خدای متعال در قرآن در آیات آخر سوره بقره می فرماید:
«آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَقَالُواْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِیرُ»؛
پیامبر (خدا) بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده است ایمان آورده است، و مؤمنان همگى به خدا و فرشتگان و کتابها و فرستادگانش ایمان آورده‌اند (و گفتند:) (میان هیچ یک از فرستادگانش فرق نمى‌گذاریم) و گفتند: (شنیدیم و گردن نهادیم، پروردگارا، آمرزش تو را (خواستاریم) و فرجام به سوى تو است.
«لاَ يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِینَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلاَ تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَآ أَنتَ مَوْلاَنَا فَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِینَ»؛
خداوند هیچ کس را جز به قدر توانایى‌اش تکلیف نمى‌کند. آنچه (از خوبى) به دست آورده به سود او، و آنچه (از بدى) به دست آورده به زیان اوست. پروردگارا، اگر فراموش کردیم یا به خطا رفتیم بر ما مگیر، پروردگارا، هیچ بار گرانى بر (دوش) ما مگذار؛ همچنانکه بر (دوش) کسانى که پیش از ما بودند نهادى. پروردگارا، و آنچه تاب آن نداریم بر ما تحمیل مکن؛ و از ما درگذر
آیه 285 و 286 سوره بقره که با عبارت «من الرسول» آغاز می شود به این نام شهرت یافته است. منشا این شهرت روایات فراوانی است که از پیامبر اعظم (صلی الله علیه واله وسلم) و امامان معصوم (علیهم السلام) در فضیلت و قرائت آنها نقل شده است. مجموع این روایات، از عظمت این دو آیه خبر می دهد. براساس این روایات، دو آیه ی آخر بقره، از گنجی در زیر عرش الهی به پیامبر بخشیده شده است. و آن حضرت هر گاه این دو آیه و آیه الکرسی را قرائت می کرد، تبسّم کرده می فرمود: آن دو از گنج الهی زیر عرش است. طبق نقلی از پیامبر، خداوند، دو هزار سال پیش از آفرینش آسمان ها و زمین، کتابی داشته و دو آیه ی آخر بقره را از آن فرود آورده است؛ پس اگر آن دو، سه شب در خانه ای خوانده شود، شیطان به آن نزدیک نمی شود.
در روایتی از ابن عباس آمده است: رسول خدا (صلی الله علیه واله وسلم) هنگامی که جبرئیل در حضورش بود، صدایی از بالای سر خود شنید. جبرئیل با نگاه به آسمان گفت: هم اکنون دری از آسمان باز شد که تاکنون گشوده نشده بود؛ سپس فرشته ای فرود آمد و پیامبر را به دو نور، یکی فاتحه الکتاب و دیگری آیات پایانی سوره ی بقره بشارت داد که به هیچ پیامبر دیگری داده نشده بود. بر پایه ی برخی روایات این دو آیه، در معراج و در آسمان هفتم به پیامبر عطا شد.
در زمینه ی آثار و فضیلت قرائت این آیه، از پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) نقل شده که هر کس دو آیه ی آخر سوره ی بقره را در شب بخواند، برایش کافی است
در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آیه ی « آمن الرّسول» خطاب دو جانبه و بی واسطه ی خداوند با پیامبر در شب معراج دانسته شده است. در این روایت امام صادق (علیه السلام) از پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) نقل می کند؛ هنگامی که در معراج به سدره المنتهی رسیدم و تا اندازه ی دو قوس کمان به او نزدیک شدم، پروردگارم ندا داد: «
آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ »؛ پیامبر (خدا) بدان چه از جانب پروردگارش بر او نازل شد، ایمان آورد و من از طرف خود و امتم به خداوند پاسخ دادم «مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَمَلآئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَقَالُواْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَیْكَ الْمَصِیرُ »؛ مومنان همگی به خدا و فرشتگان و کتاب ها و فرستادگانش ایمان آوردند (و گفتند) میان هیچ یک از فرستادگانش فرق نمی گذاریم و گفتند؛ شنیدیم و گردن نهادیم. پروردگار! آمرزش تو را (خواستاریم) و فرجام به سوی توست آن گاه خداوند فرمود: «لاَ یُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَیْهَا مَا اكْتَسَبَتْ »؛ خداوند هیچ کس را جز به قدر تواناییش تکلیف نمی کند. آنچه (از خوبی) به دست آورده، به سود او، و آنچه (از بدی) به دست آورده، به زبان اوست و من از خدا خواستم « رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِینَا أَوْ أَخْطَأْنَا »؛ پروردگارا! هیچ بار گرانی (بر دوش) ما مگذار؛ همچنان که بر (دوش) کسانی که پیش از ما بودند نهادی. خداوند این دعا را نیز پذیرفت. گفتم «
رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَآ أَنتَ مَوْلاَنَا فَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِینَ »؛ پروردگارا! و آنچه را تاب تحملش نداریم، بر ما تحمیل مکن و از ما درگذر و ما را ببخشای و بر ما رحمت آور. سرور ما تویی، پس ما را بر گروه کافران پیروز کن. از سوی خداوند ندا آمد: هر آنچه از من خواستی به تو و امنت بخشیدم. در روایتی دیگر، پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) با استناد به همین آیه فرموده است: چهار چیز (خطا، فراموشی، آنچه از روی اکراه انجام می شود و آنچه خارج از طاقت انسان است) از امّت من برداشته شده است.
آثار و فضائل آمن الرسول
در زمینه ی آثار و فضیلت قرائت این آیه، از پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) نقل شده که هر کس دو آیه ی آخر سوره ی بقره را در شب بخواند، برایش کافی است. از امیرمنان، امام علی (علیه السلام) نیر نقل شده که هر کس اسلام را در یافته باشد، پیش از خواندن امن الرسول و آیه الکرسی نمی خوابد. این دو آیه، خلاصه ای از سوره ی بقره و در بردارنده ی موضوع کلی و غرض نهایی آن است، زیرا این سوره مشتمل است بر فراخوان مسلمانان به ایمان به اصول اعتقادی اسلام چون الله، معاد، فرشتگان، پیامبران و کتاب های آسمانی؛ هم چنین بیان بسیاری از تکالیف الهی درباره ی شوون گوناگون امت اسلامی؛ نیز یادآوری سرپیچی یهود از فرمان های خداوند، آنها و دشمنی آنان با برخی فرشتگان.پیامبر گرامی (صلی الله علیه واله وسلم) در سفارش به قرائت و مضامین این دو آیه فرمود: این دو آیه را فرا گیرید و به دختران و پسرانتان بیاموزید، زیرا آن دو هم قرآن و هم دعاست و خشنودی خدای رحمان را در پی دارد. از امام علی بن الحسین (علیه السلام) نیز سفارش پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) به قرائت سه آیه ی آخر سوره ی بقره نقل شده است.
بخش قرآن تبیان
منبع: ماهنامه قرآنی ترنم و حی
