک و دل پر زتاب

روان شد سوی خیمه ها با شتاب

چو دیدند لشکر که سالار شاه

برد مشک پر آب زی خیمه گاه

برآوردشان گوهر بد به جوش

ز هر سو کشیدند بر هم خروش

میرزا احمد الهامی پس از سالها زندگی در کرمانشاه به سال 1325 هجری قمری بدرود حیات گفت . از او اثر ماندگاری به جا ماند که نتیجه توجه امام حسین (ع) به اوست . جالب این که احمد الهامی سه فرزند به یادگار داشت که یکی از آن ها ابوالقاسم لاهوتی است . این شاعر آزادی خواه در سال 1246 هجری شمسی در کرمانشاه متولد شد و به سال 1336 هجری شمسی در مسکو درگذشت . لاهوتی از شاعران نو آوری بود که شعرش به شعرهای شیدایی نزدیک بود . اثر معروف او «سنگر خونین » است که از یکی شعرهای ویکتور هوگور ترجمه شده و به نظم در آمده است .

به بهانه میلاد امام حسین (ع) و روز بزرگداشت حافظ / حافظ و پیر مغان

مجله پرسمان مهر 1381، شماره 1

 
 
 
«حافظ گلی است از یک بوستان، بوستانی را شما در نظر بگیرید که صدهزار متر مربع است و در آن دهها هزار گل وجود دارد و یک گلشن حافظ است و آن بوستان، بوستان معارف اسلامی است که گسترده بوده، نیمی از جهان رافراگرفته است .

[اینکه] ما حافظ را تنها از این بوستان بچینیم، بعد بخواهیم مطابق دل خودمان تفسیر کنیم جور نیست، حافظ را فقط باید در داخل همان بوستانی که رشد کرده - که آن بوستان فرهنگ اسلامی است - مطالعه کنیم تا بتوانیم مطالعه کنیم . ما تا استادهای حافظ را، استادهای استادهای حافظ را، جو حافظ را و فضایی که حافظ در آن فضا تنفس کرده را به دست نیاوریم، محال است [شناخت درستی از او پیدا کنیم] و کار یک ادیب نیست . اشتباه این است، در عصر ما ادبا می خواهند حافظ را شرح کنند . حافظ را عارفی باید شرح کند که ادیب هم باشد و به همین دلیل این بنده با تمام صراحت عرض می کنم هیچ مدعی شرح حافظ نیستم چون نه عارفم نه ادیب . عارفی ادیب می باید که حافظ را شرح کند . آن هم ادیب به معنای جامع علوم عصر و زمان حافظ، ادیب زمان حافظ » (1)

در آخرین سالی که مرحوم دری (2) در قید حیات بود، یک شب از دهه محرم (شب هشتم یا نهم) جوانی قبل از منبر از ایشان سؤال می کند که: مراد از این شعر چیست؟

مرید پیر مغانم زمن مرنج ای شیخ

چرا که وعده تو کردی، او بجا آورد

مرحوم دری می گوید: جواب این سؤال را در بالای منبر می دهم تا برای همه قابل استفاده باشد .

ایشان در فراز منبر قضیه نهی آدم ابوالبشر از خوردن گندم و داستان نان جوین خوردن امیرالمؤمنین (ع) را در تمام مدت عمر بیان می نماید، و حتی این که آن حضرت در تمام مدت عمر ابدا نان گندم نخورد و از نان جوین سیر نشد . و سپس می گوید:

مراد از شیخ در این بیت، حضرت آدم (ع) است که وعده نخوردن از شجره گندم را در بهشت داد ولی به آن وفا نکرد و از امر خداوند سرپیچی نمود و گندم را تناول کرد . و مراد از پیر مغان حضرت امیرالمؤمنین (ع) است که در تمام مدت عمر نان گندم نخورد، و وعده عدم تناول از شجره گندم را او ادا کرده و به اتمام رسانید .

این مجموع تفسیر این بیت بود که وی برسر منبر شرح داد و منبرش را خاتمه داد .

قبل از پایان سال، مرحوم دری فوت می کند; در سال بعد در دهه محرم در همان شبی که این جوان سؤال را از مرحوم دری می کند، وی را در خواب می بیند که: مرحوم دری به نزد او آمد و گفت: ای جوان! تو در سال قبل در چنین شبی از من معنی این بیت را پرسیدی و من آن طور پاسخ گفتم . اما چون بدین عالم آمده ام، معنی آن، به طور دیگری برای من منکشف شده است:

مراد از شیخ، حضرت ابراهیم (ع) و مراد از پیر مغان حضرت سید الشهداء (ع) است . مراد از وعده، ذبح فرزند است که حضرت ابراهیم بدان امر خداوند وعده وفا داد، اما حقیقت وفا را حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در کربلا به ذبح فرزندش حضرت علی اکبر (ع) انجام داد .

فردای آن شب، این جوان در آن مجلس معمولی همه ساله مرحوم دری می آید و آن خواب خود را بیان می کند . (3)

پی نوشت ها:

1 . عرفان حافظ، شهید مرتضی مطهری، ص 52 .

2 . مرحوم آقا سید ضیاءالدین دری استاد علوم عقلی و از وعاظ شهیر تهران .

3 . روح مجرد، یادنامه حاج سید هاشم حداد، آیت الله سید محمد حسین حسینی تهرانی، ص 483 و 484 .
 

شاخص های فرهنگ پاسداری

مجله حصون پاییز 1388، شماره 21

 
 
 

 

امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری

 

مقدمه
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن 1357 به رهبری امام خمینی(ره)، تأسیس نهادی

انقلابی برای نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن ضروری می نمود. فرمان

تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوم اردیبهشت 1358 از سوی بنیانگذار انقلاب

و نظام جمهوری اسلامی به شورای انقلاب صادر شد و این نهاد مقدس با اهداف، وظایف و

تشکیلات مخصوص[1] تأسیس گردید. جوانانی مخلص، پارسا، متعهد، شجاع، انقلابی و

عاشق شهادت گرد آمدند و برای رضای الهی به پاسداری از انقلاب و اسلام پرداختند.

«پاسداری» یک فرهنگ است، فرهنگی عمیق که ناشی از روحیه دینی و انقلابی

است. نوشتاری که پیش رو دارید پرتوی است از برخی شاخص های برجسته فرهنگ

پاسداری که یادآوری آن مفید و مؤثر به نظر می رسد. معنویت گرایی، ولایت مداری،

روحیه جهادی و انقلابی، آمادگی نظامی، دفاع از ارزش ها، ایثار و فداکاری، توجه به علم و

دانش و فنّاوری و حفظ منزلت پاسداری از مهم ترین شاخص های این فرهنگ است که در

این مقاله به آنها می پردازیم.

در خصوص این موضوع منابع، متعدد و فراوان است اما این مقاله عمدتاً مبتنی بر

بیانات و رهنمودهای بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) و فرماندهی

معظم کل قوا حضرت آیه اللّه خامنه ای تهیه و تنظیم شده است. در این زمینه علاوه بر

آثاری مانند صحیفه نور و حدیث ولایت، کتابهای دژهای پاسداری و رهنمودها و

انتظارات (که توسط محققان پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه تهیه شده است) بسیار

مفید و مورد استفاده می باشند. همچنین تلاش شده است از آیات و روایات نیز در حد

میسور در شرح مطالب استفاده شود.

معنویت گرایی
بی گمان شاخص ترین ویژگی یک پاسدار و شاخص ترین مؤلفه فرهنگ پاسداری «معنویت»

است. معنویت، روح در کالبد مجموعه سپاه[2] و رکن اصلی این نهاد انقلابی بوده است.[3]

«سپاه پاسداران چه به عنوان فرد فرد پاسداران و چه به عنوان یک مجموعه و نهاد، به

ایمان آگاهانه و معنویت روزافزون بسیار نیازمندند و شاخصه متمایز کننده آنان با سایر

نیروهای مسلّح جهان، این ویژگی ممتاز و برجسته و برتری آفرین است.»[4]

بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری آیه اللّه

خامنه ای همواره حفظ تقویت معنویت در سپاه را یادآور شده و نسبت به این موضوع
بسیار مهم، گوشزد کرده اند. فرماندهان در این خطابها، جایگاه خاص خود را دارند؛ چرا که

مسئولیت آن ایجاب می کند که بروز معنویت و ایمان در آنان افزون تر باشد تا

مجموعه های تحت امرشان از آن بهره مند گردند.[5]

حضرت امام خمینی(ره) یکی از خصوصیات لازم برای فرماندهی را ایمان و معنویت

دانسته، می فرماید:

فرماندهان باید در نیروهای مسلّح خصوصیات لازم برای فرماندهی را دارا باشند یا دارا

بشوند… این خصوصیات در درجه اول، ایمان است، فرمانده بی ایمان به درد فرماندهی

نمی خورد، ظرفیت ایمانی به قدر ثقل کاری که به او محوّل می کنید باید داشته باشد.[6]

فرماندهی معظم کل قوا (حضرت آیة اللّه خامنه ای) در دیدار با فرماندهان سپاه (26 / 1

/ 86 ) می فرماید:

ذخیره و بنیه معنوی در کلّیت سپاه بایستی موّاج و حسّاس باشد، اما در فرماندهان و

مسئولین این معنویت بایستی در حدّی باشد که از آنها سرریز شده و به بدنه سپاه برسد.

مقام معظم رهبری طراوت معنوی سازمان سپاه، را از سرازیر شدن معنویت از قلّه های

فرماندهان و مسئولان می داند و می فرماید:

شما می توانید این توجه به معنویت را مثل آبشاری در پادگان و در مجموعه خودتان

بریزید. از شما باید سرریز شود… باید از قلّه بجوشد و پایین بیاید… شما باید معنویت را

بجوشید تا از شما سرریز و لبریز شود و به دیگران بریزد و دیگران فیض ببرند. اگر این کار

را کردید سپاه ساخته و کامل خواهد شد.[7]

پاسدارانی که سالهای طولانی در بوته آزمونها ـ به ویژه در دفاع مقدس ـ دستاورد

ارزشمند معنویات درخشنده و ممتاز را به دست آورده اند، بیش از سایر اقشار در تیررس

توطئه های شیاطین و جاذبه های زندگی و گرایشهای گاه متضاد با معنویات قرار دارند؛ از

این رو حفظ و تقویت این دستاوردها برای پاسداران بسیار مهم و سرنوشت ساز است.

فرماندهی معظم کل قوا حضرت آیه الله خامنه ای بارها این مسئله را خاطرنشان کرده و

در دیدارهای خود با پاسداران و مسئولین سپاه بر آن تأکید فرموده اند. ایشان در دیدار با

فرماندهان سپاه (29 / 6 / 69 ) می فرماید:

بنیه معنوی سپاه باید تقویت شود. یک یک آحاد سپاه، باید از لحاظ ذخیره معنوی و

ایمانی، به آن حدّی برسد که اگر خود او به تنهایی ماند و هیچ چیز دیگر با او نماند، قدرت

و طاقت و دل و زَهره ایستادگی در مقابل همه دنیا را داشته باشد. این لازم است.[8]

ایشان در دیدار با فرماندهان سپاه حفاظت فرودگاه ها (2 / 10 / 70) نیز می فرماید:

 

هر چه می توانید در جوانان و بچه های شاغل در این دستگاه، معنویت را بیشتر تلقین و

تزریق کنید.. . آنچه که همیشه موفق است حفظ معنویت هاست. ما در همه بخش ها

بایستی نگذاریم آن سطح معنویت جامعه پایین بیاید. یکی از بخش ها بخش شماست؛

مواظبت و مراقبت کنید.[9]

مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در چهارمین مجمع بزرگ فرماندهان سپاه نیز

معنویت را پایه مستحکم سپاه خوانده و فرمودند:

شما برادران فرمانده، بنیه سپاه را هر چه می توانید باید تقویت کنید و هر کدام از شما در

مسئولیت بالاتر هستید، در این زمینه بیشتر موظف و مسئولید. البته تقویت بنیه سپاه

به آموزش و تجهیزات و سازماندهی و انضباط و همین چیزهایی است که ما همیشه

سفارش می کنیم؛ اما بالاتر از همه اینها، به معنویت است.[10]

ولایت مداری
مسئله ولایت از مهمترین اصول دین اسلام خاصه مکتب تشیع است که مبنا و پشتوانه

حکومت اسلامی محسوب می شود.[11] در فرهنگ اسلامی ولایت مداری بدین معناست که

باید از فرامین خدا، پیامبر(ص)، امامان معصوم(ع) و در زمان غیبت، از دستورات ولی

فقیه اطاعت کرد تا جامعه اسلامی به سمت صلاح مادی و معنوی اش هدایت شود. بر پایه

آموزه های مکتب اسلام و بر طبق مواد قانون اساسی جمهوری اسلامی، ولایت امر و

امامت امت در عصر غیبت و نیز فرماندهی کل نیروهای مسلّح برعهده فقیه عادل و با تقوا،

آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبّر است.[12]

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با عهده داری مسئولیت «نگهبانی از انقلاب و

دستاوردهای آن»،[13] نهادی است تحت فرماندهی عالی مقام رهبری و از نظر سیاسی و

عقیدتی تابع ولایت فقیه؛ که پرورش و آموزش اعضای خود طبق تعالیم و موازین اسلامی

مبتنی بر رهنمودهای ولایت فقیه در زمینه های عقیدتی، سیاسی و نظامی را در مأموریت

خویش دارد.[14] از شرایط عمومی پاسداران نیز، اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه بوده،

همچنین نصب مستقیم نماینده ولی فقیه در سپاه و فرماندهی کل این نهاد از سوی مقام

رهبری، در راستای تبعیت کامل سپاه از فرامین فرماندهی معظم کل قواست.[15]

این موارد حاکی از پیوند مقدس و ناگسستنی مبتنی بر ایمان و آگاهی، میان مقام ولایت

فقیه و فرماندهان و آحاد پاسداران است و ولایت مداری و ولایت پذیری همچون نگینی

درخشان و عزّت آفرین بر تارک سپاه می درخشد و خودنمایی می کند.

 

مقام معظم رهبری می فرماید:

ولایت فقیه باید همچون خون زندگی بخش در رگ سپاه جاری باشد و این جریان باید

در عملکرد سپاه و سپاهیان تجلی کند.[16]

معظم له رابطه مستحکم سپاه با ولایت فقیه، و نظارت مستمر ولی فقیه بر سپاه را لازم

دانسته و می فرماید:

آینده سپاه پاسداران مایه امید، آرزو و چشم اندازهای زیبا و وسیع است و اگر سپاه

هدایت نشود و نظارت مستمر ولایت فقیه نباشد از سوی دشمنان به شدت مورد تهدید

قرار گرفته و احتمال نفوذ و انحراف خط سپاه نگران کننده خواهد بود.[17]

روحیه جهادی و انقلابی

روحیه، مفرد روحیات است که به مجموعه نیات نفسانی و حالات روانی یک فرد گفته

می شود.[18] روحیه جهادی یعنی رسیدن به حالتی از کمال و مردانگی که انسان حاضر باشد

برای حفظ کیان اسلام و قرآن، و اجرای احکام و قوانین شریعت از تعلقات مادّی و حتّی

جان خویش بگذرد و همه را فدای آیین و مرام خود کند.

حضرت امام خمینی(ره) این روحیه را نه تنها برای پاسداران بلکه برای همه ملت

لازم می داند:

من امیدوارم که این روحیه در این ملت باقی باشد و این روحیه که سربازهای ما دارند و

پاسدارهای ما دارند و آنهایی که حفاظت این کشور را می کنند… روحیه بسیار

ارزشمندی است و شهادت طلبی است و خود را در حلقوم مرگ انداختن برای نجات

اسلام و نجات کشور. خداوند این روحیه را به همه عنایت کند.[19]

داشتن روحیه جهادی و آمادگی برای دفاع امری عقلی و شرعی است. قرآن مجید به

مسلمانان دستور می دهد:

وَأَعِدُّوا لَهُم مَااستَطَعْتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِبَاطِالْخَیلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللّهِ وَعَدُوَّکمْ. (انفال: 60)

هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها (= دشمنان) آماده سازید، و (همچنین)

اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد) تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید.

منظور آیه فوق آمادگی همه جانبه انقلابی و رزمی در برابر هرگونه دشمن شناخته شده

و شناخته نشده است و چنین کار مهمی بدون داشتن روحیه بالای جهادی، امکان پذیر

نیست. یکی از ویژگی های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روحیه خودجوش مسئولانه و

انقلابی است. در کشاکش انقلاب و پیروزی آن، جوانان غیور و انقلابی احساس کردند که
برای حفظ انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن باید یک تشکیلات مذهبی، مسلّح و انقلابی

تأسیس کنند تا انقلاب را در برابر هجوم دشمنان پیدا و پنهان و دسیسه های ضد انقلاب

داخلی و خارجی حمایت کنند، بدین گونه بود که سپاه پاسداران تشکیل شد. معمار بزرگ

انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) در این باره فرمود:

من از شماها تشکر می کنم که خودتان بدون اینکه غیر از خدا یک کسی وادارتان بکند،

خودتان وارد این میدان شدید، این طور نبوده است که یک کسی بیاید شما را وادار کند،

(این که) سرتاسر ایران یک دفعه سپاه پیدا شد… مسأله الهی بود.[20]

بنابراین سنگ زیرین این بنیان مرصوص الهی را همان روحیه جهادی و انقلابی و

احساس مسئولیت در برابر انقلاب و اسلام تشکیل داده و عنایت الهی قلب های جوانان

غیور را متوجه عملی کرد که در واقع به بیمه شدن انقلاب خونبار ملّت ایران انجامید و بعدها

بسان دست غیب الهی، همواره بر سینه نامحرمان کوبید و آنان را از هرگونه تعرض نسبت

به ودیعه الهی انقلاب بازداشت.

همین روحیه جهادی و انقلابی است که به پاسداران و رزمندگان اسلام شجاعت و

دلاوری بخشیده و آنها را در مقابل مستکبران عالم استوار و مقام ساخته است.

حضرت امام(ره) در توصیف رزمندگان اسلام می فرمود:

ما و شما دیدیم که در این جنگ تحمیلی که مخالف میل آنان بود چطور به خصم

خیره سر فهماندند که در میدان نبرد، رزمندگان شیردلی هستند که بر نیروهای

شیطانی آنان، چون عقاب حمله آوردند و جوانان آنان از هیچ قدرتی هراس ندارند.[21]

مقام معظم رهبری حضرت آیه اللّه خامنه ای نیز در این زمینه می فرماید:

امام به عنوان بزرگمردی فقیه، زاهد و عارف همواره و از صمیم دل آرزو می کردند که ای

کاش یک پاسدار بودند. زیرا آنچه که امام را این گونه به شوق می آورد، شور و اشتیاق

پاسداران به جهاد و حضور در میدان های خطر و جنگ با دشمن و بهره گرفتن از این

فرصت برای رسیدن به کمال بشری است.[22]

آمادگی نظامی
از دیگر شاخص های فرهنگ پاسداری، حفظ آمادگی نظامی برای دفاع از نظام جمهوری

اسلامی در تمام عرصه ها می باشد. دشمنان کوردل انقلاب اسلامی، همواره به اقدامات

تئوریک و عملی خود برای مبارزه با نظام جمهوری اسلامی، ادامه داده و به شیوه های

مختلف، اسلام، نظام سیاسی، ارکان قدرت، وحدت و تمامیت ارضی، امنیت ملی و حیات
سیاسی ما را تهدید می کنند. بنابراین آمادگی همه جانبه پاسداران به ویژه «آمادگی نظامی»

آنها، یک تکلیف و امری لازم است و این آمادگی در هر دو زمینه عِدّه و عُدّه، نیروهای

مادی و معنوی یا به تعبیر امروزی قدرت سخت افزاری و نرم افزاری را شامل می شود.

همان گونه که از تعالیم اسلامی برمی آید، همه مسلمانان باید همواره هوشیار و آماده

دفاع در برابر هجوم احتمالی دشمنان باشند و آمادگی نظامی خود را حفظ کنند.[23] امام

راحل(ره) و مقام معظم رهبری نیز با تأسی به تعالیم عالیه اسلامی، همواره بر لزوم

آمادگی نظامی سپاه تأکید کرده اند.

امام خمینی(ره) در پیامشان به مناسبت دخالت نظامی آمریکا در حادثه طبس (5 / 2 / 59)

فرمودند:

سپاه پاسداران به حال آماده باش باشند… که در موقع لزوم از کشور اسلامی خود

دفاع کنند.[24]

ایشان در پیام به اولین مجمع سراسری فرماندهان سپاه (26 / 6 / 67) نیز فرمودند:

در هر حال ما باید آماده و مهیا باشیم. روزهای حساس و تعیین کننده ای در پیش رو داریم و

انقلاب اسلامی هنوز سال ها و ماه های تعیین کننده دیگر در پیش خواهد داشت…. [25]

مقام معظم رهبری حضرت آیه الله خامنه ای نیز حفظ آمادگی و استعداد نیروهای

نظامی را ضروری دانسته[26] و می فرماید:

ممکن هم است تا پنجاه سال ما هیچ جنگی نداشته باشیم؛ امّا برداشت ما به عنوان یک

مجموعه نظامی باید این جوری باشد که فردا جنگ است. یک مجموعه نظامی باید

همیشه خودش را آماده کند.[27]

ایشان تقویت آمادگی نظامی را یک تکلیف دانسته[28] و یک لحظه غفلت از آن را

جائز نمی دانند.[29]

در پرتو این رهنمودها سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از ابتدای پیروزی انقلاب در مقابله با

تهدیدات نظامی دشمن ـ در بُعد داخلی و خارجی ـ نقش فوق العاده داشته است، و تعبیر بلند

امام خمینی(ره) مبنی بر این که «اگر سپاه نبود کشور هم نبود»[30] گویای این مهم می باشد.

لزوم آمادگی همه جانبه نظامی سبب شده است سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به عنوان

بازوی توان مند انقلاب و رهبری،[31] همواره بر تقویت آموزش نظامی و سازماندهی

مستحکم نیروهای خود اهتمام ویژه داشته و توصیه های امام راحل(ره) و مقام معظم

رهبری را در این زمینه مورد توجه قرار دهند. حضرت امام(ره) در جمع پاسداران مرکز

تهران (6 / 9 / 58 ) می فرماید:

قوای خودتان را مجهّز بکنید و تعلیمات نظامی پیدا کنید و به دوستانتان تعلیم دهید…. [32]

 

فرمانده کل قوا حضرت آیه اللّه خامنه ای در خصوص سازماندهی مستحکم می فرماید:

من به شما برادران ارتش و سپاه، یک توصیه به صورت مستمر و مؤکد دارم و آن این

است که سعی کنید سهم نیروهای مسلّح را در این مجموعه عظیم ملت ایران، به بهترین

وجهی ایفا کنید…. نیروهای مسلّح باید کیفیت، استواری، سازماندهی مستحکم،

آموزش در حدّ اعلا و آمادگی روزافزون داشته باشند… آن چیزی که شما می توانید

منتظر هیچ عامل دیگری در آن نمانید، استحکام سازماندهی، آمادگی رزمی دائمی،

آموزش کامل، حفظ حدود و ضوابط و انضباط کامل نظامی است… این مربوط به قدرت و

اراده فرماندهی و تلاش پیگیر و کار مخلصانه و دلسوزانه مسئولان است؛ این را باید

تأمین کنید.[33]

مقام معظم رهبری در دیدار با فرماندهان لشکرها و تیپ های نیروی زمینی سپاه

پاسداران (22 / 2 / 78) می فرماید:

شما یک مجموعه برجسته اید؛ باید تمام توانایی ها را در خودتان، توانایی های نظامی

را، آنچه که فکر می کنید لازم است برای یک مجموعه نظامی، در خودتان بایستی

پرورش بدهید.[34]

معظم له در مراسم دوره فرماندهی و ستاد دانشگاه امام حسین (29 / 8 / 68 ) فرمودند:

آموزش های نظامی و فنی به جای خود و آموزش های دینی و سیاسی و اعتقادی همه به

جای خود، هرکدام بایستی به صورت کامل وجود داشته باشد.[35]

ایشان در بازدید از ستاد فرماندهی نیروی زمینی سپاه پاسداران (24 / 7 / 70) نیز بر

مسأله آموزش های نظامی تأکید کرده و فرمودند:

آموزش نظامی و تمرین های نظامی و مانورهای گوناگون و برتری و پیشرفت دانش

نظامی و استحکام سازماندهی را در همه سطوح و در همه رده ها در نظر داشته باشید.

سپاه را این گونه اداره و تقویت کنید.[36]

یکی از مؤلفه های آمادگی نظامی، حفظ نظم و انضباط است. نظم، هماهنگی و انضباط

پایه نظامیگری و به منزله روح و جان سپاه است؛ تا جایی که هیچ لشکری هرچند

برخوردار از نیرو و تجهیزات فراوان، بدون انضباط کامل پیروز نمی شود.[37] دین اسلام از

مجاهدان می خواهد که در مواضع خود ثابت و استوار بمانند و ضمن اطاعت کامل از

دستورات فرماندهی، از بی نظمی و نزاع بپرهیزند.[38]

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز همواره سعی داشته است این مؤلفه اساسی را فراروی

خویش قرار داده و توصیه های امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری را در این خصوص

اطاعت نماید.

 

امام خمینی(ره) در جمع فرماندهان و اعضای شورای عالی سپاه (27 / 5 / 60 ) می فرماید:

بر سپاه است که حفظ نظم را و انتظامات را بکند… و باید همه مراعات نظم را بکنند و

همه فرمان فرماندهان را اطاعت کنند که اگر این نظم و انتظامات فرماندهی و

فرمانبرداری نباشد، خدای نخواسته سپاه موفق به مقصد اصلی خودش نخواهد شد.[39]

فرمانده کل قوا (حضرت آیه الله خامنه ای) نیز همواره بر موضوع نظم و انضباط تأکید

کرده و آن را شاخصه یک مجموعه نظامی (از جمله سپاه) می داند.[40]

معظم له در دیدار با فرماندهان سپاه می فرماید:

ارتقای انضباط، آموزش و رعایت مقررات نیز باید همواره در دستور کار سپاه پاسداران

انقلاب اسلامی باشد.[41]

ایشان در دیدار با پاسداران حفاظت (22 / 8 / 69 ) رعایت انضباط را برای پاسداران

واجب شمرده می فرماید:

مسأله مهم انضباط است؛ این را بدانید. انضباط را دست کم نگیرید؛ انضباط برای شماها

واجب است… شما که لباس پاسداران را به تن دارید، چه وظیفه ها و چه برادران پاسدار

رسمی، باید بیش از دیگران این چیزها را رعایت کنید.[42]

مقام معظم رهبری در دیدار با فرماندهان سپاه (25 / 6 / 70) نیز رعایت نظم را وظیفه ای

دینی شمرده، می فرماید:

در سپاه باید انضباط نظامی از ایمان و عقیده سرچشمه گیرد و نظم و آموزش و رعایت

مراتب، به عنوان وظیفه ای دینی رعایت شود و در عین حال روح برادری و تفقّد از

زیردست و ارزش گذاری براساس ارزش های معنوی، رواج روزافزون داشته باشد.[43]

دفاع از ارزش ها
پیکار جبهه های حق و باطل همواره بر سر ارزشهای جبهه حق بوده است؛ حق گرایان با

بینش و بصیرت ژرف خویش، ارزشهای واقعی را تشخیص داده و عالمانه و جانانه از آن

دفاع کرده اند. آنها همواره ستون های فضیلت و معنویت را در جامعه بر پا نگاه داشته و

هیچ گاه اجازه ندادند خط ارتباط انسان با خدا و رابطه آسمان و زمین قطع گردد؛ زمین خدا را

معبد و مکان نیایش کردند و معتکف آن شدند و به پاسداشت پاکیها همت گماردند.

از سه دهه پیش، درفش ارزش مداری به دست پرتوان مردی از سلسله مؤمنان و

از سلاله پیامبران در سرزمین ایران به اهتزاز درآمد و در پی آن امت ایران

با آن عارف فرزانه پیمان بستند که این پرچم را تا آمدن آخرین حلقه سلسله معصومان
ـ حضرت مهدی(عج) ـ برپای نگه دارند. بخش مهمی از این وظیفه خطیر بر دوش

پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت.

رهبر معظم انقلاب آیه اللّه خامنه ای می فرماید:
شما باید برای انقلاب آماده هرگونه پاسداری باشید! این البته لازمه هر واحد نظامی

رشد کرده در انقلاب نیست، سپاه این طور شده. این یک شرایط تاریخی است که این

حالت را به وجود آورده است. انتظار از سپاه و انتظار ما هم این است و حقیقت قضیه این

است. یعنی: شما نسبت به مسائل ارزشی جامعه و انقلاب نمی توانید بی تفاوت باشید!

بر این اساس، پاسداران باید نسبت به همه ارزش های انقلاب حساس، بینا و پای بند

باشند، ارزش ها و ضد ارزش ها را بشناسند، ابزار و اسلحه دفاع فرهنگی را تهیه نمایند و

محکم و استوار حافظ و مدافع ارزش ها باشند.

بدون تردید دشمنان اسلام به طور سازمان یافته به مقدسات ما حمله می کنند و اگر توان

یابند همه ارزش ها را نابود خواهند کرد. پس باید به هوش و آماده بود. نکته دیگر این که

در میدان دفاع از ارزش ها نیز باید در بستری که قرآن و عترت ترسیم کرده، حرکت نمود.

سیره و سخن معصومین معیار و خطکش خط سیر دفاع از ارزشهاست.

والمُتَقَدِّمُ لَهُم مارِقٌ والمتأخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ وَاللّازِمُ لَهُمْ لاحِقٌ.[44]

انقلاب اسلامی ایران خود یک انقلاب ارزشی بوده و زنده کننده بسیاری از ارزش ها در

جامعه اسلامی می باشد از این رو حفظ و صیانت از انقلاب اسلامی خود بالاترین نقطه دفاع

از ارزش هاست که پاسداران عزیز انقلاب اسلامی این مسئولیت خطیر را برعهده گرفته و

به زیباترین شکل ممکن از عهده آن برآمدند.

امام خمینی(ره) در این زمینه می فرماید:

برادران عزیز سپاه پاسداران و کسانی که فرماندهان آنها هستند در سراسر کشور،

که از اول انقلاب جوشیدند، از متن اسلام و متن ملت، و نگهداری کردند این جمهوری

را، و به پیش بردند این نهضت را، کارشان ارزنده و بسیار ارزنده و مسئولیت شان

بسیار زیاد است.[45]

ایشان در جای دیگر می فرماید:
شما این را بدانید که من به شماها علاقه دارم، به پاسدارها علاقه دارم. پاسدارها بودند که

مملکت ما را در چنین زمانی که هیچ کس نمی توانست حفظ بکند، حفظ کردند، الان هم

حفظ می کنند.[46]

 

ایثار و فداکاری

ایثار یعنی مقدم دانستن دیگری بر خود؛[47] گذشتن از اموال و دارایی ها و آنچه مورد علاقه

انسان است. انسان بنابر تمایل غریزی و علاقه طبیعی جان و مال خود را دوست دارد و در حفظ

آنها با تمام قدرت می کوشد، ولی عشق و محبت الهی در ضمیر فرد با ایمان به اندازه ای شدید و

نیرومند است که از روی اراده و اختیار در راه دوستی خدا، همه چیزش را عاشقانه می بخشد.[48]

ایثار و فداکاری از سر عشق به لقاء اللّه، گلواژه ای است که در عرصه پاسداری از حریم دین

و آیین و نظام مقدس جمهوری اسلامی، از گفتار و کردار پاسداران عزیز انقلاب اسلامی

تراوید. آنان در راستای حفظ و حمایت و پاسداری از دین، انقلاب و دستاوردهای آن،

همه چیز خود را در طَبَق اخلاص نهاده و ایثارگرانه و فداکارانه در راه رضای الهی تقدیم کردند.

پاسداری عرصه تجلی ایثار است و هویت پاسدار با ایثار و فداکاری رقم خورده است.

پاسدار انقلاب اسلامی عنوان کسی است که به دین، آیین، ارزشها و آرمانهای اسلامی

عشق می ورزد. خود را حافظ و نگهبان انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن می داند و در راه

پاسداری از اسلام به آسانی از جان و مال و تمام هستی خود می گذرد؛ چرا که دنیا را پشت

سر انداخته و رو به حق تعالی نموده است.[49]

امروز حفظ حالتهای معنوی و فرهنگ ایثارگری برای تداوم انقلاب و پاسداری از

دستاوردهای آن بر همگان به ویژه تک تک پاسداران عزیز ضروری تر است. مقام معظم

رهبری می فرماید:

سپاه پاسداران مجموعه ای است که اولاً مؤمن، ثانیاً مردمی، ثالثاً نظامی و کارآزموده،

رابعاً انقلابی و فداکار بودن (مشخصه آن) است و تک تک شما سپاهیان مسئول

حراست از این خصوصیات هستید.[50]

گام اول در راه ایثار و فداکاری، بی اعتنایی به دنیا و زخارف آن است. آن کس که دل به

محبت دنیا و جلوه های زودگذر آن نسپرد، به آسانی نیز می تواند از تعلّقات دنیایی دل

بکند. امام خمینی(ره) در بیانات خود در جمع گروهی از مسئولان سپاه این موضوع را

چنین گوشزد می کنند:

نروید دنبال آمال و آرزوها و مسائل دیگری که پست هست و شیطانی. باید علوّ همت

داشته باشید.[51]

مقام معظم رهبری نیز در پرهیز از دنیاطلبی می فرماید:
تجمل و رفاه زدگی و عشرت طلبی، که بحمداللّه ساحت سپاه از آن دور است، به هیچ

بهانه در این مجموعه پاک نهاد نباید نفوذ کند و وسوسه ها نباید عزم شما مردان

حق طلب را متزلزل سازد.[52]

 

ایثار و فداکاری گاهی از حد گذشت اموال و دارایی ها فراتر می رود و شخص ایثارگر در

راه دین و آیین، آرمانهای مقدس و مصالح برتر و والا، جان بر کف آماده دادن خون

خویش می گردد. از این روست که بایستی شهادت را بالاترین مرتبه ایثار، و شهدا را

برترین نمونه در ایثارگری دانست.[53]

پاسداران انقلاب اسلامی که پیروان راه حسین بن علی(ع) هستند، زیباترین جلوه های

ایثار و شهادت طلبی را در تاریخ انقلاب اسلامی ترسیم کرده اند. مقام معظم رهبری در

توصیف پاسداران انقلاب اسلامی می فرماید:

ای عاشورائیان! ای جوانهای پاسدار! ای کسانی که انقلاب مرهون شماست، خوشا به

حال شما که روز حسین روز شماست به معنای واقعی کلمه. روز ولادت حسین بن علی

علیه السلام اگر روز ولادت شور و عشق انقلابی و شهادت طلبی است، باید آن روز را روز

پاسدار نام می گذاشتند، زیرا این بچه های ما، این جوانان عزیز ما، مشتاقان

شهادتند. برای شهادت اشک می ریزند، این همان چیزی است که در حادثه عاشورا هم

به یاد داریم.[54]

ایشان در توصیف شهادت طلبی پاسداران می فرماید:
… شمایید که لباس شهادت را، چنین عاشقانه و معصومانه به تن کرده اید و با اخلاص و

ایثار جان، خود را سپر بلای انقلاب مردم میهن خویش ساخته اید. در وجود شما چیزی

است که از عاشقان خدا دل می برد و عارفان جلوه حق را بی تاب می کند. آنچنان که امام

عزیز را آرزومندانه به بیان این جمله وامی دارد که: «ای کاش من هم یک پاسدار بودم!»

شما با شهادت خویش به مرگ معنی زندگی می بخشید و دشمن از درک این معنا عاجز

است. این است آن طرح نو که شما مجریان آنید و از اینجاست که همچون شما بودن،

آرزویی است که همه عاشقان لقاء اللّه در دل می پرورانند. شما با درک عمیق فلسفه

تشکیل سپاه، نشان دادید که معنی جُند اللّه را می دانید و حتی به کوردل ترین دشمنان

خود ثابت کردید که جهاد هدفتان و شهادت آرزویتان است.[55]

توجه به علم و دانش و فنّاوری
اهتمام به فراگرفتن علم و فنّاوری و دانش افزایی از مقوله هایی است که در دین اسلام بسیار

مورد توجه و تأکید می باشد.[56] پاسداران عزیز انقلاب اسلامی در پرتو تعالیم ارزشمند

اسلامی همواره نسبت به این موضوع مهم توجه داشته و بر همین اساس کسب علم و دانش

و توجه به خلاقیت و نوآوری از شاخص های فرهنگ پاسداری محسوب می گردد.

 

مقام معظم رهبری در مرقومه خود به دانشگاه امام حسین(ع) (14 / 6 / 75) می فرماید:

مهم آن است که سپاه همچون درخت تناور و مثمری در زمینه انقلاب مبارک اسلامی

برای انجاز هدف های بزرگ و تعریف شده خود، به مردان خردمند، شجاع، دانا و فروزان

از شعله ایمان نیازمند است.[57]

ایشان در خطاب به فرماندهان، رؤسا و مدیران تشکیلات سپاه پاسداران انقلاب

اسلامی می فرماید:

فرماندهی مدبرانه و نیرومند شما باید بتواند با استفاده از همکاران مؤمن و قوی و

هوشمند،.. . ابتکار و نوآوری را شتاب و استمرار بخشد.[58]

معظم له در خصوص توجه به خلاقیت و نوآوری و پرورش استعدادها می فرماید:

از مجموعه عظیم سپاه، استعدادهای درخشان در جنبه های گوناگون هست که

باید شناسایی و پرورش داده شود و این گنجینه انسانی در راه هدف های والای انقلاب

به کار افتد.[59]

مقام معظم رهبری سپاه پاسداران را مجموعه ای مرکب از جوانان خلّاق و مبتکر دانسته

و می فرماید:

آن روزی که جوان ما از درون خود جوشید، استعدادها زنده شد و کارگاه ها به راه افتاد،

همه فهمیدند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آن مجموعه ای نیست که می خواستند

آن طور معرفی اش کنند که یک عده بچه هایی که هیچ جایی نداشتند دور هم جمع

شدند و یک تفنگی به دست گرفتند. دیدند نخیر، اگر در میدان جنگ رزمنده خوبی

بودند، در میدان علم هم آزمایشگر، سازنده و مخترع خوبی هستند.[60]

حفظ منزلت پاسداری
یکی از مهم ترین وظایف و مسئولیتهای پاسداران انقلاب اسلامی، حفظ مقام و منزلت

شریف پاسداری است.

فرمانده معظم کل قوا حضرت آیه اللّه خامنه ای در دیدار با فرماندهان و کارکنان سپاه

می فرماید:

سپاه پاسداران را با همان عناصر ارزشمندی که با آن به وجود آمد و با آن توانست

در مقابل دشمنان قدرت نمایی کند و از امنیت مرزها و از استقلال ملّی دفاع کند،

با همان خصوصیات و با همان پایه های مستحکم، شما باید آن را حفظ کنید و قدر

بدانید و ارج بنهید.[61]

 

ایشان در جای دیگر می فرماید:

پاسدار عنوان والایی است؛ این عنوان را با خصوصیاتش، در وجود و دل و روح و ذهنتان

حفظ کنید. این، برای انقلاب ضروری است.[62]

معظم له در جای دیگر می فرماید:

من اصرار دارم که شما عزیزان پاسدار در هر جا هستید، روح و حقیقت مسأله پاسداری و

سپاه پاسداران را مورد توجه قرار بدهید.[63]

ایشان همچنین خطاب به همه مسئولان کشور، آحاد مردم و آحاد سپاه می فرماید:

سپاه را باید همه مسئولان کشور، همه آحاد مردم و همه آحاد سپاه، کاملاً جدی بگیرند.

مبادا در بین برادران سپاه کسانی پیدا شوند که در مأموریت های سپاه و یا در

ضرورت های بی شماری که نسبت به این نهاد انقلابی وجود دارد، اندکی شک کنند.[64]

جمع بندی
«پاسداری» یک فرهنگ است؛ فرهنگی عمیق که ناشی از روحیه دینی و انقلابی است.

فرهنگ پاسداری شاخص هایی دارد که برجسته ترین آنها عبارتند از: معنویت گرایی،

ولایت مداری، روحیه جهادی و انقلابی، آمادگی نظامی، ایثار و شهادت طلبی، دفاع از

ارزش ها، حفظ منزلت پاسداری و دانش افزایی و توجه به خلاقیت و نوآوری.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نهادی است انقلابی، با عهده داری مسئولیت نگهبانی از

انقلاب و دستاوردهای آن که تحت ولایت ولی فقیه و با حفظ روحیه جهادی و آمادگی

نظامی، این وظیفه مهم را تا سپردن پرچم انقلاب به دست صاحب حقیقی اش حضرت

مهدی(عج) انجام خواهد داد. بی گمان در این مسیر معنویت و تقویت آن در بدنه سپاه

نقشی مهم ایفا خواهد نمود؛ چرا که بسیاری از ارزش ها مانند ایمان، اخلاص، صداقت، ایثار

و فداکاری، صبر و پایداری، شجاعت و دلاوری، عزت و کرامت، بی رغبتی به دنیا و

زخارف آن، شوق جهاد و شهادت طلبی و… در سایه آن پدید می آید؛ و این ها ارزشهایی

هستند که اگر لشکری به آن مجهز شود هیچ گاه دشمنان نمی توانند کوچک ترین آسیبی به

آن برسانند. به لطف الهی تا به امروز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پرتو حفظ و تقویت

این ارزشها، توانسته است تمام دسیسه ها و نقشه های دشمنان را برملا ساخته و وظیفه اصلی

خود یعنی صیانت از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن را نیز به بهترین نحو ممکن انجام

دهد. از این پس نیز توجّه به معنویت و تعمیق آن در تک تک پاسداران به عنوان

برجسته ترین شاخص فرهنگ پاسداری، امری ضروری و لازم است و باید فرماندهان و

مسئولین سپاه این موضوع را سرلوحه برنامه های خود قرار دهند.

 

 

 

 

 

[1] . ر.ک: سپاه از دید قانون، معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت سپاه، 1362، ص 4.

 
[2] . معنویت (بار مبنا و ذخیره لازم، عوامل سایش و عوامل افزایش)، اداره تبلیغات نمایندگی ولی فقیه در سپاه،
1386، ص 255.

 
[3] . رهنمودها و انتظارات، محمدهادی مهتدی و حسین شیدائیان، تهران: اداره آموزش عقیدتی سیاسی نمایندگی ولی فقیه در سپاه، چاپ سوم: 1387، ص 163.

 
[4] . معنویت، پیشین، ص 239.

 
[5] . همان، ص 241.

 
[6] . دژهای استوار(رهنمودهای حضرت امام ومقام معظم رهبری درباره نیروهای مسلح)،محمدهادی‏مهتدی و
علی شیخیان، قم:مرکز تحقیقات اسلامی، 1378،ص73؛ به نقل از نشریه رویدادها وتحلیل، ش 69 ، ص 18.

 
[7] . رهبر معظم انقلاب، در دیدار با فرماندهان سپاه 18 / 2 / 1377.

 
[8] . حدیث ولایت (مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری)، دفتر مقام معظم رهبری، تهران: سازمان تبلیغات
اسلامی، 1376، ج 5 ، ص 185.

 
[9] . همان، ج 9، ص 52 .

 
[10] . دژهای استوار، پیشین، ص 90؛ به نقل از روزنامه جمهوری اسلامی، 5 / 8 / 70. همچنین ر.ک: معنویت،
ص 242.

 
[11] . ر.ک: فلسفه و نظام سیاسی اسلام، عبداللّه حاجی‏صادقی، قم: زمزم هدایت، 1383، ص 127.

 
[12] . قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصول 5 و 110.

 
[13] . همان، اصل 150؛ اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، واحد تبلیغات و انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1361، ص 1.

 
[14] . اساسنامه سپاه، مصوب مجلس شورای اسلامی، 15 / 6 / 61 .

 
[15] . رهنمودها و انتظارات، پیشین، ص 9.

 
[16] . دیدگاههای مقام معظم رهبری حضرت آیه‏الله خامنه‏ای درباره سپاه، مرکز تحقیقات اسلامی، 1370، ص
30؛ به نقل از پیام مجموعه پیامهای حضرت آیه‏الله خامنه‏ای در دوران ریاست جمهوری، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1364، ص 52 .

 
[17] . همان؛ به نقل از مجلّه رویدادها و تحلیل، ش 41، ص 8 .

 
[18] . لغت‏نامه، علی‏اکبر دهخدا، تهران: دانشگاه تهران، 1373، ج 8 ، ص 10858.

 
[19] . صحیفه نور (مجموعه رهنمودهای امام خمینی)، تهران: وزارت ارشاد اسلامی، 1361، ج 16، ص 34.

 
[20] . همان، ج 12، ص 68 .

 
[21] . همان، ج 13، ص 111.

 
[22] . دژهای استوار، ص 251؛ به نقل از روزنامه جمهوری اسلامی، 30 / 6 / 1373.

 
[23] . انفال: 60 .

 
[24] . صحیفه نور، ج 12، ص 59 .

 
[25] . همان، ج 21، ص 19.

 
[26] . حدیث ولایت، ج 1، ص 17. همچنین ر.ک: رهنمودها و انتظارات، ص 196.

 
[27] . دیدار با فرماندهان لشکرها و تیپ‏های نیروی زمینی سپاه، 2 / 2 / 72.

 
[28] . حدیث ولایت، ج 7، ص 110.

 
[29] . همان، ج 8 ، ص 145.

 
[30] . سپاه پاسداران در اندیشه امام خمینیره، مهدی مرندی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،
1379، ص 13.

 
[31] . دژهای استوار، ص 248.

 
[32] . صحیفه نور، ج 10، ص 239.

 
[33] . حدیث ولایت، ج 4، ص 213. دیدار با فرماندهان نظامی، 3 / 3 / 69

 
[34] . رهنمودها و انتظارات، ص 193 و 194.

 
[35] . حدیث ولایت، ج 3، ص 7.

 
[36] . همان، ج 8 ، ص 146.

 
[37] . عوامل پیروزی و شکست، مرکز تحقیقات اسلامی، قم: مرکز تحقیقات اسلامی، 1378، ص 151.

 
[38] . انفال: 45 و 46.

 
[39] . صحیفه نور، ج 15، ص 96.

 
[40] . ر.ک: حدیث ولایت، ص 171.

 
[41] . روزنامه جمهوری اسلامی، 27 / 6 / 69 .

 
[42] . حدیث ولایت، ج 5 ، ص 310 ـ 311.

 
[43] . همان، ج 8 ، ص 33.

 
[44] . مفاتیح الجنان، صلوات شعبانیه.

 
[45] . صحیفه نور، ج 15، ص 95.

 
[46] . همان، ج 10، ص 238.

 
[47] . معنویت، ص 229.

 
[48] . ر.ک: بقره: 165.

 
[49] . معنویت، ص 239.

 
[50] . دژهای استوار، ص 310، به نقل از روزنامه جمهوری اسلامی، 6 / 2 / 62 .

 
[51] . صحیفه نور، ج 12، ص 128. 8 / 3 / 59

 
[52] . حدیث ولایت، ج 9، ص 33. (پیام به مجمع فرماندهان سپاه پاسداران، 25 / 6 / 70)

 
[53] . بقره: 154، آل عمران: 169.

 
[54] . دژهای استوار، ص 247؛ به نقل از در مکتب جمعه، ج 3، ص 237.

 
[55] . دژهای استوار، ص 251 و 252؛ به نقل از پیام (مجموعه پیام‏های آیه‏الله خامنه‏ای در دوران ریاست
جمهوری)، ص 49 ـ 51 .

 
[56] . ر.ک: بقره: 2، علق: 1 ـ 5 ، روم: 56 ، طه: 114، جمعه: 2؛ درخصوص روایات ر.ک: محجة البیضاء، ج 1، ص 10 ـ 25.

 
[57] . رهنمودها و انتظارات، ص 142.

 
[58] . همان، ص 129.

 
[59] . دژهای استوار، ص 90؛ به نقل از روزنامه جمهوری اسلامی، 26 / 6 / 1370.

 
[60] . همان، ص 256 و 257؛ به نقل از پاسداران عاشورایی، نمایندگی ولی فقیه در نیروی زمینی سپاه: 1371،
ص 31.

 
[61] . روزنامه جمهوری اسلامی، 23 / 8 / 78.

 
[62] . حدیث ولایت، ج 7، ص 252.

 
[63] . روزنامه جمهوری اسلامی، 23 / 8 / 1378. دیدار با فرماندهان و کارکنان سپاه

 
[64] . حدیث ولایت، ج 1، ص 9. (دیدار با فرماندهان و کارکنان سپاه، 17 / 3 / 68)

 

خیمه پاسداری و ستون های آن

مجله حصون پاییز 1388، شماره 21

 
 
 (دانش، بینش، منش)
مقدمه
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از بدو تأسیس تا امروز، دوره ها و تحولات بسیاری را

پشت سر گذاشته است. شجاعت، تعهد، اخلاق، وفاداری به رهبران دینی کشور و

جوانمردی از مهم ترین صفات جوانانی بود که لباس سبز سپاه را بر تن می کردند و دل به

دریای حوادث می زدند. گذشت روزگار و دگردیسی های فراوان، سپاه را آبدیده کرد و

اکنون این نهاد زنده و قوی، بازوی قدرتمند نظام اسلامی است. اما سپاه پاسداران انقلاب

اسلامی، مانند هر مجموعه دیگری که اعضای آن را ابنای بشری تشکیل می دهند، در

معرض آسیب ها و عوارض بسیاری قرار گرفت و شاهد ریزش و رویش های شگفتی بود.

به راستی متر و معیار ارزشداوری برای سنجش این نهاد انقلابی چیست؟ چه چیز سپاه را از

سایر نیروها و سازمان های نظامی بر می کشد و در جایگاهی بلند می نشاند؟ تجهیزات و

صنایع نظامی؟ قدرت سیاسی؟ پرشماری اعضا و گستردگی ساختار سازمانی؟ تولیدات

علمی؟ دشمن ستیزی رزمی؟

آشکار است که پاسخ سؤالات بالا، نه منفی است و نه مثبت. منفی نیست، زیرا هر

نهادی که پاسداری از مرزهای جغرافیایی و ملی کشوری را بر عهده می گیرد، گریزی از

توسعه در ابعاد نظامی و گسترش ادوات جنگی ندارد. اما مثبت هم نیست، چرا که این گونه

آمادگی ها و دارندگی ها، در خور ارتش هر کشوری است و نهادی که خود را پاسدار

ارزش های دینی و مرزهای عقیدتی می داند، نمی تواند دل به تانک و موشک خوش کند.

در یک کلام، آنچه سپاه را از ارتش های حکومتی جدا می کند، تعهدات دینی و انگیزه های

معنوی اعضای آن است. اگر چنین تعهد و انگیزه ای به محاق رود، روح پاسداری نیز مسخ

می شود و از آن جز پیکری سرد و ناتوان اما سنگین باقی نمی ماند. فصل ممیز و معیار

ارزشگذاری برای مجموعه ای که خود را فراتر از ارتش های پادگانی و مأمور به خدمات

دولتی می داند، نه سلاح و ثروت، که صلاح اندیشی و دین باوری است.

اخلاق، معنویت، انسان گرایی، دین باوری، معاداندیشی و خداپرستی، ستون های خیمه

پاسداری از انقلابی است که پسوند اسلامی را شایسته خود می داند. افزون بر فضایل عام

اخلاقی، پاسدار دین و انقلاب دینی، می بایست برخوردار از اخلاق و فضیلت های ویژه

سربازان خداجوی نیز باشد. پاره ای از فضیلت های دینی و خلقیات انسانی، بر همگان

وجوب شرعی و لزوم انسانی دارد، اما بر پاسداران واجب تر و لازم تر است. به عبارت

دیگر، اگر اخلاق صنفی را دور از واقعیت های شرعی و عرفی ندانیم، برخی صفات برای
برخی از گروه های اجتماعی برازندگی خاصی دارد و در غیر آنان، آن درخشندگی و

زیبایی را نمی آفریند. مثلا وقتی شاعر می گوید:

تواضع ز گردن فرازان نکوست

 گدا گر تواضع کند، خوی اوست

یعنی تواضع، اگرچه برای همگان و همه کس، فضیلتی نیکو است، اما آنگاه که در رفتار

و گفتار بزرگان جلوه می کند، تلألؤ دیگری می یابد و بیشتر به دل می نشیند و

تحسین برانگیزتر است. پاره ای صفات و اخلاقیات نیز وجود دارد که وقتی در اعضای

یک سازمان رزمی ـ عقیدتی دیده می شود، جلوه دیگری می یابد و چشم های بیشتری را

خیره می کند. بدین رو در گفتار حاضر می کوشیم، پاره ای از آنچه بایسته های فکری و

رفتاری پاسداران است، به اختصار شرح دهیم. بی شک، قدرت سخت در جنب معنویات

روحانی است که کارساز است و سلاح در دست صالحان، همچون عصای موسی است که

اژدهای فرعونیت و کژدم های قارونی را می بلعد. سلاح در حمایل ناپاک، تیغی است در

دست زنگی مست، و در دست پاکان و صالحان، از تبار ذوالفقار است و از قبیله أَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ

فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ. (حدید: 25)

بدین رو در جنب قوّت و قدرت، گزیری از آراستگی به آیین جوانمردی و اخلاق دینی و

فرهنگ انسانی نیست و یکی بدون دیگری راه به جایی نمی برد. اگر میان آن دو، فاصله

افتد، از آن میان بلا می خیزد، و اگر آن دو را اتفاق و اتحاد باشد، نعمت و عزت می روید.

حُسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت

 آری به اتفاق، جهان می توان گرفت

هر یک بدون دیگری، ابتر و سترون است و آنگاه که دست در دست هم می گذارند،

هر دم دستاوردی مبارک می آورند:

عشق و شباب و رندی، مجموعه مراد است

 چون جمع شد معانی، گوی بیان توان زد

در پایان این را نیز بیفزاییم که سپاه پاسداران، اگرچه در عداد تشکلات نظامی است، اما

بنا به بنیان های تاریخی و آرمانی اش، فراتر از ارتش های رسمی و صرفا حکومتی عمل

می کند و به همین علت، افزون بر همه آنچه بایسته تشکلات رزمی است، می بایست به

فضیلت های دیگری نیز آراسته و مزین باشد. آنچه در پی می آید، سه رکن مهم و پایه

اساسی پاسداری، از منظر ساختاری است؛ که عبارت اند از: دانش، بینش و منش. از آنجا که

انقلاب، پدیده فرهنگی است، پاسداران آن نیز باید مجهز به لوازم فرهنگ و فرهیختگی

باشند. در این نوشتار، علم (دانش) و بصیرت (بینش) و اخلاق (منش)، از لوازم ضروری

فرهیختگی در عرصه پاسداری نام برده شده است و درباره هر یک توضیح مختصری

آمده است.

 

1. دانش و معرفت
چرا دانش دینی و فنی از ضروریات پاسداری است؟ زیرا پاسداشت چیزی، فرع شناخت

آن است. چگونه می توان آنچه را که نمی شناسیم، پاس داریم؟ دین شناسی به معنای خاص

آن، ویژه کسانی است که عمر خود را در کتابخانه ها و تأملات فکر می گذرانند؛ اما

دین شناسی و سایر دانش هایی که در فرایند پاسداری به کار می آیند، معنای عامی هم دارد

که عبارت است که از شناخت اولویت ها و اصول و سرفصل های دین و ضرورت های زیست

معنوی. بدون چنین شناختی، امکان نصرت دین خدا وجود ندارد، و بلکه چه بسا علیه آن

اقدامی شود؛ چنان که گاه «از قضا اسکنجبین صفرا فزود / روغن بادام خشکی می نمود».

اگرچه بر هر مسلمانی است که پیوسته معرفت جو باشد و در دین خدا تأمل کند و راه را

از بیراهه تشخیص دهد، اما لزوم و ضروت دین شناسی برای پاسداران انقلاب اسلامی، دو

چندان است؛ زیرا معرفت آدمیان به دین و جامعه دینی، هر چه بیشتر باشد، پاسداری از آن

لذت بخش تر و توأم با رضایت بیشتری است؛ یعنی آنکه می داند از چه گوهری پاسداری

می کند، بیشتر و بهتر از کسی که نمی داند پاسدار چه گنجی است، می کوشد و از این کوشش

لذت بیشتری می برد. از سوی دیگر آن که شناخت عمیق و معرفت بالایی از دین ندارد،

انگیزه ای نیز برای حفظ آن در خود نمی بیند. بدین رو است که امام صادق(ع) می فرماید:

کسی که دین را نمی شناسد، به همان آسانی که وارد آن می شود، از آن بیرون می رود.[1]

سپس امام(ع) راه درست دین شناسی را می نمایانند و می فرمایند: کسی که دینش را از طریق

کتاب خدا بشناسد، اگر کوه ها از جای خود بجنبند، او در دین خود سست و متزلزل نشود.[2]

نیز هشدار می دهند که مبادا از طریق اشخاص و شیفتگی به آنان، دین خدا را بشناسی! زیرا

همان ها باعث می شوند که از دین خارج شوی و خود ندانی. اما کسی که از طریق کتاب خدا

و سنت رسول اللّه(ص) وارد دین شود، در دینداری از کوه استوارتر است.[3]

وجه خدا اگر شودت منظر نظر

 زین پس شکی نماند که صاحب نظر شوی

از پای تا سرت همه نور خدا شود

 در راه ذوالجلال چو بی پا و سر شوی

بنیاد هستی تو چو زیر و زبر شود

 در دل مدار هیچ که زیر و زبر شوی

گر نور عشق حق به دل و جانت اوفتد

 باللّه کز آفتاب فلک خوب تر شوی[4]

این سفارش ها برای آن است که خط دین از مو باریک تر است و همان قدر که دینداری

آسان است، خطر بی دینی نیز نزدیک است. بدین رو بر هر پاسداری است که روزانه کتاب

خدا را بخواند و در آیاتش تأمل کند و معانی و تفسیر آیات را جست جو نماید. این گمان که

دین، یعنی همین حرف ها و سخنرانی ها و کتاب هایی که می شنویم و می خوانیم، ساده لوحی
است. پاسدار دین، باید پاسدار هویت واقعی دین و معرفت اصیل آن باشد و به آنچه

می شنود یا در دسترس او گذاشته اند، بسنده نکند؛ بلکه خود از طریق منابع معتبر و اصیل در

مقام تحقیق برآید و هماره گوش و چشم دلش را برای پذیرش معارف حقه باز نگه دارد.

2. بینش و بصیرت
تفاوت بصیرت (بینش) و دانش (دانش) این است که یکی چشم را می گشاید و دیگری

مغز را فعّال می کند. بصیرت، قفل را از دریچه های دل بر می دارد و معرفت، از راه این

درهای باز، وارد جهان فکری انسان می شود. اگر درهای ذهن و قلب بسته باشد

(بی بصیرتی) چنانچه در کنار دریای معارف هم نشسته باشیم، شبنمی نیز نصیب نمی بریم.

بینش یا همان بصیرت و آگاهی هوشمند، مهم ترین شرط پاسداری از ارزش های دینی

و انقلابی است. به عبارت دیگر، پاسداران رسمی و مردمی، پیش از هر چیز باید بدانند که

قرار است از چه چیزهایی نگهبانی و در راه اعتلای آنها جانفشانی کنند. «نام» هم کافی

نیست؛ یعنی کافی نیست که نام چیزهایی که باید از آنها پاسداری کنیم، بدانیم. نام اسلام و

انقلاب، می تواند «لفظ مشترک» میان چندین پدیده و واقعیت باشد و می دانیم که «اشتراک

لفظ دائم رهزن است.»[5] بنابراین در فقدان بصیرت و خودآگاهی، چه بسا دچار افکار و

گرفتار رفتارهایی شویم که با ماهیت پنهان آنها مخالفیم، ولی بی مزد و منت، آب در جوی

آنها بریزیم و راه را برای آنچه نمی خواهیم و نمی پسندیم باز کنیم. کسی که بدون بصیرت

دینی و سیاسی، کوشش می کند و هدف های خیالی خود را پی می گیرد، مانند کسی است که

پشت به اهداف واقعی و قلبی خویش می دود:

گو بدو، چندان که افزون می دود

 از مراد دل، جداتر می شود

جاهدوا فینا بگفت آن شهریار

 جاهدوا عنّا نگفت ای بی قرار[6]

یعنی مجاهدت و تلاشگری باید به سوی خدا باشد (جاهدوا فینا)، نه آن که پشت به

مقصود بکوشیم و راه بپیماییم (جاهدوا عنّا). بی بصیرتی، گاهی موجب می شود که همه

تلاش خالصانه و ازخودگذشتگی های مردانه و فداکاری های انسان، هزینه شیطان و به سود

دشمن شود. باز به قول مولوی:

خواجه پندارد که طاعت می کند

 بی خبر در معصیت جان می کند[7]

شاید از همین رو است که خداوند مجید در سوره حدید، فرستادن آهن را که نشانه اقتدار و

صلابت است، پس از ارسال بینات، کتاب و میزان، ذکر می کند. پیام این آیه شریفه آن

است که نخست اهل میزان و کتاب (بصیرت) باشید و سپس دست به شمشیر آهنین ببرید:

 

لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَ أَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکتَابَ وَ الْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا

الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَ مَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَ لِیعْلَمَ اللَّهُ مَنْ ینْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَیبِ إِنَّ اللَّهَ

قَوِی عَزِیزٌ. (حدید: 25)

ما رسولان مان را همراه نشانه های روشن فرستادیم و با آنان کتاب و میزان را نازل کردیم

تا مردم به قسط قیام کنند و [نیز] آهن را فرستادیم که در آن بیم شدید است و برای

مردم فواید بسیاری دارد؛ تا خداوند بداند که یاری رسان دین او و رسولانش کیست.

همانا خدا توانمند [و] پر صلابت است.

تقدیم کتاب و نشانه های آشکار و ترازو بر آهن، از آن رو است که علم بر عمل، و

بصیرت بر اقدام مقدم است. چنان که در روایات نیز می خوانیم: اِنَّ قَلِیلَ العَمَلِ مَعَ العِلمِ کثِیرٌ

وَ کثِیرَ العَمَلِ مَعَ الجَهلِ قَلِیلٌ؛[8] «عمل اندکی که با علم و بصیرت همراه باشد، بسیار است، و

عمل بسیاری که جاهلانه صورت گیرد، اندک است.» همچنین مرحوم فیض کاشانی در

محجة البیضاء از پیامبر(ص) نقل می کند که فرموده اند: «اندکی دانش، بهتر از عبادت بسیار

است.»[9] از این دست روایات که اهمیت بصیرت در عمل را گوشزد می کنند، فراوان است.[10]

در فواید بصیرت مندی همین بس که انسان می تواند از هر قدمی که برمی دارد و از هر

وظیفه ای که ادا می کند، بیشترین سود را ببرد؛ اما فاقد بصیرت، اگرچه بیشتر از دیگران

بکوشد، کمتر از زحمتی که بر خود هموار کرده است، نتیجه می گیرد.

اگر دین را مجموعه ای از معارف آسمانی بدانیم، روشن است که پاسداری از این

مجموعه مقدس، بیش از هر چیز نیاز به معرفت و بصیرت دارد و بدین رو هر که بصیرت

بیشتری دارد، در پاسداری از مرزهای عقیدتی و دینی توفیق بیشتری را نصیب می برد.

همچنین آنان که بدون بصیرت کافی و معرفت لازم، پا به میدان می گذارند، گاه زیان هایی

به عقیده و مرام خود می رسانند که دشمن آرزوی آن را دارد.

ما چو کورانه عصاها می زنیم

 لاجرم قندیل ها را بشکنیم[11]

بصیرت، انواعی دارد که در این جا به برخی از آنها اشاره می کنیم:

1 ـ 2. بصیرت دینی

خداوند در قرآن مجید می فرماید:

قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُواْ إِلَی اللَّهِ عَلَی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ مَا أَنَا مِنَ

الْمُشْرِکینَ. (یوسف: 108)

بگو این راه و رسم من است که به سوی خداوند دعوت می کنم؛ که من و هر کس که پیرو

من است، برخوردار از بصیرتیم. و منزّه است خدواند و من از مشرکان نیستم.[12]

 

از این آیه شریفه چنین برمی آید که دعوت رسول خدا به بصیرت بوده است و بصیرت

مانع شرک (بزرگ ترین خطای بشری) است. امام علی(ع) نیز بی بصیرتی در دین را

خطرناک تر و دردناک تر از نابینایی دانسته، می فرماید: نداشتن چشم، آسان تر از نداشتن

بصیرت است: فَقْدُ الْبَصَرِ أَهْوَنُ مِنْ فِقْدانِ الْبَصِیرَةِ.[13]

بصیرت دینی، یعنی آگاهی از روح و برنامه های اصلی دین و این آگاهی باید از روی

تحقیق، تأمل و مطالعه باشد، نه تقلید و اتکا به مشهورات. پاسدار هویت دینی جامعه، باید

بیش از اعضای دیگر جامعه، به چنین بصیرتی دست یافته باشد و برای دستیابی به این

موهبت بزرگ، اولین گام مواجهه مستقیم با متون دینی و استمداد از کسانی است که اهلیت

دارند: فَسْئَلُواْ أَهْلَ الذِّکرِ إِنْ کنْتُمْ لَاتَعْلَمُونَ. (نحل: 43)

بصیرت دینی، قطعا از راه تقلید و اعتماد بی جا به گویندگان و نویسندگان مشهور حاصل

نمی شود؛ بلکه باید خود به میان کتاب ها رفت و از بزرگان پرسید و در ساعات بیشماری از

عمر تأمل و تفکر کرد.

2 ـ 2. بصیرت سیاسی
مراد از آگاهی و بصیرت سیاسی، شناخت جریان های سیاسی کشور و آشنایی اجمالی یا

تفصیلی با تاریخ معاصر ایران است که به عقیده نگارنده، این آشنایی برای همه آنان که در

این کشور زندگی می کنند، به ویژه آنان که در عرصه های فرهنگی حضور دارند، واجب

است. زیرا بدون این گونه آگاهی ها، بر سر هر دو راهی، انتخاب راه صواب، بسیار دشوار

می شود و گاه انسان را تا بازیچه سیاسی شدن برای جریان های مختلف کشور تنزل می دهد.

بصیرت سیاسی، دست کم سه نشانه دارد:

یک. انسان بصیر، معیارگرا است، نه شخص گرا یا شخصیت زده؛

دو. حق را می بیند و سپس مصلحت را؛ نه این که حق را از منظر مصالح شخصی یا

گروهی بنگرد؛

سه. ترجیح عقلانیت بر احساسات و عواطف مزمن. مراد از عواطف مزمن،

گرایش هایی است که بر اثر گذشت زمان در ما نهادینه شده است و با تغییر زمانه، تغییری

در آنها رخ نداده است.[14]

همچنین باید دانست که از پیامدهای بصیرت سیاسی، جریان شناسی سیاسی در کشور و

منطقه است و این شناخت نیاز به آگاهی از اخبار و اطلاعات مختلف دارد. هرگز کسانی که

از منابع خاصی تغذیه می شوند و گوش خود را بر جریان گردش آزاد اطلاعات می بندند، به

چنین بصیرتی دست نمی یابند.

 

در پایان این بخش می سزد یادآوری کنیم که بصیرت سیاسی و کنش اجتماعی، در

محیطهای نظامی نباید به سیاست زدگی مبدل گردد. سیاست زدگی حتی در محیطهایی مانند

دانشگاه و حوزه نیز مطلوب نیست؛ چه رسد به فضاهای نظامی و عملیاتی که وظیفه نخست

آنها حفظ مرزهای ملی و جلوگیری از براندازی های بیگانه محور است. سپاه پاسداران،

اگرچه کاملا در تعریف ارتش نمی گنجد، اما به هر روی حافظ منافع ملی و مرزهای عقیدتی

از رهگذر حضور رزمی فرهنگی است. بدین رو سیاست زدگی و سیاست بازی و

سیاست کاری هرگز برازنده این نهاد انقلابی نیست. میزان حضور سیاسی پاسداران در

عرصه های سیاسی، بسته به موقعیت های ویژه انقلاب و کشور است؛ اما این میزان در بعد

نظری و آگاهی های فکری، مرزی ندارد. خطوط قرمز بیشتر مربوط به حضورهای عملی و

قرار گرفتن در مجادلات حاشیه ای است که به هیچ روی صواب و پسندیده نیست.

بصیرت سیاسی، از راه های مختلفی به دست می آید که یکی از آنها قرار گرفتن در

گردش آزاد اطلاعات و اخبار روز است. دومی، اعتماد به سخن و گرایش های کسانی است

که بصیرت سیاسی و انگیزه اخلاقی آنان بر ما از پیش آشکار شده است. حافظ، به هر دو

راه اشاره کرده است:

ای بی خبر بکوش که صاحب خبر شوی

 تا راهرو نباشی کی راهبر شود

در مکتب حقایق، پیش ادیب عشق

 هان ای پسر بکوش که روزی پدر شوی

تقوای الهی نیز، دل را چنان زلال می کند که هر نوع آلودگی در آن به چشم می آید و

ذهن را مضطرب می کند؛ چنان که قرآن نیز فرموده است: هر کس که تقوا پیشه کند، به مقام

فرقان می رسد و صواب را از خطا، و نیک را از بد تشخیص می دهد: یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنْ

تَتَّقُواْ اللَّهَ یجْعَلْ لَکمْ فُرْقَاناً وَ یکفِّرْ عَنْکمْ سَیئَاتِکمْ وَ یغْفِرْ لَکمْ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم. (انفال: 29)

3 ـ 2. بصیرت صنفی
اعضای هر سازمانی باید درباره تشکیلاتی که در آن زیست شغلی دارند و زنده ترین

ساعات عمر خود را در آن می گذرانند، آگاهی ویژه و مسئولانه داشته باشند. بصیرت

صنفی یا خودآگاهی سازمانی، ضرورت هر گونه فعالیت جمعی است. سپاه پاسداران

انقلاب اسلامی، به اقتضای ماهیت انقلابی و آرمان های دینی اش، باید بیشترین شناخت را

از برنامه ها و مراحل تکوینش، به اعضای خود بدهد. این شناخت، تنها از راه آموزش های

رسمی و کلاس های درس حاصل نمی شود؛ بلکه بر یکایک اعضا است که خود در پی

شناخت های دقیق تر و مفصل تر باشند. پاسداری که نداند کجا است و در چه کاری است و

برای چه هدفی لباس سبز سپاه را بر تن کرده است، به حتم در پیشبرد برنامه های اصیل سپاه
نقش کارسازی نخواهد داشت. بدین رو بر هر عضوی از اعضای این تشکل انقلابی است

که از راه های مختلف، از جمله مطالعات کتاب خانه ای و میدانی، بداند که حلقه کدام زنجیره

و ستاره کدام آسمان است.

از آنچه گفته آمد، می توان نتیجه گرفت که پاسداران انقلاب اسلامی، می بایست

بیشترین اهتمام را به آگاهی های دینی و سیاسی داشته باشند و سپس در پی فراگیری فنون

نظامی و دانش های رزمی باشند. بدون آراستگی به بصیرت ذهنی، ورزیدگی بدنی و

برخورداری از آخرین تسهیلات نظامی، کارایی چندانی ندارد و حتی گاهی موجب نخوت

کاذب و دوری از رحمت الهی می شود. سپاه پاسداران، از روز نخست، خود را فراتر از

ارتش های معمول و مرسوم دنیا تعریف کرده است، و اقتضای این فراروی، تجهیز به

فضیلت های روحی و توانایی های ذهنی است.

3. منش و مرام
دانشی که بینش زا نباشد، بیهوده است و بینشی که آفریننده منش صحیح نباشد، هرز

می رود. دانش، مقدمه بینش، و بینش سرمایه منش و مرام است. بنابراین هدف از همه

دانستن ها و خواندن ها و شنیدن ها باید آراستگی به بهترین رفتارها و آمادگی برای

بالاترین خدمت ها باشد؛ وگرنه سودی بر هیچ علم و معرفتی مترتب نیست. از همین رو

است که پیامبر گرامی(ص) نیز می فرماید هدف از آمدن و رفتن من، جز این نبوده است که

شما به اخلاقیات کریمانه و خلقیات شریف آراسته گردید: إنما بُعِثْتُ لِاُتِمم مَکارِمَ الأخْلاق.[15]

منش و مرام انسانی، غایت آمال دین و دینداری است و این فضایل فقط در سایه

گرایش های معنوی حاصل می آید. غنی سازی جامعه از حیث اخلاق و ارتقای سطح معنوی

انسان ها، چنان اهمیتی دارد که نبی مکرّم اسلام، دین و آیین خود را در گرو آن دانسته و فرموده

است که انگیزش من به رسالت، برای گسترش کرامت های اخلاقی است.[16] از امام ششم(ع)

نیز مروی است که خداوند، پیامبرش را فرستاد که منش مردم کریمانه گردد.[17] آیات و

اخباری که زندگی معنوی را مهم ترین کارکرد رسالت پیامبران(ع) می شمارد، اندک نیست.

هر هدف و آماج دیگری که برای دین و پاسداری از دین بشمارند، اصالت ندارد. دین،

جز به اخلاق و اصلاح معنوی پیروانش نمی اندیشد و اگر به سیاست هم روی آورد، نه برای

قبضه قدرت های فانی، که برای استخدام آنها در مسیر اصلاح درونی مؤمنان است. بزرگان

معنوی و دینی، هرگز قدرت سیاسی را خواستار نبودند مگر برای کاهش بزهکاری ها و

افزایش کرامت های انسانی و پیشرفت جوامع بشری. فقیهان و فرزانگانی که سیاست را
جزئی از برنامه های دین می دانند، نه از آن رو است که برای آن ارزش ذاتی و استقلالی

قائل اند، بلکه رویکردهای سیاسی در میان پیشوایان دینی، به دلیل تأثیر سیاست و

حکومت بر اخلاق و آینده معنوی انسان ها است. آنان ورود به عرصه های سیاسی را از

باب مقدمه واجب، واجب می دانستند؛ نه رأسا و ابتدا به ساکن.

منش و مرام پاسدار، برآمده از آموزه های نهضت حسینی است و از همین رو سالروز

میلاد آن نور اعظم(ع) را روز پاسدار می خوانند. اما آیا انتساب اسمی و رسمی کافی است؟

آیا انتساب به سرور آزادگان جهان، نباید در بیرون از تقویم سالانه، ظهور و بروز داشته

باشد؟ آیا نباید دید و خواند که مرام حسین(ع) چه بوده است و سیدالشهداء(ع) در مواجهه

با دوست و دشمن چه منشی داشته است؟ حسین(ع) جز حق را نمی دید و جز منافع دین

جدش(ص) به چیز دیگری نمی اندیشید. هر کس که این گونه بیندیشد، حسینی است و مرام

حسینی دارد و شایسته نام «پاسدار» است.

دانش، گام نخست است برای فتح عرصه بینش. بینش، راهنمای منش است و اگر کسی

به منش صحیح دست نیافت، دانش و بینش او بلعم باعورایی است. شوربختانه، کسان

بسیاری را می شناسیم که «می دانند» اما به آنچه «می دانند» پایبند نیستند. اینان یا دچار

توجیهات حزبی و جناحی اند یا در دام امیال شخصی خود گرفتارند. دانش باید، به رفتار

اخلاقی بینجامد؛ وگرنه هزار بار جهل از او بهتر است:

علم کز تو ترا بنستاند

 جهل از آن علم به بود صدبار[18]

خداوند در سوره فصلت، خبر از وجود کسانی می دهد که خدا را پروردگار جهانیان

می دانند، اما به این شهادت زبانی قناعت نمی کنند، بلکه بر آن پای می فشارند و زیر گواهی

به ربوبیت اللّه را با استقامت خود امضا می کنند: إِنَّ الَّذِینَ قَالُواْ رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُواْ تَتَنَزَّلُ

عَلَیهِمُ الْمَلَائِکةُ أَلَّاتَخَافُواْ وَ لَاتَحْزَنُواْ وَ أَبْشِرُواْ بِالْجَنَّةِ الَّتِی کنْتُمْ تُوعَدُونَ. (فصّلت: 30) پاداش چنین

کسانی، نزول فرشتگان الهی و آرامش قلب است. خداوند در پایان این آیه شریفه

می فرماید: به آنان بشارت بده که بهشت در انتظارشان است. آری؛ بهشت را به بها

می دهند، نه به بهانه و حرف و ادعا.

بنابراین هر اعتقادی باید ثمره عملی هم داشته باشد. از این رو است که در آموزه های

دینی آمده است که وقتی می گویند «خداوند شنوا است» فقط برای آن نیست که علمی بر

علوم شما افزوده شود؛ بلکه افزون بر آن، وقتی سخن از سمیع بودن خداوند می رود، برای

آن است که مواظب گفتارهای خود باشید؛ زیرا او می شنود. بنابراین نفس دانستن، کافی

نیست؛ بلکه آن دانش باید در اعمال و افکار ما تأثیر نیز بگذارد.

 

 

از پی آن گفت حق خود را سمیع

 تا ببندی لب ز گفتار شنیع

از پی آن گفت حق خود را بصیر

 که بود دید ویت هر دم نذیر

از پی آن گفت حق خود را علیم

 تا نیندیشی فسادی تو ز بیم[19]

گروهی از مردم در مرحله دانش توقف می کنند؛ گروهی دیگر در منزل بینش رحل

اقامت می اندازند؛ اما پاسداران دین و معنویت، باید همچون اولیای الهی از همه آنچه

آموخته و دانسته اند، بهره عملی ببرند و در عمل، منش و مرام مسلمانی را آشکار کنند.

بدین رو است که پاسدار حقیقی، هرگز تن به انچه خلاف مرام و آرمان های دینی است،

نمی دهد و بر هیچ خواسته نامشروعی گردن نمی گذارد. زبان حال پاسدارانی که به انگیزه

خدمت و معنویت، به میدان های رزم آمده اند این است:

ما از تو به غیر از او نداریم تمنا

 حلوا به کسی ده که محبت نچشیده است[20]

مرام پاسداری

هر گروه و صنفی، افزون بر اخلاقیات عام مانند تقوا و امانتداری و راستگویی، باید

اخلاقیات ویژه خود را نیز پاس دارد و بیش از دیگران به آنها اهتمام ورزد. از این نوع

اخلاق به «اخلاق حرفه ای» یاد می کنند. یعنی صاحبان هر حرفه و شغلی باید اخلاق

ویژه ای را که تناسب بیشتری با کار آنان دارد، به کمال در نظر گیرند. مثلا رعایت بهداشت

برای همه لازم است؛ اما برای مشاغلی که غذای مردم را تأمین می کنند، لازم تر است.

اخلاق ویژه پاسداران چیست؟
اخلاق و مرامی که پاسدار انقلاب و اسلام باید بیش از دیگران بر آن همت بندد، از نوع

اخلاقیاتی است که حاکمان باید خود را به آن مقید سازند؛ مانند انصاف، مهرورزی با مردم،

ظالم ستیزی و عدالت مداری. خداوند در قرآن مجید، یاران پیامبر(ص) را با همین خلقیات

می ستاید و می فرماید:

مُحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَی الْکفَّارِ رُحَمَاءُ بَینَهُمْ تَرَاهُمْ رُکعاً سُجَّداً یبْتَغُونَ

فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَاناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِک مَثَلُهُمْ فِی التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ

فِی الْإِنْجِیلِ کزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْئَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَی عَلَی سُوقِهِ یعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِیغِیظَ بِهِمُ

الْکفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِیما. (فتح: 29)

محمد، فرستاده خدا است و کسانی که با او هستند، بر کافران سخت گیر و با همراهان

خود مهربان اند. آنان را ساجد و راکع بینی که در طلب بخشش و خشنودی خداوندند.

نشانه آنان در چهره هایشان از اثر سجود [آشکار] است و این است توصیف آنان در
تورات؛ و توصیف آنان در انجیل هست، همانند نهالی که جوانه اش برآورد و آن را

نیرومند سازد و ستبر گردد و بر ساقه هایش بایستد و کشاورزان را شاد و شگفت زده

سازد، و تا از دیدن ایشان، کافران را به خشم آورد. خداوند به کسانی از ایشان که ایمان

آورده اند و کارهای شایسته کرده اند، آمرزش و پاداشی بزرگ وعده داده است.[21]

این آیه شریفه در پایان سوره فتح قرار دارد. این سوره مبارکه با تبریک فتح مکه آغاز

می شود و با ترسیم مرام سپاهیان اسلام پایان می گیرد. در این آیه کریمه به چندین خصلت

سپاه اسلام و همراهان رسول خدا(ص) اشاره، وبلکه تصریح شده است:

1. همراهی با فرمانده الهی و یاری رسانی به فرستاده خدا؛

2. مهربانی با یاران و همراهان و سخت نگرفتن بر مردم؛

3. سخت گیری و شدت عمل در مواجهه با دشمن؛

4. عشق ورزی به عبادت و مناجات با خدا؛

5. امیدواری به فضل الهی؛

6. پیوسته در حال رشد و پیشرفت بودن؛ همچون گیاهی که تازه از زمین سربرآورده

است، اما دائما در حال قوی تر شدن و بالاتر رفتن است.

در این نشانه ها نکات بسیاری است که توضیح آنها منش و مرام پاسداری را آشکارتر

می کند: اولا دانسته می شود که همیار دین و پاسدار انقلاب، از نیرو و توان خود فقط در

میدان نبرد با دشمنان کشور سود می برد و هرگز از امکاناتی که ملت در اختیار او گذاشته

است، به سود خود و یا دوستان خود استفاده نمی کند. ثانیا آشکار می شود که پاسداری از

دین و نهضت دینی، شغل نیست؛ بلکه عبادتی است همچون سایر عبادات. زیرا خداوند

پس از وصف یاران پیامبر(ص) و این که آنان در میدان های نبرد چگونه اند، از سجده و

رکوع ایشان سخن می گوید. ثالثا پاسدار حقیقی هرگز دچار ایستایی و توقف نمی شود؛

بلکه همواره می کوشد خود را به مراحل بالاتر علمی، اخلاقی و فنی برساند تا بتواند از این

رهگذر، خدمات بیشتری به جامعه دینی ارائه دهد.

اندرین ره می خروش و می خراش

 تا دم آخر دمی غافل مباش

منش و مرام پاسداری، باید به گونه ای باشد که بیننده را به یاد سیدالشهداء و اصحاب

مخلص رسول اللّه(ص) بیندازد. اگر غیر از این باشد، هر قدر که در فناوری های نظامی و

قدرت سیاسی پیشتر رفته باشیم، از جایگاه مقدس پاسداری دورتر شده ایم. پاسداری، نام

نیست؛ شغل نیست؛ عنوان و پرونده پرسنلی نیست؛ پاسداری از دین و نهضت دینی،

مرتبه ای است از مراتب اخلاقی و معنوی که دسترسی به آن، نیاز به توجه کامل به خداوند و
خلق او دارد. بسا آنان که بالاترین درجه پرسنلی را دارند، اما در مراتبی پایین تر از

ساده ترین عضو باشند؛ زیرا درجه حقیقی و ماندگار را خداوند می دهند و خداوند نیز در

کتاب کریمش فرموده است نزد ما هر کس که خویشتن دارتر است، مقرب تر است.[22]

خدایا چنان کن سرانجام کار

 تو خشنود باشی و ما رستگار

[1] . بحارالانوار، ج 23، ص 103.

 
[2] . همان.

 
[3] . همان، ج 2، ص 105.

 
[4] . حافظ.
[5] . مولوی: اشتراک لفظ دائم رهزن است / اختلاف گبر و مؤمن در تن است.

 
[6] . مثنوی، تصحیح نیکلسون، دفتر ششم، ابیات 2257 و 2258.
[7] . مثنوی، کلاله خاور، ص 145، س 31.
[8] . نهج الفصاحه، حدیث 873 .

 
[9] . قلیل العلم خیر من کثیره العباده. محجه البیضاء، ج 1، ص 22.

 
[10] . میزان الحکمه، باب علم.

 
[11] . یعنی شخص نابینا که عصایش را می‏چرخاند، گاهی چراغ‏ها را می‏شکند و دیگران را هم در تاریکی
می‏اندازد.
[12] . ترجمه از خرمشاهی.

 
[13] . ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج 19، ص 173.

 
[14] . برای مطالعه بیشتر در این باره ر.ک: فصلنامه مربیان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در
سپاه، شماره 25 پاییز 86 ص 54 .

 
[15] . کنز العمال، ح 5217 .

 
[16] . همان.

 
[17] . امالی صدوق، ص 184.

 
[18] . سنایی غزنوی، دیوان قصاید، قصیده «طلب ای عاشقان خوش رفتار».
[19] . مثنوی معنوی، دفتر چهارم، ابیات 215 تا 217.
[20] . کلیات سعدی، غزلیات.
[21] . ترجمه از بهاءالدین خرمشاهی.

 
[22] . سوره حجرات، آیه 13: یَاأَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِن ذَکَرٍ وَأُنثَی وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوباً وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ
عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ.

 

گفتمان پاسداری

مجله امید انقلاب مرداد 1387 - شماره 392

 
 
 
روز پاسدار فرصتی برای بازخوانی یاد و خاطره رزمندگان، شهیدان و ایثارگران است، پاسداران بدون تردید نقش بی بدیلی در شکل گیری، تثبیت و استمرار انقلاب اسلامی ایفا کرده اند، سند حقانیت آنان افتخاراتشان در انهدام گروهکهای محارب و ضدانقلاب از یکسو، مجاهدت بی نظیر در دوران 8 سال دفاع مقدس از سوی دیگر و نیز جهاد در عرصه های اقتصادی و سازندگی، سیاسی، فرهنگی و مقابله با تهدیدات استکبار جهان همچون خورشیدی در تاریخ انقلاب اسلامی می درخشد.

پاسداران را به اخلاص و ایثار و فداکاری می شناسند، آنان نام و نشان در گمنامی گرفته اند، بارهای بر زمین مانده را بر دوش می کشند، خدمت بی منت و خطرپذیری را شعار خود دارند. آسایش خویش را فدای آرامش مردم و نظام می کنند، صلح و صفای خاصی در جمع صمیمی آنها نورافشانی می کند، عشق به اسلام و اهل بیت (ع) در تمام وجودشان موج می زند، از این رو روز ولادت امام حسین (ع) را روز پاسدار و روز ولادت قمر بنی هاشم را روز جانباز نامیده اند. آنان خار چشم دشمنانند، بیداری آنان خواب راحت را از چشم جهانخواران و عناصر و جریانهای وابسته به استکبار می رباید و جز دشمن کسی با آنان خصومت ندارد. از این رو نوشتار حاضر کوتاه به برخی از ابعاد و زوایای این نهاد مقدس اشاره می کنیم.

پاسداری در اندیشه امام خمینی (ره)
امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی، پایه گذار سپاه پاسداران نیز هست، بین امام و پاسداران رابطه مرید و مرادی و عاشق و معشوقی برقرار است. امام کعبه دلهای پاسداران بود، با اشاره و یاد او سر به تیر دشمنی می سپردند و دنیا را مبهوت جانفشانی خویش می ساختند. پاسداری در گفتمان پیر جماران ارج و منزلت قدسی یافت تا بدان جا که فرمودند: ای کاش من هم یک پاسدار بودم و روز ولادت بزرگ پاسدار دین و قرآن یعنی امام حسین (ع) را روز پاسدار نامیدند و در توصیف آنان فرمودند: اگر سپاه نبود کشور هم نبود.

شما آئینه مجسم مظلومیت ها و رشادت های این ملت بزرگ در صحنه نبرد و تاریخ مصور انقلابید، شما فرزندان دفاع مقدس و پرچمداران عزت مسلمین و سپر حوادث این کشورید…. و از آنجا که من بین خودم و شما فاصله ای نمی بینم…. سخن دل شما همه عاشقان انقلاب اسلامی را پیش از این که به کاغذ و قلم کشیده شود درک می نمایم.

پاسداری در نگاه قانون اساسی:
قانون اساسی که عصاره نظام جمهوری اسلامی و مظهر اجماع ملی و میثاق امام و امت بشمار می رود، رسالت پاسداران را حفاظت از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن قلمداد کرده است. بر این مبنا هر آنچه برای تقویت انقلاب، و دستاوردهای آن مؤثر است را باید حمایت و در برابر آسیبها، چالشها، موانع و تهدیدهای فراروی انقلاب اسلامی به تصور اید با تمام وجود ایستادگی و مقابله کند. این حراست و پاسداری زمان و مکان نمی شناسد، محدودیت برنمی دارد، داخل و خارج نمی شناسد، در واقع پاسداری از هستی نظام را بر عهده دارند. و در پیمودن این مسیر دشوار و انجام این رسالت سنگین از تمامی فرصتها باید بهره بگیرد و توشه راهش بصیرت نافذ و شجاعت حیدری، زهد علوی و گفتمان مهدوی است.

پاسداران در گفتمان ولایت
مقام معظم رهبری همچون امام راحل (ره) پاسداران را همواره محرم اسرار خویش دانسته و آنان را با تعابیر زاید الوصفی خطاب قرار می دهد. فرمانده معظم کل قوا مهمترین مباحث و حیاتی ترین هشدارها و بشارتها را در اجتماع پاسداران تبیین می کنند، خواص و عوام، درسها و عبرتهای عاشورا، مقابله با شارلاتانیزم مطبوعاتی، ریزشها و رویش ها، خودی و غیرخودی تنها بخشی از دردلهای ولی امر مسلمین با فرزندان پاسدار خویش است و با ادبیات خاصی پاسداران را به پاسداری از پاسداری فرامی خواند و آنان را به حراست از این گوهر گرانبها توصیه می نماید:

1 عامل موفقیت سپاه در جنگ معنویت بود، بر حفظ آن بکوشید. مواظب دل خود باشید اگر بخواهید درست پاسداری کنید، بایستی به شرایطش عمل کنید….. توجه، تضرع، نافله، گفتگوی نیمه شب با خدا و توسل به حضرت ولی عصر (عج) را حفظ کنید.

2 سلحشوری نظامی با خلوص معنوی همواره باید در سپاه پاسداران حفظ شود. سپاه باید با حفظ و تقویت اخلاص، ایمان و معنویت حرکت خود را ادامه دهد.

3 اخلاص، پارسایی، تعبد، بی اعتنایی به ذخارف دنیوی اینها اگر از سپاه گرفته شود، سپاه از کار می افتد.

4 یکدیگر را توصیه کنید به پیروی و پایداری و استقامت در راه حق، قرار گرفتن در زمره کسانی که بار سنگین سعادت یک ملت را به دوش دارند قدر بدانید.

5 پاسدار یعنی شوق به جهاد، شوق به حضور در میدانهای خطر و جنگ با دشمن، مادامی که شما ایمان، تقوا و عمل صالح را برای خودتان حفظ می کنید تمام قدرت خود، تمام نوامیس طبیعت و تمام امکانات یک گروه برگزیده در اختیار شماست.

6 تحمیل و رفاه زدگی و عشرت طلبی که بحمدالله ساحت سپاه از آن دور است به هیچ بهانه در این مجموعه پاکی ها و نباید نفوذ کند و وسوسه ها نباید عزم شما مردان حق طلب را متزلزل سازد. در درون سازمان سپاه تجمل گرایی، کاملا نامطلوب است، در درون زندگی شخصی فرماندهان، سودطلبی و نفع طلبی و تفکر سودگرایانه کاملاً نامطلوب است، مراقب باشید دچار نشوید، آلوده نشوید.

7 از تحول نترسید، از تحول استقبال کنید،…. در کنار تحول بایستی یک ثبات داشته باشیم… ثبات در اهداف، آرمانها و در خطوط اساسی و تحول در ابزارها، شیوه ها و در ساختارهای تشکیلاتی بر طبق نیاز، این آن چیزی است که ما لازم داریم….

8 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای دفاع از انقلاب، تمامیت انقلاب و هدفهای انقلاب و در مقابله با دشمنان انقلاب، به وجود آمده است، انقلاب هر چه دشمن دارد و دشمنی دارند، آنها بطور طبیعی در مقابل سپاه پاسداران صف بسته اند و حضور دارند، چون پاسدار انقلاب است.

9 روزهای حساس و تعیین کننده ای در پیش رو داریم و انقلاب اسلامی هنوز سالها و ماه های تعیین کننده دیگری در پیش خواهد داشت که واجب است پیش کسوتان جهاد و شهادت در همه صحنه ها حاضر و آماده باشند و از کینه و مکر جهانخواران و امریکا و …. غافل نمانند.

10 مقام معظم رهبری سپاه پاسداران را به ستون استواری تشبیه نمودند که هر یک از دستگاهها و ارکان نظام دچار تزلزل شود آن را به ستون مستحکم سپاه متصل می سازند تا ثبات و استقرار یابد و این جامعترین تعبیر در این خصوص است.

وظایف و مأموریتهای سپاه
بر اساس آرمانهای امام خمینی (ره)، تصریح قانون اساسی و رهنمودهای مقام معظم رهبری، سپاه پاسداران مأموریت دفاع از انقلاب اسلامی حفاظت و پاسداری از انقلاب و دستاوردهای آن را بر عهده دارد، ماهیت انقلاب اسلامی بر 3 رکن اسلامیت، مردمی بودن و ولایت مطلقه فقیه استوار است از سوی دیگر دستاوردهای انقلاب اسلامی در ابعاد ملی، منطقه ای و بین المللی قابل بررسی است این دستاوردها عرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، اداری و …. را شامل می شود و چنانچه تهدید یا تزلزلی در هر یک از این امور احساس گردد سپاه پاسداران موظف به مقابله می باشد و تا استقرار امنیت و آرامش از پای نخواهد نشست بدیهی است دشمنان بیرونی و درونی از وجود چنین نگاهبان هوشمند و مقتدری احساس وحشت و نگرانی می کنند و هجمه روانی و رسانه ای خویش را متوجه این نهاد مقدس و پاسداران می نمایند. بنابراین تضعیف سپاه را می توان تضعیف انقلاب اسلامی ارزیابی کرد.

الزامات پاسداری
عمق بخشی مستمر به قدرت ایمان و معنویت همراه با ساده زیستی و عدالت خواهی

تقویت بینش و بصیرت و هوشمندی سیاسی و امید و نشاط

دشمن شناسی و دشمن ستیزی و جلوگیری از یأس و تردید در جبهه خودی

حضور متعهدانه و شجاعانه در تمامی صحنه هایی که انقلاب اسلامی به نقش آفرینی آنها نیاز دارد.

تبعیت همراه با اعتقاد از ولایت مطلقه فقیه و انس با روحانیت ولایت مدار

مقابله با تهدیدات انقلاب اسلامی در ابعاد ملی، منطقه ای و جهانی در عرصه های مختلف

ارتباط صمیمی و دلسوزانه با مردم و تعامل و همکاری سازنده با قوای سه گانه و سایر دستگاههای نظام

انس با قرآن و راز و نیاز الهی و توسل به اهل بیت (ع) بویژه فرهنگ انتظار

پاسداری از اندیشه ها و آرمانهای تابناک امام (ره) و مقام معظم رهبری

تقویت روحیه جهادی، انقلابی، شهادت طلبی، آمادگی همه جانبه، صبر و استقامت و غیرت دینی

تحول پذیری، انعطاف پذیری و قانون مداری

تکلیف مداری، وظیفه شناسی و عمل کردن به وظیفه توأم با نوآوری

وحدت و همدلی، نظم و انسجام و پرهیز از روحیات رفاه و تجمل گرایی، تبعیض و اسراف و زدودن مظاهر اختلاف و تفرقه

نتیجه گیری: بر اساس یافته های ذکر شده سپاه پاسداران را می توان لنگر ثبات کشور نامید و پاسداران از افتخارات نظام و چهره های ماندگار و فداکاران امت اند. این نهاد مقدس سپر دفاعی انقلاب و سد استوار کشور در برابر تهدیدات و خطرها بشمار می روند. از این رو هجمه به آن و تضعیف سپاه را می توان تضعیف انقلاب نامید و این هجمه ها را ناشی از نگرانی بانیان آن از ثبات و استقرار نظام و امنیت و استمرار انقلاب قلمداد کرد و کاری دشمنانه بشمار آورد.