امام زین العابدین، خیر العرب و خیر العجم بود
امام زین العابدین، خیر العرب و خیر العجم بود
مجله پرسمان ویژه نامه سجاده های مکتوب
گفت¬وگو با حجت الاسلام سید عبدالباعث قتالی، امام جمعه اهل سنت و جماعت بندرعباس
سید عبدالباعث قتالی فرزند مرحوم سید امیر شیخ قتالی است که خود از معتمدین و عالمان صاحب نام منطقة بندر خمیر بوده است. وی در سال 1340 در بندر خمیر متولد شد و دورة فراگیری علوم دینی را در مدرسه دینی سلطان العلماء بندرلنگه نزد شیخ محمدعلی خالدی (سلطان العلما) گذراند.
وی از سال 1357 مسئولیت امام جماعت بندر خمیر را برعهده داشت و از سال 1364 مسئول ادارة مدرسة علوم دینی صدرالاسلام بندر خمیر شد و در تمام این مدت در راه نشر و ترویج فرهنگ قرآنی و آشنایی مردم با علوم دینی تلاش کرد. سید عبدالباعث قتالی بعد از رحلت مرحوم سید عبدالکریم خطیب از سال 1376، به عنوان امام جمعة اهل سنت و جماعت بندرعباس، مشغول به فعالیت شد.
پرسمان: جایگاه امام سجاد علیه السلام در نگاه اصحاب، تابعین و تابعین تابعین و مجموعة جهان اسلام، چگونه بود؟
من در یک گذر ساده می توانم عرض کنم که حضرت امام علی ابن الحسین، امام سجاد علیه السلام، زین العابدین نامیده شده است. وی جایگاه ویژه ای در میان احادیث اهل سنت دارد؛ به طوری که در احادیث صحاح سته، وی جزو رواتی است که به سلسله روات، متصل است و گرچه در عصر تابعین بودند، اما سندها را به هم متصل کردند و سخنانش و وجودش موجب برکت در الفاظ احادیثی است که از پیامبر نقل شده؛ هم در جهت اثبات آن اسناد و هم در خیلی از موارد علمی دیگری که بار آن حدیث است. آن چیزی که در کتب اهل سنت می توانیم ببینیم، این است که:
تولدش در شعبان سال 38 هجری قمری اتفاق افتاد و وفاتش در حالی که مسموم شده بود، در 25 محرم الحرام 1395ق. بزرگان دین در مورد او می فرمایند که او خیر العرب و خیر العجم است؛ خیر العرب به دلیل این که نسبش از جهت پدر به سیدنا علی و حضرت رسول صلی الله علیه وآله می رسد که بهترین عرب است و خیر العجم از آن جهت که مادرش شهربانو، دختر یزگرد است و باز هم از شخصیت های عجم است که جمع بین این دو در این ازدواج مبارک، حاصل شده است.
امام سجاد علیه السلام به نیکی به مادر، معروف بود؛ به طوری که در یک ظرف با او غذا نمی خورد؛ از ترس این که مبادا چشم مادر به لقمه ای باشد و بخواهد تناول کند؛ ولی وی آن لقمه را بردارد و یا مادرش به خاطر فرزندش از خوردن آن لقمه پرهیز کند. علامه زهری در مورد او می گوید: «من هیچ قریشی ای بهتر و افضل از او را ندیدم». می گویند: وقتی امام زهری نام زین العابدین را می شنید، گریه می کرد و خیلی از داستان های زندگی او را به یاد می آورد.
ابونعیم دربارة شخصیت او می گوید: زین العابدین، عابد، پرهیزکار، بسیار باوفا، بسیار سخاوتمند و پربار از هر جهت بود.
ابن عایشه که یکی از روات حدیث است، می گوید: از پدرم شنیدم که می گفت: اهل مدینه می گفتند: ما صدقة سرّی را از او می شنیدیم؛ ولی از دست نداده بودیم؛ مگر زمانی که امام علی بن الحسین فوت کرد و دیگر این سنت هم از بین رفت؛ چون او به صدقه سرّی معروف بود.
پرسمان: نقش امام سجاد علیه السلام در ترویج دعا و مناجات با خداوند چیست؟
خداوند در قرآن می فرماید: چگونه خدا به شما توجه کند؛ اگر شما دعا نداشتید؟ پس دعا سه حالت دارد. دعاکننده، نفس دعا و اجابت کننده که الله سبحانه و تعالی است. دعا در متن زندگی عبادی همة انسان هاست؛ چه به زبان بیاید چه به زبان نیاید؛ حتی در قلب و در متن زندگی بزرگان دین، انبیا و اولیا و صلحا، آمده است؛ به طوری که وقتی آنها دعا می کردند، یقین به اجابتش داشتند. از امام سجاد علیه السلام نقل شده در کتب روایی اهل سنت هم بسیار آمده است که وقتی با اطرافیان و اصحابش در صحرای عرفه حاضر شد و خواست احرام ببندد، نتوانست لبیک بگوید و بیهوش شد و افتاد. بعد که به هوش آمد، گفتند: چرا نگفتی؟ گفت ترسیدم جواب بیاید که لا لبیک و لا سعدیک؛ یعنی هم توجه به دعا و هم به اجابت دعا و هم مفاهیم و عکسل العملی که از طرف الله سبحانه تعالی می شود. به این دلیل آن حضرت، به مفاهیم دعا، بسیار توجه داشت و حضرت پیغمبر صلی الله علیه وآله می فرماید: شما دعا کنید و به اجابت یقین داشته باشید.
در صحیفة سجادیه، بخش توحیدی دعاها بیشتر از همه چیز است؛ یعنی آن چیزی که از الله سبحانه تعالی مستقلاً و مستقیم درخواست می شود که ما فقط از تو می خواهیم.
در روایات اهل سنت از امام صادق [علیه السلام] چنین نقل شده است: من در تعجبم از کسی که مبتلا به ترس شده، چگونه غافل است از ورد «حسبنا الله و نعم الوکیل» و تعجب می کنم از کسانی که به مکر و نقشه های حسودانه مردم مبتلا هستند، چگونه غافلند از این ورد: «و أفوض أمری إلی الله» در تعجم از کسانی که به بیماری و ضرری مبتلا هستند، چگونه غافلند از دعای: «رب إنی مسنی الضر و أنت أرحم الراحمین» و من در تعجبم از کسانی که مبتلا به ظلم هستند، چگونه غافلند از ذکر «لا إله إلا أنت سبحانک إنی کنت من الظالمین». این پنج ورد از امام صادق [علیه السلام] هستند که باید به عنوان صفحه روشن در همه مراحل زندگی ما وجود داشته باشند.
پرسمان: سبک زندگی امام سجاد علیه السلام تا چه اندازه در زندگی ما می تواند برای ما الگو و سرمشق باشد؟
الگو چیز مهمی است که قرآن به آن پرداخته است. خداوند می فرماید: «لقد کان لکم فی رسول الله أسوة حسنة» هیچ وقت ائمه و پیشوایان دینی، مخصوصاً اهل بیت از رسول الله جدا نبودند؛ به طوری که ما در فقهمان داریم که امام شافعی می گوید: اگر کسی بگوید: اللهم صل علی سیدنا محمد و نگوید و علی آل سیدنا محمد و این دو را از هم جدا کند، اصلاً نمازش درست نیست. پس این را نمی توانیم جدا کنیم. وقتی الگو، پیامبر و ائمه و بزرگان دین و همچنین علما هستند، پس ما باید از آن بزرگان دینی و ائمه و پیشوایان دین الگو بگیریم و روش آنها را در زندگی خودمان پیاده کنیم. فراموش نکنیم که قبل از ما کسانی بودند که عمل کردند و ما نمی توانیم از آنها بالاتر باشیم؛ آنها کسانی بودند که در دعا نفس های پاکی داشتند. ما در الگوگیری باید از پیامبر و همچنین پیروان واقعی پیغمبر، استفادة بهینه کنیم و زندگی مان را تغییر دهیم. یک وقتی هست شرایط ما با شرایط فرهنگ و عرف خودمان می خواند که این غلط است؛ باید با عرف رسول الله و اهل بیت و عرف ائمه و علما و پیشوایان دینی بخواند؛ تا ما بهره ای از این چند روز زندگی ببریم.
