نورفشان

مدارای پیامبر اعظم(ص) و نابردباری یهودیان 2

مجله موعود اردیبهشت ماه 1392 شماره 137 و 138

 
 
این نوع عملکردها موجب شد که باقی ماندن یهودیان در مرکز حکومت اسلامی خطرآفرین تلقّی گردد. از این رو، باید مناسبات مسلمانان با یهودیان به درستی مشخّص میگردید و مسلمانان از این جبهۀ داخلی که در درون شهر مدینه قرار داشت، به نحوی احساس امنیّت میکردند. بر این اساس، پیامبر اعظم(ص) مذاکراتی را با آنان آغاز کرد که اثری نداشت و سرانجام، کار به درگیری و جنگ کشید.

درگیری پیامبر(ص) با یهود
پیامبر گرامی(ص) با یهود بسیار ملاطفت و مدارا نمود و تا آنجا که امکان داشت، کوشید با آنان در صلح و آشتی همزیستی کند. هرگز آنان را وادار به پذیرش دین اسلام ننمود. با پیمانهایی که منعقد کرد، تلاش نمود بین مسلمانان و یهودیان درگیری و برخوردی به وجود نیاید؛ امّا دشمنی و توطئۀ یهود علیه پیامبر(ص) تمامی نداشت و ناگزیر آن حضرت را به واکنش وا داشت.

یهودیان پیش از ظهور پیامبر آخرالزّمان، با شواهدی که از کتب آسمانیشان در دست داشتند، انتظار ایشان را میکشیدند و بر این اساس، به مکّه و مدینه مهاجرت کردند و به انتظار ظهور پیامبر آخرالزّمان نشستند؛ امّا پس از اینکه حضرت محمّد(ص) ظهور کرد و به رسالت برگزیده شد، یهودیان با شناخت اینکه او از نژاد یهود و اسرائیل نیست، سر به مخالفت برداشتند. دشمنی و توطئۀ آنان علیه پیامبر اکرم(ص) به طور مفصّل در کتب تاریخی آورده شده است. در ادامه به برخی از آنها اشاره میگردد که دلایل برخورد سختگیرانۀ پیامبر(ص) نسبت به آنها نیز هست:

همکاری با دشمنان پیامبر اکرم(ص) و شرکت در توطئهها و جنگها علیه اسلام و قرآن یکی از دلایل درگیری پیامبر(ص) با آنان است. آنان قریش را تشویق و یاری میکردند. حتّی بسیاری از سؤالهای مشکل و ـ به اصطلاح ـ کوبنده را طرّاحی کرده، به قریش میدادند؛ مانند سؤالهایی دربارۀ روح، اصحاب کهف و ذوالقرنین.1 این گونه سؤالها هیچ یک برای تفقّه و کشف حقیقت نبود؛ بلکه صرفاً به خاطر اغراض متعصّبانۀ دیگری مطرح میگردید. البتّه گاهی به طور استثنا، پرسشهای تفقّهی و برای کشف حقیقت بود؛ چنان که از ابن عبّاس روایت شده است که روزی فردی یهودی نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت: سؤالاتی دارم که مدّتهاست در ذهنم خلجان میکند؛ اگر پاسخ آنها را بگویی ایمان خواهم آورد. آنگاه پرسشهایی را دربارۀ توحید مطرح نمود. یکی از آنها چنین بود: چگونه خداوند را بیهمتا میدانی، با آنکه همان گونه که او به یگانگی وصف میشود، انسان نیز به این صفت وصف میگردد؟ پیامبر(ص) پاسخ داد: «انسان گرچه واحد است؛ ولی ذات او بسیط نیست؛ امّا خداوند بسیط و اَحَدیُّ المعنی است: «اللهُ واحِدُ وَ اَحَدِیُّ المعنی، وَالاِنْسانُ واحِدٌ وَ ثَنَویُّ المَعنی، جِسمٌ وَ عَرضٌ وَ بَدنٌ وَ رُوحٌ.» وی سپس دربارۀ تعداد و نام جانشینان پیامبر(ص) پرسید که رسول خدا(ص) امامان دوازدهگانه(ع) را برای او نام برد. در این هنگام، وی سخن پیامبر(ص) را تصدیق کرد و گفت: همۀ آنچه را گفتی در کتابهای پیامبران پیشین موجود است.2

تحقیر دین و پیامبر گرامی(ص) از دیگر دلایل بود. آنان ایشان را تحقیر مینمودند که از خود چیزی ندارد و همهاش از یهود و «تورات» است. گاهی میگفتند که حضرت ابراهیم، اسماعیل، اسحاق و یعقوب و اسباط دوازدهگانۀ یهودی و از مایند.3 خداوند متعال هم با نزول وحی «مَا کَاَنَ إبْراهیمُ یَهُودِیّاً وَ لا نَصْرانِیّاً وَ لکِن کَانَ حَنیفَاً مُسْلِّماً؛4ابراهیم نه یهودی بود و نه نصرانی؛ بلکه حق گرایی فرمانبردار بود.» بدان سخن پاسخ گفت. آنان گاهی پیامبر را اذیّت مینمودند که قبلهای ندارد و قبله از آن ماست که در نهایت، این توطئهها و تحقیرها با نزول آیات قرآن، 5 خنثی گردید.

تبلیغات سوء و شایعات بیاساس نیز از جملۀ این دلایل بود. یهودیان در مدینه شایعات بی اساس و خطرناکی را طرّاحی و انتشار دادند؛ مثلاً میگفتند: هر کس مسلمان شود، مریض میشود؛ چون این دین مورد خشم خداست! یا اینکه هر کس مسلمان شود، زنش، پسر و اسبش، کرّه نمیآورد! البتّه به دلیل آنکه آب و هوای مدینه به طور معمول، با تازه واردان سازگار نبود و موجب بیماری ـ از جمله نوعی «مالاریا» ـ میشد، پیامبر(ص) دعا کرد و دستور داد که از گیاه سیر استفاده کنند تا بیماری مزبور برطرف گردد.

پس از جنگ بدر، توطئههای یهودیان «بنی قینقاع» افزایش یافت تا اینکه با تحریک و توهین به زن مسلمان در بازار مدینه، یک نفر کشته شد و آنان با مسلمانان درگیر شدند و پیامبر(ص) را تهدید نمودند که جنگ با مردم مکّه تو را فریب ندهد؛ آنان مرد جنگ نبودند، ما اگر با تو جنگ کنیم، نشان خواهیم داد که جنگ چیست!6

این کارها از جمله عملکردها و خیانتهای بیشمار یهودیان بود که بر ضدّ پیامبر اکرم(ص) انجام دادند؛ در حالی که پیامبر گرامی(ص) در آغاز میکوشید به گونهای مسالمتآمیز و با رأفت و مدارا، با آنان همزیستی کند؛ امّا ظاهراً یهودیان اهل مدارا و صلح و همزیستی نبودند. بدین روی، همواره به کارشکنی، خیانت، نقض پیمان و همکاری با دشمنان آن حضرت میپرداختند. بدینسان، پیامبر اعظم(ص) ناگزیر از برخورد و درگیری با آنان گردید.

پیامبر(ص) دو پیمان عمومی و خصوصی با بزرگان یهودیان مدینه، بنی قریظه، بنی نظیر و بنی قینقاع منعقد نمود؛ امّا آنان ضمن نقض پیمانهای خود، دست به اقداماتی همچون حمایت از مشرکان، تفرقهافکنی میان مسلمانان، ایجاد تردید در میان مسلمانان، تحریف، تمسخر و فریب زدند. از همه مهمتر اینکه تصمیم به نابودی و از بین بردن اساس اسلام گرفتند و به خصوص در جنگ احزاب، بسیار کوشیدند که کار مسلمانان را یکسره سازند. این نوع عملکردها موجب شد که باقی ماندن یهودیان در مرکز حکومت اسلامی خطرآفرین تلقّی گردد. از این رو، باید مناسبات مسلمانان با یهودیان به درستی مشخّص میگردید و مسلمانان از این جبهۀ داخلی که در درون شهر مدینه قرار داشت، به نحوی احساس امنیّت میکردند. بر این اساس، پیامبر اعظم(ص) مذاکراتی را با آنان آغاز کرد که اثری نداشت و سرانجام، کار به درگیری و جنگ کشید. در ذیل، به این درگیریها و علل آنها اشاره میشود:

1. غزوۀ بنی قینقاع
یهودیان «بنی قینقاع» از همۀ یهودیان جنگجوتر بودند؛ آنان 700 مرد جنگی داشتند، شغلشان زرگری بود و با رسول خدا(ص) پیمان سازش و عدم تعرّض امضاء کرده بودند؛ امّا پس از واقعۀ بدر، از راه نافرمانی و حسد درآمدند و پیمان خود را نقض کردند.

دلایل درگیری با آنان عبارت بودند از:
الف. پیمانشکنی: از مهمترین دلایل درگیری پیامبر اعظم(ص) با یهود به طور کلّی، پیمانشکنی آنان بود. به تصریح تمام مورّخان، نبردهای رسول خدا(ص) با یهودیان پس از پیمانشکنی آنان اتّفاق افتاد. جنگ با بنی قینقاع پس از بدر، جنگ با بنی نضیر پس از احد و جنگ با بنی قریظه پس از احزاب بود. پس از جنگ بدر، زمانی که رسول خدا(ص) شنید یهودیان بنی قینقاع پیمانشکنی نمودهاند، خواستند بار دیگر آنها را بیازمایند. بدین روی، عدّهای را به دنبال آنها فرستاده و آنها را در بازار بنی قینقاع گرد آوردند و به آنان فرمودند:

«ای گروه یهود! از آنچه بر سر قریش آمد، بترسید و اسلام آورید!» بزرگان طایفه در جواب رسول خدا(ص) گفتند: ای محمّد(ص)! چنان گمان میبری که ما همچون قریش خواهیم بود. کشتن عدّهای از قریش تو را مغرور نکند؛ آنان بی تجربه بودند و از فنون رزم خبر نداشتند. به خدا قسم! اگر ما با تو جنگ کنیم، خواهی فهمید که با کسانی همانند ما نجنگیدهای!7 یهودیان با این جملات بیخردانهشان، دشمنی خود با پیامبر اعظم(ص) را آشکار کردند و بر پیمانشکنی خود صحّه گذاشتند و در واقع، به طور آشکارا، اعلان نبرد نمودند. این آیۀ شریفه در جواب آنان نازل شد: «قُل لِلَّذینَ کَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إلی جَهَنَّمَ وَ بِئسَ المَهادُ؛ 8 به کسانی که کفر ورزیدند، بگو: به زودی مغلوب خواهید شد و سپس در دوزخ محشور میشوید و چه بد بستری است!»

ب) آشوبهای اجتماعی و بی بندباری: این گروه اوّلین کسانی بودند که نقض پیمان میکردند. با اینکه گفتار و کردارشان آشکارا اعلام نبرد بود؛ امّا رسول خدا(ص) با آنان مدارا مینمود، گفتارها و رفتارهای زنندهشان را تحمّل میکرد و مسلمانان را نیز به بردباری فرا میخواند. یهودیان به جای اینکه عبرت بگیرند و از کردههایشان پشیمان شوند، بر جسارتشان میافزودند. طولی نکشید که آنان دست به آشوبهای اجتماعی زدند و با ایجاد تحریک و آشوب، نظم جامعۀ اسلامی را بر هم زدند و از طریق تنگ کردن معیشت و زندگی مسلمانان، میخواستند بر آنان چیره شوند. آنان آشکارا مسلمانان را مورد آزار و اذیّت و تمسخر قرار میدادند و در جامعه، به بیبندوباری پرداخته، به کارهای منافی عفّت دست میزدند و بدین گونه، روابط خود با مسلمانان را تیره و تار نمودند.9

اوج بیبندوباریهای یهود در اشعار و هجویات کعب بن اشرف بروز پیدا میکرد. کعب مردی کینهتوز و سخت دشمن اسلام بود. او شعر میسرود و در شعرهایش، زنان مسلمان را نام میبرد و بدین نحو، مسلمانان را اذیّت میکرد.10

ج) دستور مستقیم الهی: پیامبر خدا(ص) این وضعیّت را تحمّل مینمود تا اینکه این آیۀ شریفۀ قرآن نازل شد: «وَ إمّا تَخَافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِیانَۀً فَانبِذْ إلَیْهِمْ عَلَی سَوَاء إنَّ اللهَ لا یُحِبُّ الخَائِنیِنَ؛ 11

و هرگاه از خیانت گروهی بیم داشته باشی، به طور عادلانه به آنها اعلام کن که پیمانشان لغو شده است؛ زیرا خداوند خائنان را دوست نمیدارد.»

پیامبر اعظم(ص) پس از نزول این آیه، فرمودند: «از خیانت یهود بنیقینقاع میترسم.» به همین دلیل، برای جنگ با آنان حرکت کرد.12 رسول خدا(ص) با اذن الهی، ابولبابه را در مدینه، به جانشینی خود گماشت و با سپاه اسلام، در حالی که پرچم را به عموی بزرگوار خود، حمزه داده بود، به سوی یهودیان بنی قینقاع حرکت و آنان را محاصره کردند تا آنان به تنگ آمدند و تسلیم شدند؛ ولی آن حضرت با وساطت و اصرار عبدالله بن ابی از کشتن آنان درگذشت؛ امّا فرمودند تا آنها را از مدینه بیرون کنند و اموالشان، پس از اخراج خمس، بین مسلمانان تقسیم شد. 13

2. غزوۀ بنی نضیر
یهودیان و منافقان از شکست مسلمانان در جنگ احد، بسیار اظهار شادمانی میکردند و در پی فرصتی برای وارد کردن آخرین ضربه بر پیکر نوپا و خستۀ اسلام بودند. یهودیان بنی نضیر به مال و دژهای مستحکم خود، دل خوش کرده بودند که قرآن کریم در این باره میفرماید:

«وَ ظَنّوُا أَنَّهُم مَا نِعَتُهُمْ حُصُونُهُم مِنَ اللهَ؛14

و اگر از گروهی بیم خیانت داری [پیمانشان را] به سویشان بیانداز [تا طرفین] به طور یکسان [بدانند که پیمان گسسته است]؛ زیرا خدا خائنان را دوست نمی دارد.»

آنان به مال و ثروت و قلعههایشان مینازیدند و مغرور بودند و تصوّر میکردند که هیچ کس نمیتواند بر آنان غلبه یابد و از این رو، همواره با خدا و پیامبر(ص) در میافتادند: «شَاقُواللهَ وَ رَسُولَهُ؛15

آنها با خداوند و رسولش دشمنی ورزیدند.»

و با اینکه با پیامبر اعظم(ص) پیمان داشتند؛ ولی با دشمنان آن حضرت همکاری میکردند و پیمانشکنی مینمودند و حتّی برای جنگ با رسول خدا(ص) جایزههایی تعیین کرده بودند.16

یهودیان بنینضیر پس از جنگ احد پیمانشکنی کردند. خبر پیمانشکنی آنان به پیامبر اعظم(ص) رسید. پیامبر(ص) برای اینکه از منویّات و طرز تفکّر یهودیان بنینضیر آگاه گردد، همراه گروهی از افسران خود، عازم دژ آنها گردید؛ امّا هدف ظاهری پیامبر از تماس با بنینضیر این بود که در پرداخت خونبهای دو نفر عرب از قبیلۀ بنیعامر که به دست عمروبن امیّه کشته شده بودند، کمک بگیرد؛ امّا آنان نقشۀ قتل پیامبر(ص) را کشیدند. رفتارهای مشکوکشان یا فرشتۀ وحی، آن حضرت را آگاه ساخت و توطئهها و حرکات مرموز آنها فاش گردید.17

یهودیان بنینضیر که هم پیمان پیامبر(ص) بودند، چنین توطئهای کردند و ناجوانمردانه تصمیم به ترور ایشان گرفتند. مقتضای پیمان و نیز عدالت و راه منطقی همان بود که پیامبر گرامی(ص) برگزید؛ پیامبر اعظم(ص) به تمام سربازان آماده باش داد و سپس توسطمحمّد بن مسلمه اوسی به یهودیان بنینضیر پیام فرستاد که در مدّت ده روز مدینه را ترک گویند؛ زیرا پیمانشکنی کردهاند و از درِ مکر و حیله وارد شدهاند و اگر در این ده روز، این مرز و بوم را ترک نکنند، خونشان هدر است.18

این پیام، افسردگی عجیبی در میان یهودیان پدید آورد و هر کدام گناه را بر گردن دیگری انداخت. یکی از سران آنها پیشنهاد کرد که همگی اسلام آورند؛ ولی لجاجت اکثریّت مانع پذیرفتن این پیشنهاد گردید. 19

در نهایت، تصمیم بر این شد که کوچ کنند و درصدد برآمده و شتر اجاره کردند تا مدینه را ترک کنند؛ امّا منافقان به آنها پیام و امیدواری دادند و مانع رفتنشان گردیدند. این پیام منافقان را قرآن کریم چنین بازگو مینماید:

«لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَکُمْ وَلَا نُطِیعُ فِیکُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِن قُوتِلْتُمْ لَنَنصُرَنَّکُمْ. …؛ 20

اگر اخراج شدید حتماً با شما بیرون خواهیم آمد و علیه شما هرگز از کسی فرمان نخواهیم برد و اگر با شما جنگیدند، حتماً شما را یاری خواهیم کرد و خدا گواهی می دهد که قطعاً آنان دروغگویانند».

این وعده یک وعدۀ دروغین بود که قرآن کریم دربارۀ آن میفرماید: «وَاللهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ؛21 و خدا گواهی می دهد که قطعاً آنان دروغگویانند.»

این وعدۀ دروغین بر جرئت یهودیان افزود، فکر آنان دگرگون شد و از رفتن منصرف گردیدند». از این رو، پیامبر پیغام دادند: ما از اینجا بیرون نمیرویم، هر چه میخواهی بکن.!

رسول گرامی(ص) پس از اینکه از پیام عبدالله آگاه شد، ابن امّ مکتوم

را در مدینه جانشین خود ساخت و تکبیرگویان برای محاصرۀ قلعۀ بنی نضیر حرکت کرد. به مدّت شش شبانهروز22 یا 15 روز، قلعۀ آنها را محاصره کرد؛ ولی یهودیان بر پایداری خود افزودند. پیامبر(ص) دستور دادند نخلهای اطراف قلعه را ببرند تا یهودیان یک باره دندان طمع از این سرزمین بکنند. خداوند متعال میفرماید: «مَا قَطَعْتُم مِّن لِّینَۀٍ أَوْ تَرَکْتُمُوهَا قَائِمَۀً عَلَی أُصُولِهَا فَبِإِذْنِ اللهِ وَلِیُخْزِیَ الْفَاسِقِینَ؛23چه آنکه درخت خرما را بریدند یا آنها را بر ریشههایشان برجای نهادید، به فرمان خدا بود، تا نافرمانان را خوار گرداند.»

سرانجام، یهودیان تسلیم شدند، مشروط بر اینکه اموال منقول خود را ببرند. پیامبر اعظم(ص) موافقت کرد که آنان آنچه از اموال دارند ببرند، غیر از سلاح که باید به مسلمانان تسلیم نمایند. یهودیان آزمند در نقل اموال خود، حدّاکثر کوشش را کردند، حتّی درهای خانهها را با چهارچوبه از جایش کندند و باقی ماندۀ خانهها را با دست خود ویران کردند. قرآن کریم میفرماید: «یُخْرِبُونَ بُیُوتَهُم بِأَیْدِیهِمْ؛24 با دستهای خودشان، خانههایشان را ویران میساختند.»

3. غزوۀ بنی قریظه
هنوز کاملاً افق روشن نشده بود که آخرین سربازان احزاب با ترس و دلهرۀ عجیبی مدینه را ترک کردند. مسلمانان با اینکه در مدّت این محاصرۀ طاقتفرسا، خسته و فرسوده شده بودند؛ امّا هنگام ظهر، جبرئیل فرمود آمد و رسول خدا(ص) را مأمور نمود که کار

بنی قریظه را یکسره نماید. رسول خدا(ص) بلال را فرمود تا در میان مردم اعلام کند که هر کس مطیع و شنوای امر خدا و رسول است، باید نماز عصر را جز در بنی قریظه نخواند: «مَن کان سامعاً مطیعاً یصلّین العصر الّا ببنی قریظه» آنگاه پرچم را به دست حضرت علی(ع) داد و با سه هزار نفر از مسلمانان، که 36 اسب داشتند، رهسپار بنی قریظه شدند و سرتاسر دژ بنیقریظه را به محاصره در آوردند. یهودیان از روزنههای برج، به پیامبر(ص) فحش و ناسزا میدادند. امام علی(ع) میخواست از نزدیک شدن پیامبر(ص) به برج جلوگیری نماید تا آن حضرت ناسزاهای یهودیان را نشنود؛ امّا پیامبر(ص) فرمود: اگر به آنها نزدیک شوم، دست از فحش و ناسزا برمیدارند. سپس آن حضرت در پای قلعه آمد و فرمود: «آیا خداوند شما را خوار و ذلیل نساخت؟» یهودیان گفتند: ای ابوالقاسم! تو که فردی تند زبان نبودی! این سخن چنان رسول خدا(ص) را منقلب کرد که بیاختیار عقب رفت.25 رسول خدا(ص) 25 روز بنی قریظه را در محاصره داشت تا آنان از محاصره به تنگ آمدند و کعب بن اسد به ایشان گفت:

ای گروه یهود! میبینید چه بر سرتان آمده است؟
اکنون سه کار را به شما پیشنهاد میکنم تا هر کدام را خواستید، انتخاب کنید: یا تسلیم شوید و به او ایمان آورید تا خون، اموال و زن و فرزندانتان در امان باشند. سوگند به خدا! برایتان روشن شده است و میدانید که او پیامبری مرسل است که نامش در کتابتان آمده است. یا اینکه بیایید فرزندان و زنانمان را بکشیم، آنگاه با شمشیرهای آخته حمله بریم یا اینکه امشب، که شنبه است، از آن بهره گیریم. ممکن است محمّد[ص] و یارانش از حملۀ ما آسوده خاطر باشند؛ پس حمله ببریم و شبیخون بزنیم؛ امّا یهودیان هیچ کدام از این پیشنهادها را نپذیرفتند، کعب که به شدّت ناراحت شده بود، گفت: پس معلوم میشود در میان شما، یک نفر دوراندیش و خردمند وجود ندارد.26

در ماجرای غزوۀ بنیقریظه گویا لغزشی از جانب ابولبابه سر زد. او امور داخلی و اسرار مسلمانان را نزد دشمن فاش ساخته بود؛ امّا خود به زودی متوجّه گردید که خیانتی از او سر زده است. از این رو، خود را به یکی از ستونهای مسجد بست تا توبهاش قبول شد و رسول خدا(ص) او را باز کرد. 27

بنی قریظه در نهایت، با این شرط که سعد بن معاذ دربارۀ آنان حکم نماید، تسلیم رسول خدا(ص) شدند. سعد بن معاذ که در جنگ خندق زخمی شده بود، در خیمۀ زنی از قبیلۀ «اسلم» بستری بود. مردان «اوس» سعد بن معاذ را نزد پیامبر(ص) آوردند. رسول خدا(ص) فرمودند:

«به احترام سعد به پا خیزید و از وی استقبال کنید.» به وی گفتند: ای ابوعمرو! رسول خدا(ص) تو را حَکَم قرار داده است تا دربارۀ اینان حکم کنی. گفت: به عهدۀ میثاق خدا ملتزم هستید که آنچه حکم میکنم، دربارۀ ایشان اجرا شود؟ گفتند: آری. گفت: حکم من آن است که مردانشان کشته شوند و مالهایشان قسمت شود و فرزندان و زنانشان اسیر شوند. به روایت ابن اسحاق و دیگران، رسول خدا(ص) گفت: «راستی این حکم تو دربارۀ ایشان ـ به حکم خدا از بالای هفت آسمان ـ بود.»28

دلایل برخورد شدید پیامبر اعظم(ص) با بنی قریظه
در اینجا ممکن است این سؤال پیش بیاید که چرا پیامبر اعظم(ص) با بنی قریظه این گونه برخورد شدید داشت؟ چطور آن حضرت با یهودیان بنیقریظه همچون یهودیان پیمانشکن بنیقینقاع و بنینضیر، رفتار نکرد؟

پیامبر(ص) برای این برخورد شدید، با توجّه به سیرۀ آن حضرت که میکوشید با مخالفان با مدارا رفتار نماید، بدون شک، دلایلی داشت. برخی از دلایل این برخورد که موجب خواری و ذلّت یهودیان بنی قریظه گردید، عبارت است از:

1. پیمانشکنی و توطئه علیه مسلمانان؛

2. تصمیم حمله به مدینه و درگیری با رسول خدا(ص) و مسلمانان؛

3. عمل به قانون جزایی تورات (مجازات مرگ برای محارب)؛ 29

4. حفظ اساس اسلام و اقتدار حکومت

4. غزوۀ خیبر
این غزوه در محرّم سال هفتم هجری قمری اتّفاق افتاد. ساکنان خیبر قریب بیست هزار نفر بودند که در میان آنها، پهلوانان و مردان دلیر و جنگاور قرار داشتند. علّت این درگیری آن بود که یهودیان خیبر تمام قبایل عرب را تشویق کرده و با کمک مالی، آنان را برای در هم کوبیدن حکومت اسلامی گرد آورده و زمینۀ جنگ احزاب را فراهم کرده بودند.30

رسول خدا(ص) پس از بازگشت از حدیبیّه و مدّتی اقامت در مدینه، رهسپار خیبر شد. پرچم را به حضرت علی(ع) سپرد و با سپاه خویش تا وادی «رجیع» پیش رفت و میان اهل خیبر و قبیلۀ «غطفان» و «فزاره» فرود آمد که این قبیله را از کمک کردن به اهالی خیبر باز دارد. قبیلۀ غطفان میخواست با کمک و پشتیبانی خویش، یهودیان را همراهی کند؛ زیرا آنان متّحد و همپیمان خیبر بودند؛ امّا با این تدبیر پیامبر(ص)، توفیق نیافتند و یهودیان تنها ماندند.31

رسول خدا(ص) هنگامی که نزدیک خیبر رسید، توقّف نمود و فرمود: «پروردگارا! خیر این قریه و خیر اهلش را و خیر آنچه را در آن است، از تو میخواهیم و از شرّ این قریه و شرّ اهلش و شر آنچه در آن است، به تو پناه میبرم.» سپس فرمود: «به نام خدا، پیش روید!»32

قلعههای «ناعم»، «قموص»، «صعب بن معاذ»، «نطا＼»،«شق»،«نزار»،«کتیبـ［»، «ابی»، «وطیح» و «سلالم» یکی پس از دیگری به دست مسلمانان فتح گردید. در این دو قلعۀ اخیر بود که چهارصد زره و چهارصد شتر و هزار نیزه و پانصد کمان عربی به دست مسلمانان افتاد.33

کار فتح یکی از قلعههای خیبر که ریاست آن را مرحب، یکی از پلهوانان نامی عهدهدار بود، دشوار شد و بیش از ده روز طول کشید. رسول خدا(ص) ابتدا دو مرد از مهاجران و مردی از انصار یا به ترتیب، ابوبکر و عمر را برای فتح آن فرستاد؛ امّا فتح قلعه صورت نگرفت. این وضعیّت پیامبر اعظم(ص) و سرداران اسلام را به شدّت ناراحت کرده بود. سرانجام، رسول خدا(ص) افسران و سربازان اسلام را فرا خواند و در جمع آنان، جملهای تاریخی فرمود: «لاعطین الرایۀ غداً رجلاً یحبّ الله و رسوله و یحبّ الله و رسوله یفتح الله علی یدیه کراراً غیر فرار؛34 فردا همین رایت را به مردی خواهم داد که خدا و رسولش را دوست دارد و خدا و رسولش هم او را دوست دارند. خدا به دست وی فتح را به سرانجام خواهد رساند؛ مردی که به دشمن حمله برد و هرگز پشت به دشمن نکرده و فرار نکرده است.»

فردای آن روز، رسول خدا(ص)، حضرت علی(ع) را خواست و فرمود: «این رایت را بگیر و پیش برو تا خدا تو را پیروز گرداند!» حضرت علی(ع) پرچم را گرفت و قلعه را فتح نمود.35 امام علی(ع) در این جنگ شجاعت بینظیری از خود نشان داد. ابورافع میگوید: من در کنار امام بودم که سپرش افتاد. ایشان درِ قلعه را برداشت و به عنوان سپر استفاده کرد و تا پایان جنگ، در دستش بود. ابورافع میگوید: پس از جنگ، من و هفت نفر دیگر هر چه کوشیدیم، نتوانستیم که آن را از جا بلند کنیم.36

رسول خدا(ص) پس از فتح قلعههای خیبر، یهودیان باقی مانده را محاصره کرد و سرانجام، آنان تسلیم شدند و پیشنهاد کردند که در سرزمین خیبر، سکنا گزینند، اراضی و نخلهایشان در اختیارشان بمانند و تنها نیمی از درآمد را به مسلمانان بدهند. رسول خدا(ص) پیشنهادشان را پذیرفت. مسلمانان آنقدر به این قرارداد معتقد و پایبند بودند که اگر چیزی میخواستند بگیرند، برای آن پول پرداخت میکردند.37 «فدک» یکی از مراکز یهودیان بود و در نزدیکی «خیبر» قرار داشت. پیامبر اعظم(ص) کسانی را فرستاد که آنان را به اسلام دعوت نمایند و چون اهل فدک از ماجرای خیبر خبر یافتند، از رسول خدا(ص) خواستند تا با آنان نیز به همان صورت رفتار کند. رسول خدا(ص) پذیرفت و چون فدک بدون جنگ در اختیار پیامبر اعظم(ص) قرار گرفت، خالصۀ رسول خدا(ص) گردید.پیامبر گرامی(ص) نیز فدک را به دخترش، حضرت فاطمه زهرا(س) بخشید.38

5. نمونه های دیگری از برخورد پیامبر با یهود
مواردی دیگر نیز از برخورد پیامبر(ص) با یهود که بیشتر جنبۀ فردی دارد و افراد مشهور و جانی را هدف قرار داده است، وجود دارد: یکی از برخوردهای پیامبر(ص) دستور قتل ابوعفک، شاعر یهودی است که پیامبر(ص) را هجو نموده بود و سالم بن عمیر این دستور را در سال دوم هجری اجرا کرد.39

دیگری دستور قتل عصماء بنت مروان، شاعرۀ یهودی زوجۀ یزید الخطمی است که اشعاری علیه پیامبر(ص) و اسلام سرود و آن حضرت دستور قتل او را صادر کرد. بنا به قول مشهور، عمیر بن عدی در 24 رمضان سال دوم هجری این حکم را اجرا کرد و او را به قتل رساند.40

علّت اصلی برخورد پیامبر(ص) با این دو نفر، تبلیغ بر ضدّ اسلام و تحریک و تهییج دشمنان برای مبارزه با دولت نوپای اسلامی بود. ابوعفک در اشعاری میگفت:

مدّتها زندگی کردم و جمعی را با وفاتر از اوس و خزرج ندیدم که کوهها را به لرزه در آوردند و سستی در آنان راه ندارد؛ امّا سواری [پیامبر اکرم(ص)] نزد آنان آمد و به اسم حلال و حرام، میان آنها جدایی افکند. ای قوم من! اگر خواهان عزّت و پادشاهی بودید، بهتر بود از «تُبّع» پیروی میکردید.41

کعب ابن اشرف که در میان یهودیان جایگاه بلندی داشت، دائم به فتنهانگیزی علیه مسلمانان دست میزد و پیامبر(ص) همواره تحمّل مینمود تا اینکه فتنهگری او از حد گذشت. به همین دلیل، پیامبر(ص) فرمودند: «کیست که شرّ او را کم کند؟»محمّد بن مسلمه داوطلب شد و به همراه ابونائله و سه تن دیگر از اوسیان، شبانه او را به قتل رساندند.42

ابورافع سلّام بن ابی حقیق یکی از عناصر خطرناک یهود از قبیلۀ بنی نضیر بود و همراه آنان به خیبر کوچ کرد. این بار خزرجیان از پیامبر(ص) دستور قتل ابورافع، این عنصر خطرناک و فتنهانگیز را گرفتند. آن حضرت دستور صادر نمود، مشروط بر اینکه متعرّض زن و فرزندانش نشوند. پنج تن از آنان به نامهای عبدالله بن عتیک، عبدالله بن انیس، مسعودبن سنان، ابوفتاده و خزاعی بن اسود به راه افتاده، شبانه به خانۀ ابورافع رفتند و با ترفندی او را به قتل رساندند.43 مهمترین جرمی که علّت قتل او به شمار میآید، تحریک مشرکان و یهودیان برای برپایی جنگ احزاب و همراهی با حیّ بن اخطب، کنانـ［بنربیعبنابیحقیق و برخی دیگر از یهودیان بود. به طور مسلّم، او از آن به بعد نیز آرام نمینشست.44

ضرورت مقابله با شخصی مانند ابورافع زمانی بیشتر روشن میشود که بدانیم او با وجود یقین و اعتراف به پیامبری رسول اکرم(ص) چنین فتنهانگیزی میکرد. واقدی گزارش کرده است: سلام بن ابی حقیق

میگفت: ما به محمّد[ص] حسادت میورزیم؛ چون پیامبری از میان فرزندان هارون بیرون رفت و حال آنکه او فرستادۀ خداست.45

در مجموع میتوان گفت، برخورد پیامبر(ص) با یهودیان مدینه بر اساس پیمانی بود که آنان خود با ایشان بسته بودند. در پیماننامهها قید شده بوده در صورت پیمانشکنی، پیامبر(ص) مجاز به کشتن مردان، به اسارت بردن زنان و فرزندان و به غنیمت بردن اموال آنان است؛ امّا یهودیان همواره علیه رسول خدا(ص) و مسلمانان اقداماتی انجام دادند و به مبارزۀ علنی یا فتنهانگیزیها و توطئههای پنهانی پرداختند و با دشمنان اسلام مشارکت نمودند و بدین سان، به نقض قرار داد و پیمانشکنی پرداختند و چنانکه برخی از تواریخ و گزارشها نشان میدهند46 یهودیان خود به نتیجۀ عملشان آگاه بودند.

پینوشتها:
به علّت کثرت، پینوشتها در دفتر مجلّه موجودند.

کتاب زیارت
تاریخ مجسم صدر اسلام
تاریخ مجسم صدر اسلامدر مدینه، فقط با یک شهر قدیمی-گر چه آراسته به مظاهر تمدن جدید-رو به رو نیستیم.

بلکه با تاریخ اسلام مواجهیم، با فرهنگ قرآنی و صدر اسلام رو به رو هستیم. مدینه تجسمی از بسیاری حوادث تلخ و شیرین است که در صدر اسلام اتفاق افتاده است.

اگر با دیده بصیرت بنگریم و با گوش جان به نوای این شهر دل بسپاریم، این شهر با ما سخنها دارد.

مدینه گویاست، مدینه شاعر است، مدینه قصه گوی کهن است.

مدینه مدفن پیغمبر ماست

که خاکش سرمه چشم تر ماست

مدینه مهبط جبرئیل بوده است

مدینه مرقد چهار اختر ماست

مدینه سر فراز و سر بلند است

مدینه داغدار و دردمند است

ز دیوار و زمین و کوچه هایش

صدای ناله زهرا بلند است

مدینه، «مدینة النبی»است، شهر پیامبر

در جای جای این شهر، آثار گامهای پیامبر را می بینی، در این شهر آهسته قدم بردار، که قدم جای پای پیامبر می گذاری.

با تامل و درنگ در این شهر به زیارت بپرداز، که با یادگارهای معنوی پیامبر رو به رو هستی.

به توصیه و رهنمود مرحوم نراقی:

«در مدینه، هنگام زیارت، به یاد آور راه رفتن و قدم برداشتن پیامبر (ص) را در گذرگاههای این شهر. به یاد آور وقار و آرامش پیامبر را و خشوع و

]56[خضوعش را در پیشگاه عظمت پروردگار، تصور کن و به یاد آور که چگونه خداوند یاد بزرگ و معرفت والای خود را در قلب آن حضرت جای داد و یاد آن حضرت را در کنار یاد خدا نهاد و کلام خود را بر او نازل کرد و«روح الامین»و فرشتگان مقرب دیگر را بر او فرود آورد… آنگاه به یاد بیاور منتی را که خداوند بر اصحاب او نهاد و آنان را به همنشینی و دیدار چهره اش و شنیدن کلامش موفق ساخت و افسوس بخور بر اینکه توفیق زیارت او را نداشته ای.

آنگاه با تضرع، از خداوند بخواه که در آخرت، از همنشینی با آن حضرت محرومت نسازد و در این باره، امید فراوان داشته باش، چرا که خداوند، نعمت ایمان را به تو ارزانی داشته و به خاطر«زیارت»او و شوق دیدارش تو را از خانه به سوی مزار او بیرون آورده است…»(8)

درک «موقعیت»، بیشتر در جهت پیدا کردن «حال»کمک می کند.

دانستن جزئیات و خاطرات و حوادث تاریخی مربوط به هر زیارتگاه و هر شهر، باعث می شود که زایر از زیارتش و مسافر از سفرش لذت معنوی بیشتری ببرد.

در مدینه نیز اینگونه باید باشی.

باید بدانی که در کجایی و به کجا آمده ای و بر سر این آب و خاک و شهر مقدس چه آمده و چه گذشته است.

تاریخ اینجا کمک خوبی به تو می کند. شناخت مدینه و اطرافش و حوادثش… الهام بخش است.

«… آنگاه سفری به خیبر، این دره خاموش و بکری که همچنان مانده که در چهارده قرن پیش بوده است و در سکوت اسرار آمیز عمیق نخلستانهای مرطوب آن، می توانی قلعه های یهود را بر فراز کوههای بلند پیرامونت ببینی و

]57[یکایک را بشناسی و فریاد رعد آسای علی (ع) را که هنوز در این سکوت پر خاطره دره طنین انداز است بشنوی و آثار او را به چشم سر ببینی، چشمه علی را و مسجد علی را که پایگاه نظامی او بوده است در شب تند قلعه مرحب و قلعه ها را که هنوز نمودار است و خانه های متروک و نخلستانهای خلوت خیبر را… و نقشه دقیق صف آرایی جنگها را و صحنه ها را و جبهه ها را که در آن سرگذشتها بر روی سرزمینها در بدر و احد و خیبر و حنین و مکه… پیاده شده است. و در مدینه ده روز با پیغمبر زندگی کنی و هر جا که او رفته است بروی و همه جا علی (ع) را نیز ببینی و بیابی و یکایک اصحاب را… و حتی خانه های اصحاب را و همه جا در مدینه «حال»، گذشته مدینه را…

و اگر بتوانی، هر جایی را در این شهرها و کوهها و صحراها که از او خاطره ای دارد و نقشه های دقیق جبهه های بدر و احد و خندق و بنی قریظه و خیبر و فتح و حنین و طائف و… محله بنی هاشم در مکه و مدینه و مسجد النبی و خانه های یکایک همسرانش و خانه فاطمه در مدینه و خانه خدیجه و ابو طالب و مولد فاطمه و نشانه های دقیق خانه های ائمه و اصحاب، و نیز محله نشیمن دشمنان بزرگش در مکه… آنچنان که بتوان در وضع دگرگون شده مکه و مدینه و طائف امروز، تصویر دقیق محیط شهر و زندگی اجتماعی و خانوادگی پیامبر را در ذهن مجسم ساخت و تاریخ را زنده دید و خود را در آن زمان و مکان و اوضاع و احوال که با جان ما پیوند دارد، حس کرد…»(9)

8. نراقی، جامع السعادات، ج 3، ص 401.9. حج، ص 11.
 

???? ﷽

yon.ir/mdfh4

⛔️ متن شایعه ⛔️

” عیش‌ونوش مدافعان حرم بشار اسد در دیسکوهای سوریه همراه با مشروبات الکلی، قلیان و حوریان بهشتی؛ حججی رفت تا روسری نرود؟ “

? در پاسخ به شایعه
“ترانه خوانی و شرابخواری مختلط مدافعان حرم در سوریه !!” :

1️⃣ این ویدئو ارتباطی با مدافعان حرم و شیعیان ندارد و مربوط به جشن مسیحیان سوریه در یکی از اعیاد آنها، در رستوران قصر النرجس در نزدیکی حي الأمین دمشق است!
.2️⃣ خواننده این برنامه “بهاء یوسف” با درخواست حاضران، موسیقی حماسی “لبیکي یا زینب” را اجرا کرده که برخی حاضران مست در این محفل، سینه زنی را به سخره گرفتند.
yon.ir/mdfh1
3️⃣ این خواننده با انتشار ویدیویی، ضمن ابراز احترام به حضرت زینب(س)، تاکید کرد حاضران مراسم فقط مسیحیان بودند و ایرانیها یا نیروهای مقاومت در آن حضور نداشته اند!
yon.ir/mdfh3
4️⃣ انتشار ویدئوی این مراسم واکنش های تند مردمی و کاربران فضای مجازی را بدنبال داشته و حتی موجب به آتش کشیده شدن این مکان و برخورد مسئولان محلی با این حرمت شکنی شده است!
yon.ir/mdfh2

?حق جو و حق طلب باشیم?

? کانال رسمی سایت شایعات:
مرکز تخصصی بررسی شایعات و شبهات شبکه های اجتماعی

????

خاطراتی از شهید صیاد شیرازى از اولین دیدار با حضرت امام (ره) و موضوع بنی صدر

این خاطرات را بخوانید، خیلی جالب است…
خدمت حضرت امام عرض کردم: آقا ما هر چه مى ‏کشیم از ایشان است، ایشان نه مغز نظامى دارد و نه حرف نظامیان مشاور را گوش مى ‏کند. اطرافیانش هم آدمهاى خشک فکر و کم تعهدى هستند، این است که ما خود به خود با ایشان به نتیجه نمى ‏رسیم. امام وقتى دیدند من اینطور عرض کردم، یک تأملى کردند و فرمودند: «بسیار خوب شما بروید، من تذکر خواهم داد».

 
امیر سپهبد علی صیاد شیرازی (۲۳ خرداد۱۳۲۳-۲۱ فروردین۱۳۷۸) فرمانده اسبق نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و عضو شورای عالی دفاع بود. صیاد شیرازی پس از ۳۲ سال خدمت در یگانهای مختلف نیروی زمینی ارتش مقابل درب منزلش، به دست منافقین کوردل ترور شد. علی صیاد شیرازی در گفت و گو با واحد خاطرات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به بیان خاطراتش از ارتباط با امام خمینی پرداخته است که بخشی از آن در پی می آید:

چگونگى برخورد با بنى ‏صدر

بخشى از حساس ترین و مهم ترین مأموریت هاى من، به پیش از آغاز جنگ تحمیلى، یعنى به درگیرى با ضدانقلاب باز مى ‏گردد. بنابراین خاطرات آن را هم نمى ‏توان و نباید نادیده گرفت، پایۀ رزم ما، آشنایى با اصول جنگیدن در راه خدا و درک رموز پیروزى، آن هم تحت فرماندهى حضرت امام (س) نیز به آن زمان مربوط مى‏ شود یعنى هنگام شکل‏ گیرى ارتباط معنوى بین ما، به عنوان رزمنده و ایشان به عنوان فرمانده.

با این مقدمه برمى ‏گردم به صحنه کردستان. چندى پس از پیروزى انقلاب، زمانى که تمام شهرهاى کردستان از سنندج گرفته تا مریوان، دیوان دره، سقز، سردشت، بانه، بوکان، مهاباد و تقریباً پیرانشهر و قسمتى از نقده در دست ضدانقلاب بود، آشوب سراسر منطقه را فرا گرفته و ضد انقلاب هم کنترل شهرها را در دست داشت. همه محورها و در نتیجه پادگانهاى ارتش در شهرهاى فوق در محاصرۀ ضد انقلاب بود. حتى یکى از پادگانها ـ پادگان مریوان ـ هم تحت فشار شدید سقوط کرده بود. خلاصه وضع اسف‏بارى که ایجاد شده بود، با محوریت فرد بى ‏لیاقتى به نام بنى‏ صدر، که به هیچ وجه به صحنه ‏هاى حقیقى بخشهاى مختلف کشور آگاه و بصیر نبود، تأسف بارتر نیز مى‏ نمود.

البته در اینجا قصد یادآورى جزء جزء خاطرات کردستان را ندارم، بلکه فقط با ذکر یک مقدمه مى ‏خواهم چگونگى شکل‏ گیرى اولین دیدار خود با حضرت امام و به دنبالش چگونگى برخورد من با بنى ‏صدر (با صدور اعلامیه) و انتقاد از ایشان نزد حضرت امام را برایتان بازگو نمایم…. در اولین اقدام به کمک نیروهاى داوطلب ارتشى و سپاهى که بنده نیز افتخار همراهى با آنها را داشتم، پس از 28 روز جنگ شبانه روزى، به یارى خدا توانستیم سنندج را از دست نیروهاى ضدانقلاب بازپس بگیریم. شهر به دست یاران انقلاب افتاد.

خبر مسرت بخش بود و من به شخصه قصد داشتم براى اینکه به امام بزرگوارمان اطمینان بدهم که رزمندگان در صحنه هستند و با قاطعیت با دشمنان برخورد مى‏کنند، به محضرشان برسم.

این اولین بارى بود که با حضرت امام (س)دیدار مى ‏کردم، آن هم به طور خصوصى با جمع کوچکى از برادران. مترصد فرصتى بودم که تا در وقت مناسب خدمت ایشان عرض کنم که آقا نگران نباشید، انشاء اللّه‏ نبرد را ادامه خواهیم داد و مشکلات حل خواهد شد. در همین حال و هوا پس از گزارش کوتاهى که خدمت ایشان ارائه شد، امام مکثى کرده و تذکر دادند که: «صبور باشید، محکم بایستید خودتان را همین طور قوى نگهدارید، انشاءاللّه‏ آنها ـ ضد انقلاب ـ سرکوب مى ‏شوند، به هیچ وجه نگران نباشید.» اگر چه من در آن مجلس مجالى نیافتم تا صحبتى کنم که اصلاً لازم هم نبود، شاید در درون خجالت هم کشیدم که من مى ‏خواستم مطلبى بگویم که مثلاً امام روحیه پیدا کند، اما ایشان دارند به ما روحیه مى ‏دهند. اینجا بود که من با عرفان خاص امام براى اولین بار آشنا شدم و چیزى را لمس کردم که تا آن روز هرگز احساس نکرده بودم.

باید یادآورى کنم که خاطرات من در رابطۀ با نبرد در کردستان مربوط به دورانى است که خود من در آنجا حضور داشتم و در واقع این کل تاریخچۀ آن وقایع نمی ‏باشد. به هر حال بعد از حدود سه ماه تمام شهرها آزاد شد. فقط براى اینکه درک کنیم نیروها چگونه کار کردند، کافى است اشاره کنم ما کار یک سال را به طور فشرده در سه ماه انجام دادیم. یعنى تقریباً همه 24 ساعته کار می ‏کردند. البته به لطف خدا ترکیب مقدسى از نیروهاى ارتشى و سپاهى و داوطلب مردمى و پیشمرگان کرد مسلمان و جهادگران با روحیه ‏اى بالا در منطقه حضور داشتند. همه همراه و هم پا بودند. وقتى گزارش پیروزیهاى ما به تهران و رئیس جمهور وقت (بنی ‏صدر) رسید، براى ایشان خیلى غیر منتظره بود. او از اینکه در زمان وى چنین موفقیتى صورت گرفته بسیار خشنود بود و به همین سبب توجه زیادى به ما نشان داد، به طورى که وقتى براى ریشه ‏کن کردن ضد انقلاب پیشنهاد شد قرارگاهى در منطقه تشکیل شود و تا کرمانشاه گسترش یابد، بلافاصله آن را تأیید کرد و حتى بنده را که سرگرد بودم، درجه موقت سرهنگى داد تا بتوانم فرماندهى قرارگاه را بعهده بگیرم. این اولین مأموریت رسمى من بود. تا آن موقع من در واقع به طور غیر رسمى در صحنه فعالیت داشتم. گرچه در هر صحنه که حضور داشتم همه نیروها اعم از سپاهى و ارتشى به من عنایت داشتند و حرفم را گوش می ‏کردند و در واقع بدون ابلاغ رسمى، فرماندهى می ‏کردم و خداوند هم توفیق داده بود، همه همدل بودیم و در جوى صمیمى فعالیت داشتیم و مشکلى هم پیش نمی ‏آمد. به دنبال آن ابلاغ، نیز قرارگاه عملیاتى غرب کشور را براى اولین بار در کرمانشاه تشکیل دادیم. اما متأسفانه هنوز چیزى از شروع طرحمان نگذشته بود که توطئه‏ ها آغاز گردید. نجواها و اطلاعات نادرست به بنی ‏صدر، مشکلات جدى پیش آورد، خصوصاً اینکه وى فردى دهن بین بود و به حرفهاى معمولى توجه جدى معطوف می ‏کرد. از این رو من احساس کردم که عرصه بر ما به تدریج تنگتر می ‏شود و همین گونه هم شد. البته ماهیت بنی ‏صدر هم کم ‏کم براى همه روشنتر می ‏شد، مردم روز به روز بهتر او را مى‏شناختند و مقابلش موضع مى‏گرفتند. خصوصاً پس از آنکه شهید مظلوم آیت‏اللّه‏ دکتر بهشتى (ره) از طرف وى مورد توهین قرار گرفت، تفرقه و کارشکنى ایشان بیشتر برملا گردید. اینجا بود که ما از قرارگاه نظامى اعلامیه ‏اى دادیم و در آن اعلامیه مطرح کردیم که در حالیکه ما در اینجا تلاش می ‏کنیم و می ‏جنگیم چرا باید در پشت جبهه چنین مسائل اختلاف افکنانه پیش آید؟ مضمون این اعلامیه براى بنی ‏صدر بسیار گران تمام شد و از همان جا رسماً در مقابل من موضع گرفت که البته این نیز توفیق الهى براى من بود. اندک زمانى پس از صدور اعلامیه دیدم از طرف بنی ‏صدر فردى بنام سرهنگ عطاریان آمد که قرارگاه را از من تحویل بگیرد و حکمى در دست داشت که کاملاً قانونى بود. برطبق آن من باید قرارگاه را به وى تحویل می ‏دادم و فقط در محدودۀ کردستان مسئولیت می ‏پذیرفتم. وسایلم را جمع کردم که به طرف سنندج بروم، اما با تقدیر الهى که نمی ‏شود مقابله کرد. درست چند ساعت پس از تحویل قرارگاه، جنگ تحمیلى آغاز شد. وضع منطقه طورى شد که آن سرهنگ دست به دامن من شد تا براى دفاع، نیرو و تجهیزات در اختیارش بگذارم. من هم به حسب وظیفه وجدانى و به انگیزه دفاع در مقابل تجاوز دشمن، تنها گردان تحت امر خود ـ گردان 110 از لشکر 77 خراسان ـ را به او واگذار کردم. گرچه او در اولین درگیرى و برخورد، این یگان را نیز تارومار کرد ولى در هر صورت من به وظیفه عمل کرده بودم.

براى انجام مسئولیت جدید به سنندج رفتم و فعالیت خود را در آنجا آغاز نمودم. بعد از مدتى حکمى دیگر صادر شد مبنى بر اینکه مى ‏بایست من مسئولیت فرماندهى کردستان را به فرماندۀ لشکر کردستان که در آن زمان تحت امر خود من بود، تحویل دهم. طى دو حکم متوالى محدودۀ فرماندهى من ابتدا کوچک و سپس کاملاً سلب و محو شده بود. من شدم مشاور عملیاتى فرمانده لشکرى که خودم منصوب کرده بودم. در اینجا بود که یک برخورد صادقانه کردم. هر چند حرکتم کمى تند بود ولى مکنونات قلبى بود که بروز مى ‏کرد و آن چیزى بود که ایمان داشتم و مى ‏دانستم، کاملاً درست است.
من در مقابل حکم دوم ایستادم زیرا احساس کردم این یک توطئه است و اگر صحنه را خالى کنم، ضد انقلاب پس از آن همه خونریزى، دوباره برمنطقه حاکم مى‏ شود. این شد که جواب دادم همین جا در مسئولیتم باقى مى ‏مانم تا شوراى عالى دفاع تصمیم بگیرد. مشاجره‏اى هم در باره این واکنش بین من و فرمانده وقت نیروى زمینى ارتش به وجود آمد. وى صریحاً گفته بود «دستور باید اجرا شود» و من در پاسخ نوشتم چون اینجانب با حکم شوراى عالى دفاع منصوب شده ‏ام، حکم تحویل مسئولیت را نیز باید شوراى عالى دفاع صادر نماید. آنها این مشاجرات مکاتبه ‏اى را به عنوان لغو دستور تلقى کردند که مطابق مقررات نظامى مجازات سنگینى دارد و آن را به محضر امام بردند.

اولین دیدار با حضرت امام(س)

حضرت امام نیز که فقط در یک دیدار کوتاه خدمتشان رسیده بودم، مرا به اسم نمى ‏شناختند. خلاصه ایشان فرموده بودند: «اگر فکر مى ‏کنید که مثلاً ایشان تخلف کرده ‏اند، شما طبق مقررات برخورد کنید» بنى‏ صدر هم بلافاصله دستور ترک آنجا را براى من صادر کرد. طبیعى بود که مى ‏توانستند مرا به مراجع قانونى تحویل دهند. البته من هم به طور پیوسته با تهران مخصوصاً با حضرت آیت ‏اللّه‏ خامنه ‏اى که در آن موقع هم معاون وزیر دفاع و هم نمایندۀ حضرت امام در شوراى عالى دفاع بودند، مشورت داشتم و تلفنى در تماس بودم. در آخرین تماس از منطقه نیز به ایشان عرض کردم که اوضاع خراب شده و به هم ریخته است و به من مى ‏گویند اینجا را ترک کنم، حال چه باید بکنم؟ ایشان فرمودند: «آنجا را ترک کنید و به تهران بیایید».
من با حالتى نگران به تهران آمدم. چون دلم رضایت نمى ‏داد تا صحنه ‏اى را که نبردش ناتمام مانده، ترک کنم. گرچه ضدانقلاب را تارانده بودیم ولى براى پاکسازى آنها از کوهستانها و محورهاى مواصلاتى باید نبرد ادامه پیدا مى‏ کرد. خلاصه با یک پریشان حالى به تهران آمدم. در خانه بودم که به من زنگ زدند. جناب آقاى هاشمى رفسنجانى بود که طى تماس تلفنى گفتند: ائمه جمعه برجسته‏ اى چون آیت‏ اللّه‏ دستغیب، آیت ‏اللّه‏ صدوقى، آیت‏ اللّه‏ اشرفى اصفهانى، آیت ‏اللّه‏ طاهرى و آیت ‏اللّه‏ مدنى به اتفاق خدمت حضرت امام رسیده ‏اند. در آن موقع آقاى منتظرى هم از قم به تنهایى به محضر امام رفته بودند و همۀ این عزیزان در مقام شفاعت واسطه شده بودند «که آقا این کار خطرناک است و باید فلانى(بنده) به سر کارش برگردد چرا که نبرد ناتمام مانده است و …». به اصطلاح همه داشتند تلاش مى‏ کردند و فشار مى ‏آوردند.
پس از آن جناب آقاى هاشمى رفسنجانى اشاره کردند که فلانى، ما همه رفتیم خدمت حضرت امام براى بازگرداندن شما ولى نتیجه ‏اى نگرفتیم، ایشان تصمیم مشخصى نگرفتند که مسأله حل بشود، شما خودتان بروید پیش حضرت امام. من راستش پشت تلفن کمى خنده ‏ام گرفت، گفتم: چطور مى ‏شود شما بزرگان انقلاب رفتید خدمت امام و امام پاسخ ندادند و آن وقت بنده بروم خدمتشان، تا مسأله حل شود؟!… تازه اصلاً بنده تا به حال به صورت خصوصى با ایشان صحبتى و ملاقاتى نداشته ‏ام.
ایشان فرمودند: نه، بروید، امام یک علاقه خاصى به رزمندگان دارند، اگر خودشان با مطالب شما آشنا شوند، بهتر مى ‏توانند تصمیم بگیرند.
گفتم: چگونه بروم؟
گفتند: من براى شما وقت مى ‏گیریم.
خلاصه اینطورى بود که زمینه آن نشست تاریخى اینجانب با حضرت امام فراهم شد. سرانجام به من اطلاع دادند که فلان روز فلان ساعت به محضر امام بروید. آن موقع یادم هست که من دچار سانحه شده و با عصا راه مى ‏رفتم. با لباس چریکى و پاى گچ‏ گرفته ‏اى که میله در آن بود، در جماران خدمت امام (س) رسیدم. از لحظه ورود تا لحظه خروج چیزى حدود هفده دقیقه طول کشید. بگذریم از اینکه اولین دیدار خصوصى خیلى برایم سخت بود؛ خصوصاً با آن ابهتى که امام داشتند، بیان همه مطالب در حضور ایشان، کار دشوارى مى ‏نمود ولى دعایى خواندم و مطالبم را دسته بندى کردم و خیلى منظم و مرتب سیر تاریخى حرکت نیروهاى مؤمن را در ارتش و پیوندشان با بچه ‏هاى سپاه و عزیمتشان به منطقه کردستان و موفقیتها و … را برایشان توضیح دادم و گفتم که اکنون نبرد در آستانه پیروزى بر ضد انقلاب، ناتمام رها شده و بنده را معزول کرده ‏اند، کار هم ناتمام است از این رو نباید اکنون من در تهران باشم. عین عبارتى که حضرت امام فرمودند یادم هست چون اغلب در جلساتى که من با ایشان داشتم رهنمودهایشان را یادداشت مى ‏کردم و تکرار مى ‏نمودم تا برایم ملکه شود. امام فرمودند: «همان طورى که مى‏ دانید نمایندۀ من در ارتش آقاى بنى ‏صدر است، ایشان تا چند لحظۀ دیگر قرار است اینجا بیایند و شما هم اینجا بمانید که حضوراً مطالب را مطرح کنید». ناگهان به دنبال این فرمایش حضرت امام و آوردن نام بنى ‏صدر، حالتى به من دست داد مانند فرزندى که نزد پدرش گله کند، خدمت حضرت امام عرض کردم: آقا ما هر چه مى ‏کشیم از ایشان است، ایشان نه مغز نظامى دارد و نه حرف نظامیان مشاور را گوش مى ‏کند. اطرافیانش هم آدمهاى خشک فکر و کم تعهدى هستند، این است که ما خود به خود با ایشان به نتیجه نمى ‏رسیم. امام وقتى دیدند من اینطور عرض کردم، یک تأملى کردند و فرمودند: «بسیار خوب شما بروید، من تذکر خواهم داد».
من خداحافظى کردم و مرخص شدم، حالا پیامد این ملاقات چه بود، شما مى ‏توانید سرنخش را در صحیفه نور [صحیفه امام]بیابید، بعضى مدارکش هم نزد خود من موجود است. شاید دو روز نگذشت که از طرف آیت ‏اللّه‏ خامنه‏ اى به من ابلاغ شد «شما ساعت فلان بیایید و در جلسه شوراى عالى دفاع شرکت کنید.»
واضح بود که دستور تشکیل جلسه شوراى عالى دفاع براى اخذ تصمیم در مورد من صادر شده بود، در جلسه دیدم اغلب آقایان از جمله شهید رجائى (رحمت‏ اللّه‏ علیه)، شهید محمد منتظرى، آقاى پرورش و خود حضرت آیت‏ اللّه‏ خامنه ‏اى و … که حضور دارند، قلباً طرفدار من هستند. قبل از اینکه وارد بحث اصلى جلسه شویم، یک دور تاریخچه کردستان را روى نقشه برایشان توضیح دادم. جزء به جزء عملیاتهاى انجام شده را تشریح کردم. نظرات خودم را در باره آن طرح و پشتیبانى از آن در محور مریوان و پنجوین ارائه دادم. پس از سخنان من رأى گرفتند و نظریات و پیشنهادهایم با اکثریت قاطع مورد پذیرش قرار گرفت، صبح روز بعد نامه مصوبۀ شوراى عالى دفاع را که در غیاب بنى ‏صدر صادر شده بود، به در خانۀ ما آوردند، که الان هم موجود است. لازم به ذکر است که این نامه نتیجه طبیعى جلسه شوراى عالى دفاع و آن هم در نتیجه ملاقات اینجانب با حضرت امام بود. حکمى که صادر شد خیلى روشن بود، دو سه بند داشت که مضمون آن چنین است:
الف) صیاد شیرازى به قرارگاه برگردد.
ب) درجه ایشان که از سرهنگى به سرگردى تنزل داده شده است مجدداً ارتقا یابد.
ج) طرح خود را براى عملیات آماده سازد.
به محض دیدن حکم، احساس کردم که اجرا شدنى نیست، چون در مقابل بنى صدر و عواملش قرار داشتم. پیش ‏بینى من درست از آب در آمد. بنى صدر این حکم را آورده بود خدمت حضرت امام که «ببینید در غیاب من توطئه کرده، شورا تشکیل داده و تصمیم گرفته ‏اند».
بعضى هم نقل کرده ‏اند که گفته است: «یا جاى من است یا جاى این شخص»!

حضرت امام با در نظر گرفتن شرایط زمانى و همچنین برخورد سنجیده‏ اى که با بنى صدر به عنوان اولین رئیس جمهور داشتند، یک پیام تاریخى با این مضمون صادر کردند: «رئیس جمهور مى ‏تواند حتى مصوبات شوراى عالى دفاع را در صورتى که صلاح بداند اجرا نکند». این خود از بالاترین قدرتهایى بود که امام به کسى داده بودند. من تعبیرم این بود که بنى صدر را به نقطه اوج برده‏ اند و اگر زمین بخورد دیگر نمى ‏تواند بلند شود! یعنى حداکثر اختیارات را به وى تفویض کردند. البته این پیام اثر نامطلوبى روى بعضى نیروهاى خط امام به جاى گذاشت و آنها را خیلى نگران و ناراحت نمود. ولى با توجه به علاقه آنها به حضرت امام و اعتماد و اطمینانشان به نظرات و تصمیمات آن حضرت حرفى نزده و فقط ابراز مى ‏کردند که چرا امام اینطور برخورد مى ‏کند؟ متأسفانه این افراد به صبر امام توجه نداشتند و شاید درک نمى ‏کردند که امام دارد با چه درایتى با مسأله برخورد مى ‏کنند که خالى از هر گونه افراط و تفریط باشد و در واقع با دلسوزى و صبر دارند به هدایت بنى صدر مى‏ پردازند تا اگر تمکین نکرد، زمینه براى اقدام انقلابى و عزل وى فراهم آید.
برخى نمایندگان مجلس هم ناراحت بودند و مطرح مى ‏کردند که «چرا امام اینقدر اختیارات به بنى صدر مى ‏دهند؟» لاکن بعدها فهمیدیم که آخرین حکم مصوبۀ شوراى عالى دفاع که اجراء نشد همان حکم من بود که اگر اجرا مى‏ شد براى بنى صدر به عنوان یک رئیس جمهور و فرمانده کل قوا بسیار گران تمام مى ‏شد. به هر صورت بعد از آن پیام چیزى نگذشت که حکم عزل بنى ‏صدر از فرماندهى کل قوا صادر شد.
در اینجا باید حاشیه ‏اى بزنم به سفارشات شهید بزرگوار حضرت آیت اللّه‏ بهشتى در بارۀ درگیرى من و بنى صدر در آن زمان در اوج بدگوییهایى که بنى صدر نسبت به آن شهید بزرگوار روا مى ‏داشتند، ایشان بنده را به آرامش و سکوت دعوت فرموده و توصیه مى ‏کردند که مبادا در سخنرانی ها از بنى ‏صدر مطلب منفى انعکاس دهید، به هر حال وى هنوز رئیس جمهور است.
حال مى ‏توان دریافت که چه تقوایى در آن شهید مظلوم وجود داشت که على ‏رغم توطئه‏ هاى بنى صدر علیه ایشان باز هم براى وى به عنوان رئیس جمهور احترام قائل بودند. پس از آن نشست با آیت ‏اللّه‏ بهشتى خداوند هم توفیق داد و من در سخنرانیهاى خود توصیۀ ایشان را اجرا مى‏ کردم و اگر اصرار مى ‏شد که توضیح بدهم که درگیرى من با بنى ‏صدر چه بوده، من به اشاره فقط مى ‏گفتم که مسأله بین من و بنى ‏صدر یک مسأله قانونى بود و حضرت امام هم تأکید بر اجراى قوانین و مقررات داشتند و به همین جمله بسنده مى ‏کردم. پس از مدتى من به وسیله شهید رجائى احضار شدم. با همه اکراهى که در پذیرش به بازگشت داشتم، چون احساس مى ‏کردم هنوز با من همکارى نخواهد شد، قبول کردم که مجدداً به منطقه بروم چون ایشان فرمودند که «امام نظرشان این است که شما بروید و شهرهاى بوکان و اشنویه را هم آزاد کنید». الغرض من به منطقه رفتم و قرارگاه سیدالشهدا(ع) را در ارومیه تشکیل دادم و به لطف خداوند در عرض 44 روز شهرهاى اشنویه و بوکان هم آزاد شدند. پس از آن، حکم اینجانب براى فرماندهى نیروى زمینى صادر شد. لذا از آن موقع به بعد وارد صحنه جنگ تحمیلى شدم.
این ماجرا، مرا با نحوۀ پایبندى حضرت امام به قانون آشنا ساخت، وقتى پاى قانون به میان مى ‏آمد، امام دیگر هیچ کس و هیچ چیز برایشان مطرح نبود.
دوست، آشنا، بزرگان، اعضاى شوراى عالى دفاع همه که می ‏رفتند خدمت امام، امام فقط با یک جمله کوتاه اشاره می ‏کردند که «ایشان لغو دستور کرده است». خیلى مسأله مهمى است، با یک اشارۀ حضرت امام همه چیز تغییر می ‏کرد ولى امام مایل نبودند که خلاف قانون عمل شود. البته ضمن اینکه من کاملاً حس می ‏کردم که ایشان محبت هم دارند، یعنى در کمال رأفت و مهربانى نسبت به ما و همه، خواهان اجراى قانون بودند.

منبع: امام و دفاع مقدس(خاطراتى از رزمندگان و فرماندهان سپاه اسلام)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(س)

شادی روح پاک شهیدان صلوات

http://sokhann.blog.ir/post/635/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D9%89-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B5%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9-%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D8%B1

حدیث رایت «خیبر»
 
 

 

منبع : کتاب: دایرة المعارف تشیع، ج 6، ص 163 , مشایخ فریدنی
رایت در لغت به معنی درفش فرماندهی کل و بزرگترین پرچم است. آن را ام الحرب یعنی مرکز و اصل و اساس جنگ گفته اند زیرا تا در میدان برافراشته است بدان معنی است که فرمانده در مرکز ستاد باقی است و جنگ ادامه دارد. هر واحد رزمی نیز جداگانه پرچمی دارد که لواء گفته می شود و رتبت آن از رایت پائین تر است. معمولا رایت به سرداری سپرده می شود که استعداد نظامی و نیروی بدنی و هوش و استقامت و سرعت عمل و معنویات او از دیگران بیشتر باشد و تا آخرین نفس برای بر پا داشتن آن مقاومت و فداکاری نماید.

رایت رسول الله (ص) در همه غزوات به دست علی (ع) بود (اعیان الشیعة، 1/337) انس بن مالک و جابر بن عبدالله انصاری از رسول الله (ص) روایت کرده اند که «علی پسر عم و حامل رایت من است» علی متقی از طبرانی از بریدة بن الحصیب آورده است که از رسول الله (ص) پرسیدند : روز قیامت چه کسی رایت ترا در دست خواهد داشت؟ فرمود چه کسی بهتر از آن که آن را در دنیا در دست دارد علی بن ابی طالب (ع) (کنز العمال، 12/1301، 15/342) . عبدالله بن احمد بن حنبل به اسناد خود از ابن عباس روایت کرده است که «در روز بدر علی (ع) رایت رسول الله (ص) را در دست داشت. حکم راوی این حدیث علاوه نموده که او در روز بدر و در همه غزوات علمدار پیغمبر (ص) بود» (مناقب ابن حنبل، نسخه خطی کتابخانه مرعشی، 92 به بعد) . میر حامد حسین لکنهوئی نیشابوری جلد نهم از منهج دوم کتاب عبقات الانوار (الذریعة، 15/214 215) را به ذکر طرق اسناد و ادله تواتر از مآخذ اهل سنت اختصاص داده است. حدیث پیروزی معجزه آسای علی (ع) در جنگ خیبر سخنانی است که در فضائل آن حضرت به آن مناسبت بر زبان رسول الله (ص) جاری شده است خیبر کلمه ای است عبرانی (خبر«~ kheber) ~»یعنی طایفه و جماعت یا قلعه و پادگان. لغت نویسان عرب آن را عالم به احکام خدا یا کشاورز … معنی کرده اند (تاریخ العرب قبل الاسلام، دکتر جواد علی، 6/159، 1376 ق) . واحه خیبر در دویست و پنجاه کیلومتری شمال مدینه در راه تبوک و شام واقع است. این دشت سرسبز از دیر باز مسکن دسته ای از یهودیان بوده که خود را از نسل رکاب (تورات، سفر ملوک، فصل نوزدهم، آیه 15) می دانستند و می گفتند بازماندگان جندب (یونادب«~ junadeb) ~»پسر رکابند و بعد

163

 از ویران شدن هیکل و قتل عام اورشلیم به خیبر مهاجرت کرده اند. مردانی ثروتمند و ملاک و رباخوار ولی شجاع و پرکار بودند. به زبان عربی با لهجه یهودی حرف می زدند و از بین ایشان شاعران به نامی برخاسته بودند. واحه خیبر به نام سه دژ بزرگ آن به سه منطقه تقسیم و هر منطقه شامل چند قلعه بزرگ و کوچک بود و باغها و مزارع سرسبز داشت. یکی از آنها منطقه دژ نطاة (یعنی تاج خوشه خرما) دویمی منطقه دژ شق (برادر) و سیمی منطقه دژ کتیبه (بر وزن سفینه یعنی دسته ای از لشکریان) نام داشت. قلاع صعب بن معاذ و ناعم و زبیر (بر وزن امیر نامی است عبری) در منطقه نطاة و قلعه های ابی و نزار در منطقه شق و قلاع قموص (بر وزن چموش و به همان معنی) و وطیح (گلی که به سم حیوانات و چنگال مرغان می چسبد) و سلالم (شاید به معنی نردبان) در منطقه کتیبه واقع بود. این قلاع استوار مأمن خیبریان و مخزن اموال و انبار اسلحه و غلات و علوفه بود و هنگام بروز خطر احشام خود را به داخل آنها برده آماده دفاع می شدند. بعد از آن که قبایل یهود مدینه از آن شهر تار و مار شدند بقیة السیف ایشان به خیبر پناه بردند و در آنجا به تحریک و تفتین پرداختند . رسول الله (ص) که بعد از صلح حدیبیه در صدد فتح مکه بود و می بایست قبلا خاطر خود را از یهود عربستان شمالی آسوده سازد حدود سه هفته بعد از بازگشت از حدیبیه در اواخر ذی حجه سال ششم هجری عازم خیبر شد و راه مدینه خیبر را که هشت منزل بود چهارده روز پیمود و شبانگاهی به کنار قلاع خیبر رسید. یهودیان که از این لشکرکشی خبر شده بودند قبلا مردان جنگی را در دو قلعه نطاة و قموص و زنان و کودکان را در دژ کتیبه جای دادند. سلاح و تدارکات را در دژ شق جمع آوردند و علوفه را در قلعه صعب بن معاذ انباشتند. از آن سو مواد غذائی در سپاه اسلام اندک بود و مسلمانان ناچار شکم خود را با گوشت خران بارکش و خرمای نارس سیر می کردند. معذلک محاصره و جنگ ادامه داشت. ابتدا قلعه ناعم گشوده شد. بعد قلاع نطاة و شق و قموص به دست مسلمانان افتاد و آن گاه وطیح و سلالم فتح شد ولی تا فتح قلعه صعب بن معاذ مسلمانان همچنان دچار عسرت و بی غذایی بودند.

مقاومت قموص که امرا و اشراف یهود در آن بودند از همه بیشتر بود. بزرگان صحابه چون ابوبکر و عمر از فتح آن عاجز بودند تا این که رسول الله (ص) علی (ع) را مأمور فتح آن نمود و او حماسه ای چنان بزرگ آفرید که تاریخ اسلام هرگز آن را فراموش نخواهد کرد. علی با کشتن سردار قهرمان یهود مرحب حمیری و برادرش یاسر و چند پهلوان دیگر یهود و با نمایش قدرت فوق بشری خود در پرش از روی خندق قموص و کندن در سنگی قلعه و به کار بردن آن به جای سپر و هجوم برق آسا به داخل قلعه و نابود کردن فوری همه مقاومتها و اسیر گرفتن همه زنان و کودکان از جمله صفیه دختر حیی بن اخطب (بانوی اول یهود) که به همسری رسول خدا درآمد چنان رعب و هیبتی در دل خیبریان افکند که قدرت هر گونه دفاع را از آنان سلب نمود و ناچار بدون قید و شرط تسلیم گشتند. بعد از این فتح بود که ثروت بی کران و ملک و برده و سلاح و ستور بسیار به دست دولت اسلام افتاد و مسلمانان یک باره از حالت پریشانی به درآمدند . عمر می گفت بعد از این فتح توانستیم غذای سیر بخوریم و عایشه می گفت حالا می توانیم هر چه بخواهیم خرما بخوریم (السیرة النبویة، ابن هشام، 2/316) . به علاوه روحیه مسلمانان چنان قوی گردید که سال بعد توانستند مکه را فتح کنند و اسلام را بر سراسر جزیرة العرب مسلط سازند.

احادیثی که درباره قدرت نمایی و شجاعت و معجزات و مناقب علی (ع) در روز خیبر روایت شده بی شمار است. ابن اسحاق سیره نویس و مورخ قدیم اسلام حدیث ذیل را از سلمة بن عمر و الاکوع صحابی رسول الله (ص) روایت کرده است: «پیغمبر رایت خویش را به ابوبکر صدیق داد و او را به یکی از قلاع خیبر فرستاد. او برفت و منتهای کوشش را به کار برد اما توفیقی به دست نیاورد و فتح ناکرده بازگشت. روز دیگر عمر بن الخطاب را فرستاد. او هم برفت و جهد بسیار کرد اما کاری از پیش نبرد و برگشت. آن گاه رسول الله (ص) فرمود: «لاعطین الرایة غدا رجلا یحب الله و رسوله (و یحبه الله و رسوله) یفتح الله علی یدیه لیس بفرار، همانا فردا این رایت را به مردی خواهم داد که خدای و رسول او را دوست دارد (در بعض روایات : و خدا و رسول او هم او را دوست دارند) خدا خیبر را به دست او می گشاید. او هرگز نمی گریزد پس علی رضوان الله علیه را بخواند و او به درد چشم مبتلی بود پس رشحه ای از آب دهان در چشم او چکانید و گفت: «خذ هذه الرایة فامض بها حتی یفتح الله علیک» این رایت را بگیر و آن را با خود ببر تا خدای خیبر را بر تو بگشاید. علی با آن رایت از نزد رسول الله (ص) بیرون آمد. به سرعت می دوید و نفس می زد. ما هم در پی او رفتیم. تا این که رایت خود را در زیر دیوار قلعه بر کومه ای از سنگ نشاند. جهودی از فراز قلعه سر برآورد و گفت: تو کیستی؟ گفت: علی بن ابی طالب، جهود گفت: علوتم و ما انزل علی موسی سوگند به کتابی که بر موسی نازل شده غلبه کردید. سلمه گوید: علی از آن جنگ برنگشت تا خدا خیبر را به دست او نگشود» .

ابن هشام در سیره (2/334) به روایت ابن اسحاق از بریدة بن سفیان اسلمی از پدرش سفیان و او از سلمة بن عمرو، نسائی خصائص امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (51 به بعد)، بخاری و مسلم و ابن ماجه، هر یک در صحیح خود (فضائل الخمسة فی الصحاح الستة، فیروزآبادی، 2/162)، سبط ابن جوزی در تذکرة الخواص (41964)، حاکم نیشابوری در المستدرک علی الصحیحین (3/37 و 4/356)، شمس الدین محمد جزری دراسنی

164

المطالب، هیثمی در مجمع الزوائد (9/108)، محب طبری در الریاض النضره 25/203) حدیث رایت را با الفاظ مختلف نقل کرده اند.

ابو لیلی انصاری حدیث رایت را از پدرش و او از امیر المؤمنین (ع) به صورت ذیل آورده است: «پدرم در حالی که با علی راه می رفت به او گفت: در تو چیزی هست که موجب شگفتی و پرسش مردم شده است. تو در سرمای زمستان با دو لنگ نازک بیرون می آیی و در گرمای تابستان لباس ضخیم می پوشی. علی گفت مگر تو در غزوه خیبر با ما نبودی؟ گفت: آری بودم. علی گفت : رسول خدا (ص) لوایی برای ابوبکر بست و او را به جنگ فرستاد اما او برگشت. بعد لوایی برای عمر بست و او را مأمور فرمود اما او هم برگشت. پس فرمود: رایت خود را به مردی خواهم داد که خدا و رسول او را دوست دارند و او نیز خدا و رسول را دوست دارد و او هرگز به دشمن پشت نمی کند. آنگاه به دنبال من فرستاد و من به درد چشم مبتلی بودم. او رشحه ای از آب دهان در چشمهای من فشاند و گفت: اللهم احفظه من اذی الحر و البرد «خدایا او را از آسیب گرما و سرما حفظ کن. علی گفت: بعد از آن هرگز از گرما و سرما احساس ناراحتی نمی کنم» . این حدیث را به الفاظ گوناگون احمد بن محمد بن حنبل در المسند (1/23، 99)، متقی در کنزل العمال (5/284 و 358)، حافظ ابو نعیم در حلیة الاولیاء (4/356) و سایر محدثین (فضائل الخمسة، 2/161، 179) روایت کرده اند.

قتیبة بن سعید از یعقوب بن عبدالرحمن زهری از ابو حازم و او از سهل بن سعد ساعدی حدیث رایت را چنین آورده است: «در روز خیبر پیغمبر فرمود: این رایت را فردا، به مردی خواهم داد که خدای این دژ را به دست او می گشاید. او خدای و رسول او را دوست دارد و خدای و رسول او هم او را دوست دارند. چون بامداد روز دیگر شد مردم نزد پیغمبر گرد آمدند. همه امیدوار دریافت رایت بودند. آن حضرت فرمود: علی بن ابی طالب کجاست؟ گفتند: یا رسول الله او از درد چشم رنج می برد. فرمود کسی را دنبالش بفرستید. پس علی (ع) را نزد پیغمبر آوردند . رشحه ای از بزاق خود در چشمانش چکاند و برای او دعا کرد. علی در دم از آن درد شفا یافت به طوری که گویی دردی نداشته است. پس رایت را بدو داد. علی گفت: ای رسول خدا آیا باید آن قدر با آنها بجنگم که مثل ما شوند؟ فرمود: راه بیفت و تا پای قلعه پیش برو. آن گاه آنان را به اسلام دعوت کن و آن چه را از سوی خدا بر ایشان واجب است به همه خبر بده. زیرا اگر خدای تنها یک نفر را به وسیله تو به راه راست هدایت کند برای تو از آن سودمندتر است که شتران سرخ مو داشته باشی» .این حدیث را سیوطی در تاریخ الخلفاء علی بن سلطان قاری در مرقاة المفاتیح (5/566)، حافظ گنجی در کفایة الطالب، موفق خوارزمی در المناقب، ابن سعد در طبقات (2 ق 1/80)، خطیب در تاریخ بغداد (8/5) و عموم محدثین شیعی و سنی با الفاظ مختلف روایت کرده اند (مأخذی که قبلا نام برده شد) .

ابن اسحاق به اسناد خود از ابو رافع خادم و پیشکار رسول الله (ص) چنین روایت کرده است : «با علی بن ابی طالب رضی الله عنه در حالی که رایت رسول الله را در دست داشت به سوی یکی از قلاع خیبر رفتیم. همین که علی نزدیک قلعه رسید اهل آن بیرون آمدند و به جنگ پرداختند . در گیراگیر نبرد یکی از جهودان ضربتی بر او وارد آورد که سپر از دستش بیفتاد. پس علی دست یازیده در قلعه را از جای برکند و چون سپری در پشت آن به جنگ پرداخت و آن قدر کوشید تا خدای قلعه را بر او فتح کرد. وقتی جنگ تمام شد و علی آن در را از دست بینداخت من و هفت تن دیگر جهد بسیار کردیم تا آن را بجنبانیم و برگردانیم اما نتوانستیم (مأخذ قبلی) . در تاریخ بغداد آمده است که کمتر از چهل تن نتوانستند در قلعه خیبر را از زمین بردارند . ذهبی در میزان الاعتدال (2/218) و ابن حجر عسقلانی در فتح الباری (9/18) و محب طبری در الریاض النضرة (2/188) آورده اند که هفتاد مرد هم زور شدند تا در قلعه را به جای خود برگرداندند.

امام فخر رازی در تفسیر کبیر ذیل آیه «ام حسبت ان اصحاب الکهف و الرقیم کانوا من آیاتنا عجبا» (کهف، 9) آورده است که «هر کس بر احوال غیب وقوف بیشتر داشته باشد قلبی قوی تر و اعصابی محکم تر و مسلطتر دارد. از این روست که علی بن ابی طالب (ع) می فرماید: «والله ما قلعت باب خیبر بقوة جسمانیة بل قلعتها بقوة ملکوتیه» یعنی به خدا سوگند که در خیبر را با نیروی بدنی نکندم بلکه آن را با نیروی ملکوتی و الهی از جای در آوردم (فضائل الخمسة، 2/325) .

حدیث رایت و خیبر در همه کتب حدیث و تاریخ شیعی و سنی روایت شده و از دلائل استوار تقدم و افضلیت علی (ع) بر سایر صحابه است. امین عاملی در اعیان الشیعة (1/337 به بعد) اکثر صورتهای مختلف این حدیث را ذکر کرده است. مضمون این حدیث و شرح شجاعتهای علی (ع) در غزوه خیبر در ادب و هنر و عرفان همه زبانهای اسلامی به نظم و نثر از دیرباز جلوه گر است. در زبان فارسی فاتح خیبر و خیبرگشا و خیبرشکن از القاب علی (ع) است و جهود خیبری کنایه از مرد بی نوای شکست خورده می باشد. از صحابه و رجالی که حدیث رایت (حدیث خیبر) را با الفاظ مختلف ذکر کرده اند ذیلا نام برده می شود: عمر بن الخطاب خلیفه دوم و صحابی معروف (م 23 ق) (الاعلام زرکلی، 5/203 و غالب کتب حدیث در تاریخ)، عایشه ام المؤمنین و دختر ابوبکر (م 58 ق) (الاصابة، کتاب النساء، 701، طبقات ابن سعد، 8/39)، بریدة بن الحصیب اسلمی (م 63 ق) (مأخذ آن قبلا ذکر شد)،

165

عبدالله بن العباس، صحابی و پسر عموی نبی اکرم (ص) (68 ق)، ابو حمزه انس بن مالک انصاری (م 93 ق) (تهذیب التهذیب، 1/376، شذرات الذهب، 1/100 و سایر کتب)، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر (م 78 ق) (الاصابة، 10213، ذیل المذیل، 27)، سهل بن سعد ساعدی (م 91 ق) (الاصابة و سایر کتب) و عده زیادی از مؤلفین کتب رجال و راویان حدیث و محدثین مورد وثوق کامل فریقین که بعضی از آنها در متن ذکر گردیده است.

166

https://hawzah.net/fa/Article/View/45354/%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1/?SearchText=%D9%81%D8%AA%D8%AD%20%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1